Govindbhagavatpada: Rasahrdayatantra with Caturbhuja Misra's Mugdhavabodhini (comm.) Based on the ed. Delhi: Chaukhambha Orientalia, 1989 Input by Oliver Hellwig STRUCTURE OF REFERENCES: GRht_nn.nn = Govindabhagavatpda Rasahdayatantra_tantra.verse GRhtCM_nn.nn:nn = GRht Commentary Mugdhvabodhin_tantra.verse:line/verse ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a 224 long A 226 long i 227 long I 228 long u 229 long U 230 vocalic r 231 vocalic R 232 long vocalic r 233 vocalic l 235 long vocalic l 237 velar n 239 velar N 240 palatal n 164 palatal N 165 retroflex t 241 retroflex T 242 retroflex d 243 retroflex D 244 retroflex n 245 retroflex N 246 palatal s 247 palatal S 248 retroflex s 249 retroflex S 250 anusvara 252 capital anusvara 253 visarga 254 long e 185 long o 186 l underbar 215 r underbar 159 n underbar 173 k underbar 201 t underbar 194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ ____________________________________________________ START GRht 1.1 jayati sa dainyagadkulam akhilam ida payato jagad yasya / hdayasthaiva galitv jt rasarpi karu // GRht_1.1 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: rmanmahgadhipataye nama / bhavabhayarakaadaka natv mugdhvabodhin tanute / rasahdayasuprayukt kmjubhvagmpta // GRhtCM_1.1:1 // guavridhikuralakule hariharamira prattamahimkhya / tatputro bhuvi mahito mahea iti nmavikhyta // GRhtCM_1.1:2 // tadanvaye bhratbhvasayutas tadtmaja prastutavgbhirvara / caturbhujo bhvitabhvamnasa svalokajtasya kulnubhvata // GRhtCM_1.1:3 // jyeho'bhd bhuvi prijtakataru khaelavlnvaye tatputra kila nthaballavasuda prair yao'rthnvita / tatputrea ca svarea patin bandhasya dharmrthin grvu rugocajena satata tentra yatna kta // GRhtCM_1.1:4 // iha strrambhe cryarmadgovindapd iasamayapariplanrthe strasya deayato gurupdasya bhagavato vastunirdearpa magalam caranti jayattydi // GRhtCM_1.1:5 // magalalakaa yath r namaskriy vastunirdeo magala iti // GRhtCM_1.1:6 // vastunirdea pacadh yathsti bhti priya rpa nma cetyaapacakam // GRhtCM_1.1:7 // dya traya brahmarpa aktirpa tato dvayam iti // GRhtCM_1.1:8 // sa haro jayati sarvotkarea vartate // GRhtCM_1.1:9 // akhila jagat payata iti vastunirdebjayaddra // GRhtCM_1.1:10 // tath ca ruti apipdo javano graht // GRhtCM_1.1:11 // payatyacaku sa otyakara / sa vetti vedya na ca tasya vett tamhur agrya purua puram iti // GRhtCM_1.1:12 // yasya hdayasyaiva rasarpi karu gh jt prdurbht // GRhtCM_1.1:13 // kibhtv galitvdravitv galitasya sthnccyutir iti yuktam // GRhtCM_1.1:14 // e hdayasthaiva // GRhtCM_1.1:15 // evvyayam anyasthnaniedhavci // GRhtCM_1.1:16 // rasarpiti rasa pradastatsvarpa yasy s // GRhtCM_1.1:17 // tath ca vkyam / raso jala raso haro rasa graprvaka / svdvdiu ca niryse prade'pi raso vie / ityanekrtha // GRhtCM_1.1:18 // smnyatastadrpa dravatva vieato rasarpa sarvopakritvam // GRhtCM_1.1:19 // tath ca vkya rasaratnkare / janmappaktanirdahanaikavahnir dridryadukhagajavraasiharpa iti // GRhtCM_1.1:20 // kibhtasya harasya dainyagadkula jagat sasra payata dainyaya ca gadca tair kula vypta dainya dnabhvo dridrya gad vydhaya iti // GRhtCM_1.1:21 // akhilamiti sarvavypipadam // GRhtCM_1.1:22 // yath majary / yasya rogasya yo yogastenaiva saha dpayet / rasendro haro rognnarakujaravjinm // GRhtCM_1.1:23 // iti // GRhtCM_1.1:24 // anyanmata ca / rasabhasma vin tatra kathyate sahitkrama / anuktamapi vijeya tatra tatrgantaye // GRhtCM_1.1:25 // iti // GRhtCM_1.1:26 // ____________________________________________________ START GRht 1.2 ptmbaro'tha balijinngakayabahalargagaruacara / jayati sa haririva harajo vidalitabhavadainyadukhabhara // GRht_1.2 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ptetydi // GRhtCM_1.2:1 // anena padyena kavirharajasya hareca samatva scayati // GRhtCM_1.2:2 // sa purakavivarito harajo jayati sarvotkarea vartate hardvarjjto haraja // GRhtCM_1.2:3 // sa utprekyate haririva viur iva // GRhtCM_1.2:4 // kibhto hari ptmbara pte ambare vastre yasya sa duklayugmatvt // GRhtCM_1.2:5 // puna kimbhto balijit bali balinmna daityaviea jayatti tathokta // GRhtCM_1.2:6 // puna kibhta ngakayetydi ngn edn kayya nya bahalargo bahuprto yo 'sau garua khagevara tatra carati gacchati tathokta // GRhtCM_1.2:7 // puna kiviia vidalitetydi vieaena dalito drkto bhavasya sasrasya dukhabharo yena sa dainya dridrya dukha vydhirpa tayorbharo bhulyam iti // GRhtCM_1.2:8 // adhun haraja vieayati kiviia ptmbara ptmbara prvrtha // GRhtCM_1.2:9 // katha yukta tamarthe spaayatyanena starjenpi catvri vssi dhtni viprdivarabhedt // GRhtCM_1.2:10 // rasaratnkare yath / vetruaharidrbhak viprdiprad iti // GRhtCM_1.2:11 // brhmaakatriyavaiyadr vetaraktaptakavastradhrio jtavy na tv e svarpam iti // GRhtCM_1.2:12 // rasamajary yath / anta sunlo bahirujjvalo yo madhyhnasryapratimapraka iti // GRhtCM_1.2:13 // anta svarpa bahirvssti kivadant // GRhtCM_1.2:14 // atheti samuccaye prasda // GRhtCM_1.2:15 // atheti magalnantarrambhapranaklasvdhikrapratijsamuccayev iti // GRhtCM_1.2:16 // puna kiviia balijit baln jayatti balicarma jarktam // GRhtCM_1.2:17 // ityanekrtha // GRhtCM_1.2:18 // puna kiviia ngakayetydi n pusvarpa puna kiviia gamyate 'neneti ga pakayor ga gakaye pakane sati bahalargo bahurgavn ya sa rasa tena garua iva cryate iti // GRhtCM_1.2:19 // ki prada pakane sati kagamana dadtti ttparyrtha // GRhtCM_1.2:20 // rasaratnkare yath / hato hanti jarmtyu mrchito vydhightaka / datte ca khe gati baddha ko 'nya stt kriykara // GRhtCM_1.2:21 // iti // GRhtCM_1.2:22 // puna kiviia vidalitetydi prvrtha karuparatvena dainyadukhahritva scayati // GRhtCM_1.2:23 // ____________________________________________________ START GRht 1.3 mrchitv harati ruja bandhanamanubhya muktido bhavati / amarkaroti sumta ko 'nya karukara stt // GRht_1.3 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ya prvaviio harajas tasmdanya karuparo dayvn ka na ko 'pi yato ruja arravyath harati // GRhtCM_1.3:1 // kibhtv mrchitv mrchito bhtv // GRhtCM_1.3:2 // mrchitalakaa rasaratnkare / kajjalbho yad sto vihya ghanacpalam / dyate 'sau tad jeyo mrchita starbudhai // GRhtCM_1.3:3 // iti // GRhtCM_1.3:4 // punarbandhanamanubhya dhtv muktido bhavati mukti dadtti // GRhtCM_1.3:5 // mukticaturdh varit slokyasrpyasmpyasyujyabhedt // GRhtCM_1.3:6 // bandhana ca mukhyatay dvividham avntaravyprea ca caturvidham // GRhtCM_1.3:7 // adhun dvividhabandhanoddea nirbjabaddho bjabaddhaca // GRhtCM_1.3:8 // nirbjabaddho yath rasamajarym / rasastu pdasuvarajra pikto gandhakayogataca / tulyagandhai puita kramea nirbjanmkhilarogahart // GRhtCM_1.3:9 // iti // GRhtCM_1.3:10 // punar bjabaddho yath / bjktair abhrasattvahematrrkakntai saha sdhito ya / yutastata aguagandhacrai sa bjabaddhe 'pyadhikaprabhva // GRhtCM_1.3:11 // iti // GRhtCM_1.3:12 // avntaracaturvidhabandhoddeo yath / poa khoo jalauk ca bhasmatva ca caturvidham / bandhacaturvidha ste vijeyo bhiaguttamai // GRhtCM_1.3:13 // iti // GRhtCM_1.3:14 // tallakaa saketakalikym / poa parpabandha pistambhastu khoaka / dhmto druto bhavetkhoas tv hatacrat vrajet // GRhtCM_1.3:15 // punardhmto druta khoa iti khoasya lakaam / jalauk pabandhaca bhasma bhasmanibha bhavet // GRhtCM_1.3:16 // iti // GRhtCM_1.3:17 // puna sumta san amarkarotti // GRhtCM_1.3:18 // sumta iti su iti pjy yath vidagdhamukhamaanabahirlpikym / pjy ki pada proktam astana ko bibhartyura / ka yudhatay khyta pralambsuravidvia // GRhtCM_1.3:19 // sunsra iti pjya // GRhtCM_1.3:20 // mta iti viertha // GRhtCM_1.3:21 // mto yath / rdratva ca ghanatva ca cpalya gurutaijasam / yasyaitni na vidyante ta vidynmtastakam // GRhtCM_1.3:22 // iti // GRhtCM_1.3:23 // pjya iti rasendramagale yath / abaddhasta tu hata pramdt karoti kaa prabala rasendra // GRhtCM_1.3:24 // iti // GRhtCM_1.3:25 // mrchandibandhanaparamparay yo mta sa pjyo nnyath // GRhtCM_1.3:26 // yath ca rasamajarym / ajra cpyabja ca staka yastu ghtayet / brahmah sa durcr mama droh mahevari // GRhtCM_1.3:27 // iti yukto'yam artha // GRhtCM_1.3:28 // karuparatva sat svabhva iti // GRhtCM_1.3:29 // yath / chede'pi candanataru surabhayati mukha kuhrasya iti // GRhtCM_1.3:30 // ____________________________________________________ START GRht 1.4 suragurugodvijahisppakalpodbhava kilsdhyam / tadapi ca amayati yasmt ko 'nyas tasmt pavitratara // GRht_1.4 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: suretydi // GRhtCM_1.4:1 // tasmt starjt anyo dvitya pavitratara atiayena pavitra ka kila ryate na ko 'pi // GRhtCM_1.4:2 // yasmddheto apti nicayena asdhya ruja amayati sarvarpnvitamasdhya divyauadhibhir api karmavipkenpi sdhyate tacca kiviiam asdhya suretydi sur ca gurava ca gva ca dvij ca te y his hananam avamnana vtd utpanno ya ppakalpo duktapaala etasmd udbhavatti // GRhtCM_1.4:3 // ____________________________________________________ START GRht 1.5 tasya svaya hi sphurati prdurbhva sa kara ko 'pi / kathamanyath hi amayati vilasanmtrcca pparujam // GRht_1.5 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: tasyetydi // GRhtCM_1.5:1 // kavinnennumnena lokapratta kriyate // GRhtCM_1.5:2 // ya prvokta starjas tasya ko 'pyanirvacanya sa sarvadeyatvena kara prdurbhva amayatti dukhamupaamayatti a prasda a karotti akara tasyya kara dukhopaamyya prdurbhavatti ttparyrtha // GRhtCM_1.5:3 // dukhamdhivydhytmakena dvividha punar dhibhautikdhidaivikdhytmikabhedcca trividham // GRhtCM_1.5:4 // sa punarasya starjasya svaya sphurati prakata iti // GRhtCM_1.5:5 // anyath anyaprakrea karaprdurbhva vin pparuja kuha suragurugodvijahisppakalpodbhava katha amayati // GRhtCM_1.5:6 // kuta vilasanmtrt digocaratvt // GRhtCM_1.5:7 // rasendramagale yath / atvamedhena ktena puya gokoidnena gajendrakoibhi / suvarabhdnasamnadharme naro labhet stakadaranena iti // GRhtCM_1.5:8 // ____________________________________________________ START GRht 1.6 rasabandhaca sa dhanya prrambhe yasya satatamiva karu / siddhe rase kariye mahmaha nirjarmaraam // GRht_1.6 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: mrchitabaddhamtasyvasthay trividha starjasya bandhana praasati kavi rasa itydi // GRhtCM_1.6:1 // bho jan rasabandha pradabandhana dhanya yasya prrambhe satata nirantara karu jyata iti ea // GRhtCM_1.6:2 // kirp aha govindanm rase siddhe sati samyagbandhanatva prpte sati mah medin nirjarmaraa yath tath kariye // GRhtCM_1.6:3 // atismpydvartamna eva // GRhtCM_1.6:4 // nirjarmaraamiti kriyvieaam // GRhtCM_1.6:5 // jar plitya maraa pratyga bhy rahita yath mahy jarmaraa na yuktam // GRhtCM_1.6:6 // atra mahpadena mahmadhiktya nivasanti ye manujdayas ta eva lakavttitvt // GRhtCM_1.6:7 // pun rasyanavajjarniedho bhaved iti yuktam // GRhtCM_1.6:8 // hitopadee yath / yajjarvydhividhvasi bheaja tad rasyanam / dye vayasi madhye v uddhakya samcared / iti // GRhtCM_1.6:9 // maraaniedha kathamauadhena anyauadhiaktihrsato na yukta rasevaraaktydhikyd yukta // GRhtCM_1.6:10 // rasaratnkare yath / mtyorjarviadharasya ca vainateya tubhya nammi suravanditastarja / iti // GRhtCM_1.6:11 // ____________________________________________________ START GRht 1.7 ye ctyaktaarr haragaursij tanu prpt / vandyste rasasiddh mantraga kikar yem // GRht_1.7 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: jarmaraaniedhatvena kimdhikya tadha ya itydi // GRhtCM_1.7:1 // ye evavidharasasiddhste vandy abhivdanayogy stutyca // GRhtCM_1.7:2 // vadi abhivdanastutyo // GRhtCM_1.7:3 // kivii atyaktaarr na tyakta arra yaiste jvanmukt ityartha // GRhtCM_1.7:4 // arra dvividha sthlaskmabhedt pthivyaptejovyvktmaka sthla koatraytmaka skmam // GRhtCM_1.7:5 // yath stram / vijnamaya manomaya pramayam etat koatraya milita skmaarramutpadyate // GRhtCM_1.7:6 // anye eva skmaarram // GRhtCM_1.7:7 // atyaktaarrarasasiddhca ucyante / manthnabhairavo yog siddhabuddhaca kantha / koraaka surnanda siddhapdaca carpa // GRhtCM_1.7:8 // kaer pjyapdaca nityantho nirajana / kapl bindunthaca kkacavaro gaja // GRhtCM_1.7:9 // llama prabhudevaca ghocol ca hihin / bhlukir ngadevaca kha kplikas tath // GRhtCM_1.7:10 // itydayo mahsiddh rasabhogaprasdata / khaayitv kladaa triloky vicaranti te // GRhtCM_1.7:11 // iti // GRhtCM_1.7:12 // puna kivii tanu prpt arra grahtra // GRhtCM_1.7:13 // kivii tanu haragaursij haro mahdeva gaur prvat tayo si sarjana maithunasayogas tajjt putr evetyartha // GRhtCM_1.7:14 // punarye mantraga kikar mantrasamh jkar ityartha // GRhtCM_1.7:15 // ____________________________________________________ START GRht 1.8-9 suktaphala tvadida sukule yajjanma dhca tatrpi / spi ca sakalamahtalatulanaphal bhtala ca suvidheyam // GRht_1.8 // bhtalavidheyaty phalamarthste ca vividhabhogaphal / bhog santi arre tadanityamaho vth sakalam // GRht_1.9 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: tvaditi skalye yvattvad ityetau skalyvadhimnavadhraev iti prasdata // GRhtCM_1.8-9:1 // ida suktaphala suvihitakarmaphalam ida kiyat sukte ubhnvaye janma svatantr dh svdhnabuddhir ityartha // GRhtCM_1.8-9:2 // apti nicayena // GRhtCM_1.8-9:3 // s buddhi sakalamahtalatulanaphal sakalasya niravaeasya mahtalasya tulana phala yasy s tathokt // GRhtCM_1.8-9:4 // tulanam iti tulay svatantrabuddhirpay sakalamahtalasya tulana bhavatyeveti yukta kimkr kiyanmn kai rit kair dht ca bhr iti jyotiasiddhntavidhnd adnt bhr buddhyopalakyate // GRhtCM_1.8-9:5 // puna sukulajanmasvatantrabuddhibhy bhtala suvidheya pjya jtavyam // GRhtCM_1.8-9:6 // ekadeagrahat sarva grhya mahntastok bhtala bahu d mahnto yatra tihanti tatsthna pjya vettumaakyatvt sarvamiti // GRhtCM_1.8-9:7 // sukulajanmasambandho vykhyyate bhtaletydi // GRhtCM_1.8-9:8 // bhtalavidheyaty bhtale pthivmaale y vidheyat sarvakarmapravat tasy arth kryi kathabht vividhabhogaphal vividhca te bhogca vividhabhog nnbhog phala ye te tathokt // GRhtCM_1.8-9:9 // te phala phalarp // GRhtCM_1.8-9:10 // bhog arre santi bhavanti // GRhtCM_1.8-9:11 // kuta yato vedntastra prrabdhakarmaphalabhogyatana arram iti // GRhtCM_1.8-9:12 // ata eva bhognm ray arram // GRhtCM_1.8-9:13 // aho iti kae carye v // GRhtCM_1.8-9:14 // etaccharra tu sarvotkamiti ttparyrtha // GRhtCM_1.8-9:15 // s mukti piaptane iti vacant // GRhtCM_1.8-9:16 // ____________________________________________________ START GRht 1.10 iti dhanaarrabhogn matvnityn sadaiva yatanyam / muktau s ca jnt taccbhyst sa ca sthire dehe // GRht_1.10 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sarvasdhana arra matvbhimata diati bho jan sad sarvasmin kle aharnia yatanyam ki ktv dhanaarrabhogn anityn navarn matv yatanyam iti // GRhtCM_1.10:1 // ki yath arra nityasthyi bhavati arre nitye sarva nityam ityartha // GRhtCM_1.10:2 // tasya arrasya nityasya jnt sarvotkennenaiva arra nitya bhaved ityavabodht tasyaivbhyscca muktir bhavati // GRhtCM_1.10:3 // kva sati sthire dehe sati // GRhtCM_1.10:4 // manaso dharmai arrritai akikra ca dehsthiratvam etanniedhatva dehasthiratva moka // GRhtCM_1.10:5 // tadevha rma prati gurorvacanam / na moko nabhasa phe na ptle na bhtale / sarvsakaya ceta amo mokam itkate iti // GRhtCM_1.10:6 // ____________________________________________________ START GRht 1.11 tatsthairya na samartha rasyana kimapi mlalohdi / svayamasthirasvabhva dhya kledya ca oya ca // GRht_1.11 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: tasya dehasya sthairyea sthirabhvena ktv rasyana jarvydhinana prati samartha krakataram // GRhtCM_1.11:1 // apti nicayena // GRhtCM_1.11:2 // ki stalohdi sta prada loh svardayo navak ktrimktrimabhedayukt rjartikharpargho ktrim svaratratmrangavagaloh aktrim diabdnmahras uparasca jtavy // GRhtCM_1.11:3 // ke ta ime rasvatre yath / higlatpyavimalcalasasyakntavaikrntapakipataya ca mahras syu / sauvragandhakaillaviragadhtukssakky uparas kathit rasajai iti // GRhtCM_1.11:4 // athav sthairyea samarthe tat deha prati rasyana ki stalohdi // GRhtCM_1.11:5 // ste yadabhivypta grsamnena lohdi tattathokta ste iti abhivypake // GRhtCM_1.11:6 // adhikarae saptam // GRhtCM_1.11:7 // taddeha svayamasthiram asthirbhvatvabhva punar dhya dagdhu akya puna kledyam rdrbhvena rayitu akya puna odhya oayitum agnijalnilai dhya kledya oya ca arramityartha // GRhtCM_1.11:8 // stalohdin dehamanitya nitya bhavet ayameva yatna iti ttparyrtha // GRhtCM_1.11:9 // ____________________________________________________ START GRht 1.12-13 amaratva> khauadhyo nge nga vage vagamapi lyate ulve / ulva tre tra kanake kanaka ca lyate ste // GRht_1.12 // paramtmanva niyata layo yatra sarvasattvnm / eko'sau rasarja arramajarmara kurute // GRht_1.13 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: prvaloke stalohdikamukta tatrdhivypakdhikaraasya krama darayati khauadhya itydi // GRhtCM_1.12-13:1 // khauadhya kumrikdaya nge lyante tannga vage lyate tadvagamapi ulbe tmre lyate tacchulba tre lyate tattra rpya kanake suvare lyate tatkanaka ste prade lyate iti // GRhtCM_1.12-13:2 // katha lyate vidhnata ekaikena yukta samudyenpi ca // GRhtCM_1.12-13:3 // dhtnm arivargatvn mahrasoparasnm api yogam apiabdca // GRhtCM_1.12-13:4 // samudyatvenopavarayati paramtmantydi // GRhtCM_1.12-13:5 // asau eko dhtvdyantarbhto rasarja arramajarmara jarmaraavarjita kurute // GRhtCM_1.12-13:6 // rasair mahrasoparasair antarbhto rjate obhate v prakate iti rasarja athav raseu mahrasoparaseu andarbhteu satsu rjata iti viertha // GRhtCM_1.12-13:7 // tath ca stra ahsaptamyau cndare iti athav rasn mahrasoparasadhtn rj teu mukhyatvenopadia mukhyatvensya grahaamityupalakaam // GRhtCM_1.12-13:8 // anenaiva sarvasagrahaa jtavyam // GRhtCM_1.12-13:9 // iveti sdye // GRhtCM_1.12-13:10 // tmani brahmai niyata nicita sarvasattvn sakalajvn layo bhavati layo'ntarbhva v tasminsarve // GRhtCM_1.12-13:11 // sattv ln eva tihanttytmna taasthasvarpataitallakaadvayam uktam // GRhtCM_1.12-13:12 // tath rasarje'pi darayati khauadhdhtumahrasoparasdn layo jeya taasthalakaena layasya krama upadia // GRhtCM_1.12-13:13 // svarpalakaenauadhdhtumahrasoparasdaya pthaktvena sthit api guairantarbht eva jtavy yata sarve guntarbhta stas tato 'nantagua cryair upavarita // GRhtCM_1.12-13:14 // layaviedubhayo smyamiti rahasyam // GRhtCM_1.12-13:15 // ____________________________________________________ START GRht 1.14 amtatva hi bhajante haramrtau yogino yath ln / tadvatkavalitagagane rasarje hemalohdy // GRht_1.14 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sarva samkartumha amtatvamitydi // GRhtCM_1.14:1 // te svtman tman saha yogakartk yogino yath haramrtau mahdevaarre ln santa amtatva bhajante muktatva prpnuvanti // GRhtCM_1.14:2 // mukti kaivalyanirvareyonireyasmtam ityamara // GRhtCM_1.14:3 // tadvattenaiva prakrea rasarje prade kavalitagagane grsktbhrake sati hemalohdy ln santa amtatva pyabhva bhajante amarkaraayogy bhavanti // GRhtCM_1.14:4 // hema ca lohaca hemalohau dyau ye v hemasajako loha dyo ye te tathokt // GRhtCM_1.14:5 // abhrake kavalite sati cra synnnyatheti // GRhtCM_1.14:6 // ____________________________________________________ START GRht 1.15 sthiradeho'bhysavatprpya jna guakopetam / prpnoti brahmapada na punarbhavvsadukhena // GRht_1.15 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: adhun sthiradehasya phala vyanakti sthiretydi // GRhtCM_1.15:1 // prvoktasyaiva rasarjasybhyst sevanddheto sthiradeha pumn brahmapada prpnoti // GRhtCM_1.15:2 // brahmapada paramnandasvarpam // GRhtCM_1.15:3 // kiktv jna prpya // GRhtCM_1.15:4 // kda jna guakopetam aimdyaasiddhyupetam // GRhtCM_1.15:5 // katha brahmapada prpnoti // GRhtCM_1.15:6 // yath punaraprathama bhavvsadukhe sasranivsanatpatraytmakakae na patattyartha // GRhtCM_1.15:7 // jna prpya brahmapada prpnoti // GRhtCM_1.15:8 // katham te jnnna muktiriti // GRhtCM_1.15:9 // anyacca ki mokatarorbja samyagjna kriysahitam iti pranottararatnamlym // GRhtCM_1.15:10 // ____________________________________________________ START GRht 1.16 ekena jaganti ca viabhyvasthita para jyoti / pdaistribhistadamta sulabha na viraktimtrea // GRht_1.16 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: jnagamya brahmopavarayatyekenetydi // GRhtCM_1.16:1 // kiviia brahma para jyoti prakasvarpa tatpara jyotir jaganti sasri svargamtyuptldni viabhya vypya sthita kena ekena anekabrahmanyakatvt ekaikasmin brahme bahni sasri vartante ata ekenetyukta punas tatpara jyotrpam amta tribhi pdair abhysasthiradehajnasajakai sulabha sukhena labhyam ityartha // GRhtCM_1.16:2 // prathamam abhyso'mtasulabhatve // GRhtCM_1.16:3 // hetureka sthiradeha ca dvityo hetur jna ttyaheturmoke yathvkya na viraktimtram // GRhtCM_1.16:4 // ____________________________________________________ START GRht 1.17 na hi dehena kathacid vydhijarmaraadukhavidhurea / kaabhagurea skma tadbrahmopsitu akyam // GRht_1.17 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: prvparbhymabhysajnbhy sthiradeho heturgaryniti scayannha netydi // GRhtCM_1.17:1 // ubhayo sdhakatvt tdadehavyatirikta kathacidapi kicin na sidhyattyartha // GRhtCM_1.17:2 // kiviiena vydhijarmaraadukhavidhurea vydhirmaya jar plitya maraa pratyga dukha mohaokdikam etair vidhura tita vyadha tane ityasya ghto rpa vidhuram urapratyayntam // GRhtCM_1.17:3 // puna kiviiena kaabhagurea kaavinin dehena tadbrahma cidghannandasvarpam upsitu sevitu katha kena prakrea akya kuto yata skmam indriygrhyatvt // GRhtCM_1.17:4 // ____________________________________________________ START GRht 1.18 nmpi yogasiddhe ko ghydvin arrea / yadyogagamyamamala manaso'pi na gocara tattvam // GRht_1.18 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sarvopyena arra sthira kryam ityha nmetydi // GRhtCM_1.18:1 // dehasiddhe arravibhte nmpyabhidhnamapi ko ghynna ko 'ptyartha // GRhtCM_1.18:2 // kena vin arrea arramantarea siddhirastu para tannma kenpi na ghyate arranmagrahaamiti ttparyrtha // GRhtCM_1.18:3 // anavara arra bhavatu cet tad amala nirajana tattva brahmvaya prpyate // GRhtCM_1.18:4 // tattattva manaso'pi na gocara cittenpi na gamyam ityartha // GRhtCM_1.18:5 // tarhi kena gamyam ubhayor melanam ekkaraa yogastenaiva praktipuruayor ekkaraenetyartha // GRhtCM_1.18:6 // ____________________________________________________ START GRht 1.19 yajddnttapaso veddhyayanddamtsadcrt / atyanta reya kila yogavadtmasavitti // GRht_1.19 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: adhun yogasya sarvakarmabhya utkatva darayati yajd itydi // GRhtCM_1.19:1 // atyanta reya iti adhikatarakalya sarvopadravanivratmaka bhaved ityadhyhra // GRhtCM_1.19:2 // kuta yajdavamedhde na kevala yajt punardnt dhanasyrpat ptreu punastapasa kcchrtikcchracndryapasacgnitapande punarveddhyayant vednm gyajusmtharva adhyayana phkramastata punardamt vedntnusrea damastvat bhyendriy tadvyatiriktaviayebhyo manas nirvartana tadvyatirikta ravadivyatirikta tata puna sadcrt brhmamuhrtam rabhya prtasagavamadhyhnparhasyhndiu ayanaparyanta vedabodhito vidhi sadcrastata iti samudya reyaskaro ntmasavittikara punartmasavitti brahmavedana yogavadeva syt yoga prvamukta // GRhtCM_1.19:3 // ____________________________________________________ START GRht 1.20 galitnalpavikalpasarvrthavivarjita cidnanda / sphurito'pyasphuritatano karoti ki jantuvargasya // GRht_1.20 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: yasya jvasya yogavatsavittirjt sa kda ityha galitetydi // GRhtCM_1.20:1 // galitnalpavikalpa iti galito drbhto 'nalpo bahutaro vikalpo mithyjna yasya dk syt // GRhtCM_1.20:2 // puna kdk sarvrthavivarjita sarve ca te arthca tair vivarjit samyagrahito bhavati kry smaraakaraayorabhva ityartha // GRhtCM_1.20:3 // puna kathabhta cidnanda cid prakena nanda sukhasampattir yasya sa tathokta // GRhtCM_1.20:4 // prakahetun nandat bhavet jaahetun tadviparyaya // GRhtCM_1.20:5 // dk sa sphurito'pi prakamno'pi asphuritatanorjantuvargasya aprakaarrasya jvasamhasya ki karoti pcch karoti // GRhtCM_1.20:6 // kimiti pcchjugupsayo iti prasda // GRhtCM_1.20:7 // pcchati ca hasati ca roditi pramattavan mnavo'pi tallna iti // GRhtCM_1.20:8 // ____________________________________________________ START GRht 1.21 bhryugamadhyagata yacchikhividyunnirmala jagadbhsi / kecit puyaktm unmlati cinmaya jyoti // GRht_1.21 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: tmasavitter viralatva scayann ha bhryugetydi // GRhtCM_1.21:1 // yat bhryugamadhyagata bhrdvayntargata sat prakate tatra di nidhya yogina payanti khecary mudray hahapradpiky padyam / kaplakuhare jihv pravi vipartag / bhruvor antargat dirmudr bhavati khecar // GRhtCM_1.21:2 // iti // GRhtCM_1.21:3 // puna ikhividyutsu vahnisaudminu nirmala sat yatprakate punaryat jagadbhsi jagat sasra prakate tat cinmaya prakapracura jyoti kecit puyakt suvihitakarmakartm unmlati prdurbhavati na tu sarve yato nirmala praka dhytv vipulapuyena nirmalatvya jyate ata prako yukta // GRhtCM_1.21:4 // ____________________________________________________ START GRht 1.22 paramnandaikamaya parama jyotisvabhvamavikalpam / vigalitasarvaklea jeya nta svayasavedyam // GRht_1.22 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: prvavarita cinmaya vieayannha paramnandaikamayam itydi // GRhtCM_1.22:1 // tadbrahma da jeya paramnandaikamayamiti parama utko 'sv nanda paramnanda sa eva eko 'dvityas ttprcurya yasmis tathokta puna kiviia parama jyotisvabhva parama yajjyoti tatsvabhva svarpa yasya tad aarratvtsvaprakitvcca puna avikalpa mithyjnanya punarvigalitasarvaklea vigalit vieea drkt sarvakle dukhni yasmt tat svarpatvt puna nta amamaya puna svayavedyam anyena veditum aakyam tmanaiva vedya tasmnnparo'stti bhvt // GRhtCM_1.22:2 // ____________________________________________________ START GRht 1.23 tasminndhya mana sphuradakhila jagatpayan / utsannakarmabandho brahmatvamihaiva cpnoti // GRht_1.23 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: jeyopadeamha tasminnitydi // GRhtCM_1.23:1 // tasminndhyeti prvanirpite tasminnevtmani mana dhya sasthpya pumn utsannakarmabandho bhavet tyaktakarmapa syt // GRhtCM_1.23:2 // sa ihaiva janmani brahmatva prpnotti viea brahmavid brahmaiva bhavati iti rute // GRhtCM_1.23:3 // sa pumn mana dadhti // GRhtCM_1.23:4 // ki kurvan san akhila jagat sarvasasra cinmaya prakasvarpa cidvikra payan avalokamno manacaku kiviia jagat sphurat adhyroppadeena dedpyamnam // GRhtCM_1.23:5 // tath ca bhagavadvacanam / karmayakarma ya payedakarmai ca karma ya / sa buddhimnmanuyeu sa yukta ktsnakarmakt // GRhtCM_1.23:6 // iti // GRhtCM_1.23:7 // he prtha sa pumn manuyeu buddhimn // GRhtCM_1.23:8 // anena smnyatvamuktam // GRhtCM_1.23:9 // vieaca yath rajjau sarpabhramo yath uktau rajatajna yath gandharvanagara yath marusthale vri tathaiva sasro nst nsti na bhaviyatti advaitavdnmithyaiva // GRhtCM_1.23:10 // ____________________________________________________ START GRht 1.24 asta hi ynti viay prntakaraasayogt / sphuraa nendriyatamas nta sphurataca dukhasukhe // GRht_1.24 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: utsannakarmabandhasya viay asta ynti // GRhtCM_1.24:1 // prntakaraasayogt na indriy sphuraa bhavet // GRhtCM_1.24:2 // tath ca nyyastre tm manas sayujyate mana indriyea indriyamarthenetndriy vastuprpyaprakakritvaniyamd iti // GRhtCM_1.24:3 // ato hetoca dukhasukhe na sphurata // GRhtCM_1.24:4 // tmana prakt prntakaran praka prntakarani tameva praka prpyendriyi prakayanti // GRhtCM_1.24:5 // ata ubhayo parapraka // GRhtCM_1.24:6 // tadvad gahanatama agrhyamandhakra cidbhinna prakena prakita syditi // GRhtCM_1.24:7 // abhvapadrthatvd indriyatamasorjaatvt smyam // GRhtCM_1.24:8 // ____________________________________________________ START GRht 1.25 rgadveavimukt satycr nar mrahit / sarvatra nirvie bhavanti cidbrahmasaspart // GRht_1.25 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: adhun antakaran pravtti darayati rgetydi cidbrahmasasparditi cidbrahmai prakasvarpe tmani ya spara tannih tato heto puru rgadveaviyukt snehaatrutvavirahit syu // GRhtCM_1.25:1 // puna satya cra pravttidharmo ye te punarmrahit atycrdyasatyavarjit ityartha puna sarvatra nirvie sarvasmin mnpamnayo sam tath ca bhagavadvacanam / sama atrau ca mitre ca tath mnpamnayo // GRhtCM_1.25:2 // itydi // GRhtCM_1.25:3 // ____________________________________________________ START GRht 1.26 tihantyaimdiyut vilasaddeh mud sadnand / ye brahmabhvamamta samprptcaiva ktakty // GRht_1.26 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: tmani sparatvamuktiprpti darayannha tihanttydi // GRhtCM_1.26:1 // ye brahmabhvamamta muktisrpyatva prptste ktakty ktasarvakry prat prpt ityartha punaste aimdiyut aimdibhiryut iha jagati tihantti aimdayo yath / aim mahim ctha laghim garim tath / prpti prkmyamitva vaitva cabhtaya // GRhtCM_1.26:2 // iti // GRhtCM_1.26:3 // punarvilasaddeh tejapryaarr puna sadnand kena mud harea sad sarvasminkle nando ye te tathokt paramnande magnatvt // GRhtCM_1.26:4 // ____________________________________________________ START GRht 1.27 yatana vidyn mla dharmrthakmamokm / reya para kimanyat arramajarmara vihyaikam // GRht_1.27 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: arramla sarve jtavyamityhyatanam itydi // GRhtCM_1.27:1 // ekam ajarmara jarmaraavarjita arra vihya tyaktv anyat paramutka reya kalyasvarpa ki na kim aptyartha // GRhtCM_1.27:2 // kiviia arram yatana vidyn vykaradicaturdaasakhykgn nivsasthna puna kiviia mla dharmrthakmamok catur padrthn mla hetu dharmdaya catvra pratt eva // GRhtCM_1.27:3 // ____________________________________________________ START GRht 1.28 pramato'pi pratyakdyo na jnti stakam / adavigraha deva katha jsyati cinmayam // GRht_1.28 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: tmano 'vekay ste sugamatva scayannha pramata itydi // GRhtCM_1.28:1 // ya purua staka rasendra na jnti kuta pramata pramkaraa prama pramitisdhana v tata kimbhtt pramata pratyakc cakurindriyagrhyarpt sa pumn cinmayam atiskmam tmna katha jsyati na katham aptyartha indriygocaratvt // GRhtCM_1.28:2 // kiviiam andivigraham dica vigraha ca divigrahe te na vidyete yatra sa ta utpattiarrayorabhvt sthlajnbhva iti ttparyrtha // GRhtCM_1.28:3 // ____________________________________________________ START GRht 1.29-30 yajjaray jarjarita ksavsdidukhavaamptam / yogya tanna samdhau pratihatabuddhndriyaprasaram // GRht_1.29 // bla oaavaro viayarassvdalampaa parata / jtaviveko vddho martya kathampnuynmuktim // GRht_1.30 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: arrasya vayovibhgensthiratva darayannha bla itydi // GRhtCM_1.29-30:1 // oaavara iti oaa vari yasya vayasi sa oabdo bla ityartha // GRhtCM_1.29-30:2 // granthntare blatve'pi vayobhed vartante // GRhtCM_1.29-30:3 // yath padyam / pacamcca kaumra paugao navahyana / oacca kioro yauvana ca tata param // GRhtCM_1.29-30:4 // iti // GRhtCM_1.29-30:5 // blo vastujne aakta // GRhtCM_1.29-30:6 // puna oaavarebhya para viayarassvdalampao bhavati viay abdaspararparasagandh ras grahsyakaruaraudravrabhaynakabbhatsdbhutant // GRhtCM_1.29-30:7 // kecit nta rasa na bruvanti nirvikratvt etem svda svdas tatra lampao vysakta atha v viaynantara snehastatreti // GRhtCM_1.29-30:8 // ata parato jtaviveko bhavati utpannavicro bhavati // GRhtCM_1.29-30:9 // tad vddho'kama para manuya mukti kaivalya katham pnuyt na kathamaptyartho vayasyupaplavabhvt // GRhtCM_1.29-30:10 // ____________________________________________________ START GRht 1.31 asminn eva arre ye paramtmano na saveda / dehatygdrdhva te tadbrahma drataram // GRht_1.31 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: prvapadybhiprya vicrya muktiprptau praakita prhsminn itydi // GRhtCM_1.31:1 // asmin arre vartamne ketrarpe ye pusm tmasavedo na jta brahmajna na jta te pusmeva dehatygd rdhva arrotsargata pact tadbrahma dratara drddrataram ityartha // GRhtCM_1.31:2 // ____________________________________________________ START GRht 1.32 brahmdayo yajante yasmin divy tanu samritya / jvanmuktcnye kalpntasthyino munaya // GRht_1.32 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: adhun prvamata drahayati brahmdaya itydi // GRhtCM_1.32:1 // yasmin brahmdayo viurudrendrdayo brahmavido yajante sagati kurvanti sampnuvanttyartha yaja devapjsagatikaraadneu atra sagatikaraam artho darita // GRhtCM_1.32:2 // ki ktv prpnuvanti divy tanu param samritya samprpya tebhyo brahmdibhyo 'pyanye apare munayo nraddayo jvanmukt yajante sagati kurvanti // GRhtCM_1.32:3 // te 'pi kivii kalpntasthyina pralaynte'pi tihantti bhva // GRhtCM_1.32:4 // brahmdayas tihanta eva // GRhtCM_1.32:5 // ____________________________________________________ START GRht 1.33 tasmjjvanmukti samhamnena yogin prathamam / divy tanurvidhey haragaursisayogt // GRht_1.33 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: iti bahudh vicryeavastustutim ha tasmd itydi // GRhtCM_1.33:1 // yato brahmdayo jvanmukt cnye divy tanu vidhya mukti prpts tasmddhetor yogin yogayuktena prathama divy tanur vidhey dhaarra kryam ityartha // GRhtCM_1.33:2 // kiviiena yogin jvanmukti samhamnena yogin divy tanur vidhey // GRhtCM_1.33:3 // kuta haragaursisayogt // GRhtCM_1.33:4 // umevaraso rasendras tasya sevand ityartha // GRhtCM_1.33:5 // dhaarrea vchita sdhyate na tv anyath // GRhtCM_1.33:6 // ____________________________________________________ START GRht 1.34 tasypi sdhanavidhau sudhiy pratikarmanirmal prathamam / adaasaskr vijtavy prayatnena // GRht_1.34 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: divyatanorhetutvd rasendrasya sdhanavidhau sdhanopadee sudhiy pjyamatin pus prathamam adaasaskr prayatnena jtavy // GRhtCM_1.34:1 // saskriyanta iti saskr // GRhtCM_1.34:2 // pusyapi garbhdhndaya oaa saskr vartante ata eva saskrair ubhayo smya dobhvatva guavattva ca syt // GRhtCM_1.34:3 // ato brhmaakatriyavaiyadr syu // GRhtCM_1.34:4 // kivii saskr pratikarmanirmal karma karma prati nirdo // GRhtCM_1.34:5 // ____________________________________________________ START GRht 2.1-2 <18 saskras> svedanamardanamrchotthpanaptananirodhaniyamca / dpanagaganagrsapramamatha craavidhna ca // GRht_2.1 // garbhadrutibhyadrutijraarasargasraa caiva / krmaavedhau bhakaamadaadheti rasakarma // GRht_2.2 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: yasyopajvyate krti sagameva sudhbhujm / sa rmn kraymsa vtti mugdhvabodhinm // GRhtCM_2.1-2:1 // rydvayena rasdaasaskroddea kta // GRhtCM_2.1-2:2 // ____________________________________________________ START GRht 2.3 <1. svedana> surpaukaukatrayacitrrdrakamlakai kalaistu / stasya kjikena tridina mduvahnin sveda // GRht_2.3 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: adhun saskr sdhane lakaam ha // GRhtCM_2.3:1 // tatra prathamoddiasya svedanasaskrasya sdhana spaayannha surtydi // GRhtCM_2.3:2 // stasya pradasya tridina dinatrayaparima yath syttath mduvahnin svalpgnin sveda svedana kryam // GRhtCM_2.3:3 // kena kjikena sauvrea // GRhtCM_2.3:4 // kai saha surpaukaukatrayacitrrdrakamlakai saha // GRhtCM_2.3:5 // sur rjik pau saindhava lavaaviea kecitpauabdena kramapi vycakate kaukatraya uhmaricapippalya citraka prattam rdraka kandavieo ngarahetu mlaka kandaviea prasiddha // GRhtCM_2.3:6 // kiviiairetai kalai oaai oaa pratyeka sayujyate // GRhtCM_2.3:7 // sarvasamatamida vykhynm // GRhtCM_2.3:8 // atra viea kjike sarvadhnymlasadhna tuavarjye tu krayet // GRhtCM_2.3:9 // urag triphal krnt laghupar atvar // GRhtCM_2.3:10 // tena yukta rasasvinna tridina mduvahnin // GRhtCM_2.3:11 // dolyantrea tvrea mardayitv puna puna / iti rasendramagalt // GRhtCM_2.3:12 // krmlair oadhair vpi dolyantre sthitasya hi / pcana svedankhya synmalaaithilyakrakam / iti paribh // GRhtCM_2.3:13 // dravadravyea bhasya pritrdhodarasya ca / mukhasyobhayato dvradvaya ktv prayatnata // GRhtCM_2.3:14 // tasyopari kipeddaa tanmadhye rasapoalm / baddhv tu svedayedetaddolyantramiti smtam / iti dolyantralakaam // GRhtCM_2.3:15 // ____________________________________________________ START GRht 2.4 <2. mardana> guadagdhorlavaair mandiradhmeaksursahitai / rasaoaamnai sakjikairmardana tridinam // GRht_2.4 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: dvityoddiasya mardanasya sdhana spaayannha guetydi // GRhtCM_2.4:1 // etair auadhair dinatraya parima rasasya mardana kryam // GRhtCM_2.4:2 // etai kai guadagdhorlavaai gua ikuvikra prasiddha dagdhor dagdh csau r ceti samsa r pratt mearomanicayam ityartha lavaa saindhavameka guadagdhorrajan iti v pha tatra haridr grhy na saindhavam // GRhtCM_2.4:3 // rasaoaamnai rastoaapramai // GRhtCM_2.4:4 // aa ityasya pratyeka sambandha // GRhtCM_2.4:5 // vieactra vastraicaturguair baddha sta sthpya ubhe 'hani // GRhtCM_2.4:6 // lohrkmajakhalve tu tapteveva tu mardayet // GRhtCM_2.4:7 // uddiair oadhai srdha sarvmlai kjikairapi / peaa mardankhya syttadbahirmalananam iti paribh // GRhtCM_2.4:8 // atra yantra tu khalvkhya jeyam // GRhtCM_2.4:9 // tallakaa tu khalvayogy il nl ym snigdh dh guru // GRhtCM_2.4:10 // oagulikotsedh navgulikavistar iti // GRhtCM_2.4:11 // khalvayogyaillakaa prasagd uktam // GRhtCM_2.4:12 // utsedhena navgula khalu kaltulygulymavn vistrea dagulo 'tha munibhir nimnas tathaivgulai // GRhtCM_2.4:13 // ply hy agulavistaraca maso 'tvrdhacandropamo gharo dvdaakgulaca tadaya khalvo mato mardane iti // GRhtCM_2.4:14 // ____________________________________________________ START GRht 2.5-6 <3. mrchana> malaikhivibhidhn rasasya naisargiks trayo do / mrch malena kurute ikhin dha viea mtyu ca // GRht_2.5 // ghakany harati mala triphalgni citrakaca viam / tasmd ebhir mirair vrn samrchayetsapta // GRht_2.6 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: rasasya pradasya dos trayo vartante // GRhtCM_2.5-6:1 // kivii malaikhivibhidhn malaca ikh ca via ca tnyevbhidhna nma ye te tathokt // GRhtCM_2.5-6:2 // puna kivii naisargik nisarga utpattis tatsambandhina sahaj ityartha // GRhtCM_2.5-6:3 // vieactra maldy pacado syur bhjdy saptakacuk // GRhtCM_2.5-6:4 // kunaau rasntasth rase te 'nantadoad iti rasasaketakalikym // GRhtCM_2.5-6:5 // yadyapi rasendramagale paca maldayo naisargik do kathits tathpyatra traya eva anye dve gurutvacapalatve naisargikadoarpe kuto na sta tribhi svedanamardanamrchantmakai saskrair anivtte // GRhtCM_2.5-6:6 // naisargikagrahad vaikrikm api grahaa syt // GRhtCM_2.5-6:7 // atra naisargik ukt vaikrik kuto nokt vaikrik bhvbhvt // GRhtCM_2.5-6:8 // raso doatrayvta pryamna ki karoti malena maladoea mrchm indriyamoha kurute ikhin vahnin dha viea mtyu maraa ceti samuccaye // GRhtCM_2.5-6:9 // emapaharaa kryamiti bhva // GRhtCM_2.5-6:10 // svarpasya vinena piitvpdana hi yat / vidvadbhir jitasto 'sau naapia sa ucyate // GRhtCM_2.5-6:11 // mardanoddiabhaiajyair naapiatvakrakam / tanmrchanam iti prokta doatrayavinanam iti // GRhtCM_2.5-6:12 // yantram atra khalvam eva prvokta yat // GRhtCM_2.5-6:13 // tridopaharaa mrchana cha ghakanyetydi // GRhtCM_2.5-6:14 // ghakany ghakumrik mala prathama doa harati // GRhtCM_2.5-6:15 // punastriphal tray phaln samhra triphal agni dvitya doa harati samhro yath ek hartak yojy dvau ca yojyau vibhtakau / catvrymalaknyeva triphaleya prakrtit / iti // GRhtCM_2.5-6:16 // punacitrako'gni via ttya doa harati drkarottyartha // GRhtCM_2.5-6:17 // tasmddhetor ebhis tribhir ghakanytriphalcitrakair miritair ekktai rasa sapta vrnmrchayet vidhivanmrchana kuryt // GRhtCM_2.5-6:18 // vieactra / mrchana rasarjasya kartavya vdibhi sad / viais triphalay prva bhatyopaviastath // GRhtCM_2.5-6:19 // karko krakandbhy citrea ghakanyay / ekenpyatha samardyo ymameka tu prada // GRhtCM_2.5-6:20 // kinarayantram dya hy oadhy lepayettalam / navatrayuta sta yantramadhyagata nyaset // GRhtCM_2.5-6:21 // dadyd rasopari arva sadhilepa dha md / lavaena ca samprya dvra sarudhya yatnata // GRhtCM_2.5-6:22 // cuhlikopari sasthpya dptgni jvlayet sudh / ymaikena taduttrya kartavya talo rasa // GRhtCM_2.5-6:23 // yantrduddhtya yatnena stamutthpya mrchitam / amrchitas tad deya kala mrchite rasa // GRhtCM_2.5-6:24 // sindhtthaakabhy ca mardayen madhusayuta dolyantre tata svedya krmlalavaai saha / utthpya mrchayetpact vravra rasevaram / punarutthpita kuryd ekaviativrakam // GRhtCM_2.5-6:25 // iti rasasre // GRhtCM_2.5-6:26 // ____________________________________________________ START GRht 2.7 amun vimardanena hi suviuddho ngavagaparimukta / sta ptanayantre samutthita kjikakvtht // GRht_2.7 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sto ngavagaparimukto bhavati ngavagbhy dobhy virahita prado bhavattyartha kiviia san samutthita san // GRhtCM_2.7:1 // ptanayantre sthldvayasampue samyagvidhnenotthita san // GRhtCM_2.7:2 // kasmt kjika sauvra prvavarita tatkvthasayogd ityartha // GRhtCM_2.7:3 // hi nicitam // GRhtCM_2.7:4 // amun virecanena uktaodhanena sta suviuddho bhavet vieauddho bhaved ityutthpanam // GRhtCM_2.7:5 // anena vidhin higulasthasya stasypi utthpana bhavati // GRhtCM_2.7:6 // svedandikayogena svarppdana puna // GRhtCM_2.7:7 // tadutthpanamityukta mrchvypattinanam iti // GRhtCM_2.7:8 // ut rdhva sthpanam utthpanam // GRhtCM_2.7:9 // atra yantra tu / agulaparhamnhena dagulam / caturagulakotsedha toydhro 'guldadha // GRhtCM_2.7:10 // adhobhe mukha ca tasya bhasyoparivartina / oagulavistraphasysye praveayet // GRhtCM_2.7:11 // prvayor mahikracramaraphitai // GRhtCM_2.7:12 // vilipya oayet sadhi jaldhre jala kipet / cullym ropayedetat ptanyantram ritam // GRhtCM_2.7:13 // iti // GRhtCM_2.7:14 // ____________________________________________________ START GRht 2.8 ktv tu ulbapii niptyate ngavagaakta / tasmindon muktv nipatati uddhas tath sta // GRht_2.8 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: pacamoddia ptanasaskra spaayannha ktvetydi // GRhtCM_2.8:1 // tu puna utthita sta ulbapii ktv ulbena tmrea saha tayormelana yath syttath peaa vidhya tasmin ptanayantre niptyate karmavideti ea // GRhtCM_2.8:2 // kuta ngavagaakta ngavagadoaglnita // GRhtCM_2.8:3 // tath uktavidhnena nipatati sati ptanakarmai kte sati uddha sto bhavet // GRhtCM_2.8:4 // vramityanukte granthntare trisaptaikaviativra ptanakarmai kte sati samyak ngavagaak nayatti bhva // GRhtCM_2.8:5 // vieactra ptanayantre / dvau bhgau uddhastasya ulbabhgaikasayutau / via lavaa dattv pikurycca sundaram // GRhtCM_2.8:6 // agulavistra dairghyea dagula tv adhobham / kahdadha samantccaturagulktajaldhram // GRhtCM_2.8:7 // anta praviatalabhavadana jalamagnanijamukhaprntam / uparic ciigha deyodaraoagulavil // GRhtCM_2.8:8 // tasminnadhordhvabhe niptita sakaladoanirmukta / sutar bhavati rasendro jragrso'pi ptyo'sau // GRhtCM_2.8:9 // adha rdhva tath tiryak ptastrividha ucyate / yatra tihati stendro vahnis tatrnyath jalam // GRhtCM_2.8:10 // uktauadhairmarditapradasya yantrasthitasyordhvamadhaca tiryak / nirypana ptanasajamukta vaghisamparkajakacukaghnam // GRhtCM_2.8:11 // iti // GRhtCM_2.8:12 // rdhvapte rasasyordhvagamana tatrdhaptre vahni jalamrdhvaptre adhapte tu rasasydhastdgamana bhavati yantra tadeva para tu agnijalayorvyatysa jalam atrdhaptre agnirrdhvaptre tiryakpte tu rasastiryak patati tatraikaptraphe jalam anyaptrdho vahni // GRhtCM_2.8:13 // ____________________________________________________ START GRht 2.9-16 agulavistra dairghyea dagula tv adhobham / kahdadha samucchrita caturagula ktajaldhram // GRht_2.9 // antapraviatalabhavadana jalamagnanijamukhaprnt / upariccipiagha deyodaraoagulavil // GRht_2.10 // tasminn rdhvabhe niptita sakaladoanirmukta / sutar bhavati rasendro dravye ca rasyane yogya // GRht_2.11 // ktv ca naapii triphalikhiigrurjikpaubhi / salepya cordhvabhe dptaikapalairadhaptya // GRht_2.12 // athav dpakayantre niptita sakaladoanirmukta / tiryakptanavidhin niptya starjastu // GRht_2.13 // lakktamabhradala rasendrayukta tathranlena / khalve dattv mdita yvat tannaapiatm eti // GRht_2.14 // kuryt tiryakptanaptitasta kramea dhavahnau / sasvedya ptyate'sau na patati yvaddhacgni // GRht_2.15 // mardanamrchanaptai kadarthito bhajati mandavryatvt / syambujair nirodhllabdhpyyo na aha syt // GRht_2.16 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ahoddia nirodhanasaskra spaayannha mardanetydi // GRhtCM_2.9-16:1 // etair mardanamrchanaptai saskraviea ktv mandavryatvt kadarthito bhavati // GRhtCM_2.9-16:2 // kutsitavidhnena kadarthito bhavattyartha puna sta syambujai saha mardannantara nirodht mdvayasampue kpiky v nirodht rundhant labdhpyya prptabala san na aha syt na ukrarahito bhavati // GRhtCM_2.9-16:3 // si mtraukraoitarp ambuja lavaa saindhava kamalam iti mand // GRhtCM_2.9-16:4 // siryath / go'jvinaranr mtra ukra ca oitam / sire samkhyt ahadoavinin / iti aktyavatrt // GRhtCM_2.9-16:5 // yantra yath / raktasaindhavakhoena mdvadva prakalpayet / tatsampue rasa kiptv navasra sanimbukam // GRhtCM_2.9-16:6 // sampuasya prayatnena lepayet sadhimuttamam / vajramtsn samdya veayettatprayatnata // GRhtCM_2.9-16:7 // chyuka ca tatktv bhgarte sthpayettata / agulapramena mordhva tatra praam // GRhtCM_2.9-16:8 // trisaptadinaparyanta kargni ca krayet / dine dine prakartavy m saindhavantan // GRhtCM_2.9-16:9 // svedayet tat prayatnena bhgarbhe sthpayettata / athav kpikmadhye sta saindhavasayutam // GRhtCM_2.9-16:10 // bhgarbhe ca tata sthpyam ekaviaddinvadhi / aya nirodhako nmn mahmukhakaro rase // GRhtCM_2.9-16:11 // iti // GRhtCM_2.9-16:12 // ____________________________________________________ START GRht 2.17 <7. niyamana> iti labdhavrya samyak capalo'sau saniyamyate tadanu / phainayanmbujamrkavakarkociciksvedt // GRht_2.17 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: saptamoddiasaskra spaayannha ittydi // GRhtCM_2.17:1 // iti prvoktavidhnena yantradin tadanu rodhannantaram asau capalacacalo raso niyamyate karmavid saniyamana kriyate // GRhtCM_2.17:2 // kasmt phalaunmbujamrkavakarkociciksvedt pha tmbla launa rasona ambuja lavaa mrkava bhgarja karkoti pratt vandhy cicik amlik etbhi saha ya sveda yantre agnitpa tasmt // GRhtCM_2.17:3 // kiviia samyak labdhavrya prptabalo vryavn rasa capalatvanivttaye niyamyata ityartha // GRhtCM_2.17:4 // vieactra kcakp md lipya raso madhye vimucyate / kala akaa dattv madhye kicit pradyate // GRhtCM_2.17:5 // dvramudr prakartavy vajramttikay dh / bhgarbhe kpik sthpya sitay garbhapraam // GRhtCM_2.17:6 // kargni prakartavya ekaviaddinvadhi / aya niymako nma vahnipratyantakraka // GRhtCM_2.17:7 // rodhanllabdhavryasya capalatvanivttaye / kriyate yo rasasveda prokta niyamana hi tat // GRhtCM_2.17:8 // iti // GRhtCM_2.17:9 // yantralakaa tu / catuprasthajaldhra caturagulaknanam / ghaayantramida prokta tadpyyanaka smtam iti // GRhtCM_2.17:10 // ____________________________________________________ START GRht 2.18 <8. dpana> bhkhagaakaamaricair lavasurigrukjikais tridinam / svedena dpito'sau grsrth jyate sta // GRht_2.18 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: aamoddiasya dpanasaskrasya vidhi spaayannha bhkhagetydi // GRhtCM_2.18:1 // asau prvasasktarasa etair auadhais tridina nirantara yath syt tath svedena dpita kutpita san grsrth kavalbhil jyate // GRhtCM_2.18:2 // etair oadhai bhkhagaakaamaricai na kevalam etai punar lavasurigrukjikai // GRhtCM_2.18:3 // bh tuvar khaga kssa akaa saubhgya maricam aam etai // GRhtCM_2.18:4 // puna lavaa saindhavam sur rjik igru saubhjana vkaviea kjika prvoktam amlbhtam etaiceti // GRhtCM_2.18:5 // vieactra / svedana rasarjasya krmlaviamadyakai / bjapra samdya vntamutsjya krayet // GRhtCM_2.18:6 // tasya madhye kipetsta kalakrasayuta / dvra nirudhya yatnena vastramadhye nibandhayet // GRhtCM_2.18:7 // dolsveda prakartavya ekaviaddinvadhi / dine dine prakartavya ntana bjaprakam // GRhtCM_2.18:8 // lelihno hi dhtca pyamno bubhukay / amunaiva prakartavya rasarjasya dpanam // GRhtCM_2.18:9 // tryaha saptadina vtha caturdaaikaviatim / saskra starje tu kramt kramatara varam // GRhtCM_2.18:10 // iti // GRhtCM_2.18:11 // ____________________________________________________ START GRht 2.19 iti dpito viuddha pracalitavidyullatsahasrbha / bhavati yad rasarja cryo satvdi tad bjam // GRht_2.19 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ktasaskrasya pradasya saskrntarasiddh parkm ha ittydi // GRhtCM_2.19:1 // iti prvoktaprakrea rasarjo dpita san kudutpita san viuddho bhavati // GRhtCM_2.19:2 // yaddo bhavati rasarjastad crya craakarma kryam // GRhtCM_2.19:3 // kdk pracalitavidyullatsahasrbha prakarea calatya calanal y vidyutasts sahasrasyeva bh dptir yasya sa tathokta // GRhtCM_2.19:4 // ki ktv crya idamagre vakyama kicit dhtparasamahrasaratnasajaka dvitya rasarjasambandhina dattv sayojyetyartha // GRhtCM_2.19:5 // ____________________________________________________ START GRht 2.20 ptakriysu pta veta trakriysu mukham dau / deya khalve gho divyauadhibhi sa nirmukha carati // GRht_2.20 // iti paramahasaparivrjakcryarmadgovindabhagavatpdaviracite rasahdayatantre rasaodhantmako dvityo'vabodha // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ki dvityamityakya ta spaayannha ptetydi // GRhtCM_2.20:1 // dau prathama mukha vidheyam ityadhyhra pradasya mukha kryamityartha // GRhtCM_2.20:2 // tatacetptakriy bhavanti svarasambandhni kryi bhavanti tad pta svara deyam // GRhtCM_2.20:3 // vetakriysu veta deya veta tram ityartha // GRhtCM_2.20:4 // svaratrdika khalve datta ktamukho rasacarati // GRhtCM_2.20:5 // punarnirmukho rasa aktamukho rasa khalve gho gharita san prvokta carati bhakayati // GRhtCM_2.20:6 // kbhi saha divyauadhbhir vakyambhi saha // GRhtCM_2.20:7 // yath padyam / ssyo rasa sytpauigrututthai sarjikair vyoaakais trirtram / piastata svinnatanu suvaramukhnaya khdati sarvadhtn // GRhtCM_2.20:8 // iti // GRhtCM_2.20:9 // nirmukhaca amlavargea sayukta yathlbhena mardayet / abhrakdca carate stako vsanmukha // GRhtCM_2.20:10 // iyanmnasya stasya bhojyadravytmik miti / iyattyucyate ysau grsamnamitritam // GRhtCM_2.20:11 // iti paribh // GRhtCM_2.20:12 // iti rmatkuralakulapayodhisudhkaramiramahetmajacaturbhujamiraviracity mugdhvabodhiny rasahdayaky rasaodhantmako dvityo'vabodha // GRhtCM_2.20:13 // ____________________________________________________ START GRht 3.1 ghanarahitabjacraasamprptadaldilbhaktakty / kpa prpya samudra variklbhasatu // GRht_3.1 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sudhkaragrsasattva padmkarasukhvaham / tath vibhtayacsya sajjannandakrak // GRhtCM_3.1:1 // anena padyena granthasya gudhikya samatatva ca varayannha ghanetydi // GRhtCM_3.1:2 // ye evavidh puruste kpa eva // GRhtCM_3.1:3 // kivii ghanarahitabjacraasamprptadaldidravyaktakty ghanenbhrakea rahita varjita yad bjacraam anyadhtvdn bjakavalana tena yatprpta daldidravya pattrarajanavaravddhitrak melpakdika vastu tena ye ktakty pr tmna manyante ityadhyhra // GRhtCM_3.1:4 // kivii kpa samudra prpya ratnkara labdhv variklbhasatu kapardiklbhena satui prpta daridrabhvditi bhva // GRhtCM_3.1:5 // tath evavidh kpa ida stra ratnkararpa bahuratna prpya daldidravyea ktakty // GRhtCM_3.1:6 // strasamudrayor guaratnai smya varikdaldirdravyayo smya tucchatay yata ubhv api nikv eva // GRhtCM_3.1:7 // yata etacchstra bahuprada mudrikvedhasparavedhadhmavedhaabdavedhadhmyavedhdhmyadhtuvedhapradatvt // GRhtCM_3.1:8 // ____________________________________________________ START GRht 3.2 anye punarmahnto lakmkarirjakaustubhdni / avadhrya labdhavanta parmta cmar jt // GRht_3.2 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: punaratra granthe gudhikyaata ca varayannhnye itydi // GRhtCM_3.2:1 // punar ity aprathamavieaayor iti prasda // GRhtCM_3.2:2 // atra punarvieae // GRhtCM_3.2:3 // anye prvebhyo mahnto vartante // GRhtCM_3.2:4 // ki kurvanta parmta labdhavanta santa amar jt maraarahit jvanmukt jt ityartha // GRhtCM_3.2:5 // para ca tadamta ceti samsa mokam ityartha // GRhtCM_3.2:6 // ki ktv lakmkarirjakaustubhdni avadhrya avahelana vidhya lakmrharipriy karirja airvata indravraa kaustubho harermai itydni caturdaaratnni // GRhtCM_3.2:7 // satm ayameva svabhva daridr kpan prvavat // GRhtCM_3.2:8 // ata evaitacchstra kpaamahat nikaarpam // GRhtCM_3.2:9 // ____________________________________________________ START GRht 3.3 krauadhipavamlai kudbodho rgabandhane svedt / na puna pakacchedo dravatva v vin gaganam // GRht_3.3 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sarvotkatvena gaganagrsasdhanam ha kretydi // GRhtCM_3.3:1 // kudbodho rasarjasya jyate iti ea // GRhtCM_3.3:2 // kai ktv krauadhipavamlai krauadhayo 'himrdaya pau saindhavam amlam amlavetasdi etai kudutpattir bhaved ityartha // GRhtCM_3.3:3 // krauadhayo yath / ahimramapmrge taulyakasayutam / snuhyarkakaravra ca lgalkrakandau // GRhtCM_3.3:4 // karko kacuk tumb pala cgnimanthakam / karra citraka igru varua vetasa vaam // GRhtCM_3.3:5 // paolyarjunakmakadalvajrakandakam / avattha sraa jl dahet kandn anekaa // GRhtCM_3.3:6 // antardhmena sarvca devadl dahettath / auadhikranmsau gaastu parikrtita // GRhtCM_3.3:7 // iti // GRhtCM_3.3:8 // amla yath / amlavetasajambra lakuca bjaprakam / cger caakmla ca nraga titti tath // GRhtCM_3.3:9 // ambah karamardaca kapittha karadika / pacmlasayuto v sydamlavarga prakrtita // GRhtCM_3.3:10 // caakmla ca sarvem ekameva praasyate / amlavetasameka v sarvemuttamottamam // GRhtCM_3.3:11 // iti // GRhtCM_3.3:12 // ityetai krauadhipavamlai kudbodho bhavet rgabandhane ca bhavet rgo rajana bandhana prvam upavaritam // GRhtCM_3.3:13 // kuto heto etai prvoktai karaarpai svedt // GRhtCM_3.3:14 // punariti vieae // GRhtCM_3.3:15 // pakaccheda rasapakpakartana yath sthiro bhavati dravyatva guavattva v gaganamabhraka vin na bhavattyartha // GRhtCM_3.3:16 // ____________________________________________________ START GRht 3.4 abhrakajro balavn bhavati rasastasya crae prokt / sadhnavsanauadhinirmukhasamukh mahyog // GRht_3.4 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: dravyatvam abhrakehbhrakajra itydi // GRhtCM_3.4:1 // balarahite atikudbodhe ahat bhavet // GRhtCM_3.4:2 // yath / tatvnmardanbhvl lohuddhasya jrat / viaprabhtadnd v bhukte jrdajraga // GRhtCM_3.4:3 // atyagnito nirhrt krmarahitasya ca / ityet vikriy jey aabhi ahat vrajet // GRhtCM_3.4:4 // iti // GRhtCM_3.4:5 // ato raso'asaskrnantaram abhrakajra kartavya yato'bhrakajra balavn bhavati // GRhtCM_3.4:6 // abhrakajre grsanyye na jrita yasmin sa tathokta // GRhtCM_3.4:7 // tasybhrajrayogyasya rasasya crae kevalakavalane ete prokt // GRhtCM_3.4:8 // ete ke sadhnavsanauadhinirmukhasamukh eva mahyog mahaddravyatvakrak sadhna sarvadhnynm aauadhydn ca sadhna yath sarvadhnyni nikipya ranla tu krayet // GRhtCM_3.4:9 // sapattramlasayukt auadhstatra nikipet // GRhtCM_3.4:10 // kitikssasmudrasindhutryuaarjikai / sayukta krayettattu some sapthasasthitam // GRhtCM_3.4:11 // taccranlasayukta tmrabhe tu sadhayet / ityabhrakacrartha sadhnam // GRhtCM_3.4:12 // vsanauadhyo yath / vijeyamauadhvarga yath strairudhtam / jalaja sthalaja caiva samyak jtv tu krayet // GRhtCM_3.4:13 // jalaj utpal padm sthalaj ca prasri / jlin abhracandr ca citrapar triparik / rasacandraukasa caiva tath ca jalamlaka / samag vribht ca apmrgo jalodbhav // GRhtCM_3.4:14 // ajamr upmbuca kumbhik jalapippal / jalaprvmbust ca kumr ngin tath // GRhtCM_3.4:15 // sitajagh svaracaiva tath sarpa sugandhik / vddh ca bhat tadvanmrtir mrjrapdik // GRhtCM_3.4:16 // tath jalacakor ca mnk ahilocan / jayvica varh ca apattr var tath // GRhtCM_3.4:17 // kurkur halin caiva bhat vajrakandakam / musal vanaml ca vidr mohin tath // GRhtCM_3.4:18 // mk lava caiva ugr ca uttam tath / ikhipd kapot ca nandin vciklik / hasapd ikh caiva sriv vyas tath / dant gojihvik caiva garu hemapupik // GRhtCM_3.4:19 // samag jalaj caiva ms pabhedik / alambu meghand ukand kapotik // GRhtCM_3.4:20 // krik tulas dhny meik ca vanrjak / vrh caakys tath ca aparjit // GRhtCM_3.4:21 // catuaigao hy ea auadhn prakrtita / ahakaprayogena avasth naiva krayet // GRhtCM_3.4:22 // iti // GRhtCM_3.4:23 // ayamoadhgaa sadhne 'pi yojya // GRhtCM_3.4:24 // sadhna ca vsanauadhayaca tbhi ktv ye nirmukhasamukh eva yog aktamukhaktamukh ityartha // GRhtCM_3.4:25 // ____________________________________________________ START GRht 3.5 nicandrika hi gagana krmlairbhvita tath rudhirai / sitrayanrakatumbarurasamardita carati // GRht_3.5 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: nirmukhatvenbhrakacraopyamha nicandrikam itydi // GRhtCM_3.5:1 // hi nicita yadgaganamabhraka nicandrika candrarahita bhavati vajrasajakam ityartha tadgagana rucirair nirdoair manoramair vividhai krmlair bhvita plvita krya kr yavakrasvarjikraakaakrdayo 'ml amlavetasajambrdy prvokt // GRhtCM_3.5:2 // nanu kr rucir katha bhavanti ucyate yath sarjikcrabhgaika viadbhga jalasya ca // GRhtCM_3.5:3 // tvatkvthya kiped bhe yvatphena sita bhavet // GRhtCM_3.5:4 // ke ke jala dattv vetaphena ca ghyate // GRhtCM_3.5:5 // tad tu ekayantrea drvayedagniyogata // GRhtCM_3.5:6 // trisaptavra kartavya drvaa mtrasayutam // GRhtCM_3.5:7 // svarjikkranmya drvae paramo mata // GRhtCM_3.5:8 // iti vieavidhi // GRhtCM_3.5:9 // evamatyuttam kr syu sampakv him // GRhtCM_3.5:10 // puna sitrayanrakatumbarurasamardita go'jvinr mtra ukra ca oita sitraya nraka jalapippal pauriti loke tumburu pratta jalaka ca tumbaruca anayo rasa sitraya ca jalakatumbarurasaca tbhy mardana kryam // GRhtCM_3.5:11 // rasa prada nirmukho'pi evavidha gagana carati grskaroti // GRhtCM_3.5:12 // karaa granthntare'sti / dugdhatraya kumryambu gagputra trimtrakam / vaaugamajraktam ebhir abhra sumarditam // GRhtCM_3.5:13 // atadh puita cpi jyate padmargavat / nicandrika mta tv abhra vddhadehe rasyanam // GRhtCM_3.5:14 // kminmadadarpaghna asta pustvopaghtinm / iti // GRhtCM_3.5:15 // ____________________________________________________ START GRht 3.6 yavacicikmbupuita tanmlaatvargadkulitam / ghanaravaigrupunarnavarasabhvitamabhraka carati // GRht_3.6 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhnntaramha yavetydi // GRhtCM_3.6:1 // punarabhraka yavacicikmbupuita krya yavacicik pratt yavaciciketi loke tasy ambudrava tena puitam tapayogena bhvitam // GRhtCM_3.6:2 // punastanmlaatvargadkulita krya tasy yavaciciky mla tanmla atvar atapd gada kuha etair kula vypta pariplutam // GRhtCM_3.6:3 // yad sarasauadhbhvas tadya vidhi yath / ukadravyam updya svarasnm asabhave / vriyaague sdhya grhya pdvaeitam // GRhtCM_3.6:4 // iti // GRhtCM_3.6:5 // punar ghanaravaigrupunarnavarasabhvita krya ghanaravas taulyaka igru saubhjana suhijan iti loke punarnav varbh pratt ete rasena bhvita pariplutam tapayogena oyam ityartha // GRhtCM_3.6:6 // evavidham abhra rasa carati // GRhtCM_3.6:7 // nirmukhena bhvanabdena atavra jtavya granthntarasmyt // GRhtCM_3.6:8 // atra viea // GRhtCM_3.6:9 // somavallrase piv dpayecca puatrayam / somavallrasenaiva sapta vrca bhvayet // GRhtCM_3.6:10 // dpayenmnmaye bhe rasena sayutam / mla tu arapukhy gavyakrea gharayet / kalkena melayet sta gagana tadadhardhvagam // GRhtCM_3.6:11 // sthpayedravitpe tu nirmukho grasate kat / jyate piik ghra ntra kry vicra // GRhtCM_3.6:12 // iti // GRhtCM_3.6:13 // anyacca / tilaparrasa ntv gagana tena bhvayet / mardanjjyate pi ntra kry vicra // GRhtCM_3.6:14 // iti // GRhtCM_3.6:15 // anyacca / munirysake nga bahuastu niecayet / tenbhraka tu sayojya bhyo bhya pae dahet // GRhtCM_3.6:16 // citrakrdrakamlnm ekaikena tu saptadh / plvitavya prayatnena gandhakbhrakacrakam // GRhtCM_3.6:17 // ngamuraskipta rasalugmlabhvitam / oaena dtavya dolyantre caredrasa // GRhtCM_3.6:18 // iti nirmukhacraam // GRhtCM_3.6:19 // ____________________________________________________ START GRht 3.7-9 sarjkitikhagaakaalavanvitam arkabhjane tridinam / paryuitamranla gagandiu bhvane astam // GRht_3.7 // tasminnga uddha pradrvya niecayecchata vrn / vaga v travidhau rasyane naiva tadyojyam // GRht_3.8 // gaganarasoparasmtaloharasyasdicrni / sarvamanena ha bhvya yatkicit cravastu // GRht_3.9 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: samukhacraamha sarjtydi // GRhtCM_3.7-9:1 // ranla svedanasaskre yadukta kjika tat // GRhtCM_3.7-9:2 // arkabhjane tmraptre // GRhtCM_3.7-9:3 // tridina yvattvatparyuita sadhnkaraa kuryt // GRhtCM_3.7-9:4 // kdgvidham ranla sarjkitikhagaakaalavanvita sarj pratt sjti loke kiti sphaik khaga kssa akaa saubhgya sohg iti loke lavaa saindhava tadabhve lavaakeu yatra yallabhya tadeva yojya lavaoddea / saindhava rucaka ka via smudram audbhidam / romaka puja ceti lavaakam ucyate // GRhtCM_3.7-9:5 // iti etair anvita milita kuryt // GRhtCM_3.7-9:6 // tadranla gagandikabhvane abhrakdiplvane asta pradhnam abhrakdik agre vakyam // GRhtCM_3.7-9:7 // nirmukh samukh ceti dvividh cra mat nirmukh cra prokt bjdhnena bhgata // GRhtCM_3.7-9:8 // uddha svara ca rpya ca bjam ityabhidhyate // GRhtCM_3.7-9:9 // catuayaato bjaprakepo mukham ucyate // GRhtCM_3.7-9:10 // eva kte raso grsalolupo mukhavn bhavet / kahinnyapi lohni kamo bhavati bhakae // GRhtCM_3.7-9:11 // iya hi samukh prokt cra varavrttikai / iti // GRhtCM_3.7-9:12 // abhrakdyapadhtn nirmukhacraa hemdidhtn samukhacraam iti viveko jeya // GRhtCM_3.7-9:13 // rasyane arrakrye ngavagau na crayau kitu svardika bja crayam iti bhva // GRhtCM_3.7-9:14 // diabdena ngavagayor adhikravieam ha tasminnitydi // GRhtCM_3.7-9:15 // tasmin prvoktasadhne uddha nirmalkta nga ssaka pradrvya jalarpa vidhya vahniyogt iti ea niecayet nieka kartavya v tatraiva sadhne vaga raga pradrvya niecayet // GRhtCM_3.7-9:16 // kativrn ata vrn pratiatam ityartha // GRhtCM_3.7-9:17 // tadvaga travidhau rpyavidhne yojya rasena saha milita kryam ityartha // GRhtCM_3.7-9:18 // sym ryy svardhikre'nuktamapi nga granthntart samyojyam iti viertha // GRhtCM_3.7-9:19 // tannga vaga ca rasyane arrasiddhinimitta na yojyamiti yato ngavagaprabhavv aupdhikau doau galabandhagulmadau kathitau etannga vaga ca grsrthe yojyamiti yukta yata etenntargatennyadapi grhya dravya grasatti bhva // GRhtCM_3.7-9:20 // vage viea / khuraka miraka ceti dvividha vagam ucyate / khuraka guata reha miraka na rase hitam // GRhtCM_3.7-9:21 // iti rajatakarmai yogya grhyam // GRhtCM_3.7-9:22 // gagandikrama spaayann ha gaganetydi // GRhtCM_3.7-9:23 // anena prvoktasadhnena sarva sakala bhvya bhvita kuryt // GRhtCM_3.7-9:24 // sarvamiti ki gaganarasoparasmtaloharasyasdicrni // GRhtCM_3.7-9:25 // gaganamabhraka vajrasajika ras mahras higulasvaramkikarpyamkikailjatucapalacumbakavaikrntakharparagairikasphaikakssasajak amta via v amtaloh na mt amt amtca te loh ca dhvata iti ras prvokt yas lohs te sayogajni yni crni kalkni ulbbhrdni // GRhtCM_3.7-9:26 // diabdd uparasnm api grahaam // GRhtCM_3.7-9:27 // na kevalametnyeva sadhnena bhvyni kitvanyad api yat kicic cravastu craayogya dravyaratndika tadapyetena sadhnena bhvya crartham // GRhtCM_3.7-9:28 // ____________________________________________________ START GRht 3.10 dau khalve mdit pi hemnaca t rasacarati / trasya trakarmai dattv ste tato gaganam // GRht_3.10 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: svararpyayoradhikravieam hdv itydi // GRhtCM_3.10:1 // tato'nantara hemna svarasya pi khalve mdit vakyamena iti ea // GRhtCM_3.10:2 // t pi rasacarati // GRhtCM_3.10:3 // ki ktv pi dadyt dau prathamata stevare gaganamabhraka dattv // GRhtCM_3.10:4 // hemno'dhikro darita // GRhtCM_3.10:5 // hemakarmai hemaiva trakarmai trameva dadyt // GRhtCM_3.10:6 // hemni viea / svara pacavidha prokta prkta sahajgnijam / etatsvaratraya caiva yojya oaavarakam // GRhtCM_3.10:7 // khanija rasavdottha supattrktaodhitam / taccaturdaavarhya manujn rujpaham // GRhtCM_3.10:8 // iti // GRhtCM_3.10:9 // tre'pi viea / kailse sahaja rpya khanija ktrima tath / vyutkramea guai reha ngottre rase hitam // GRhtCM_3.10:10 // iti // GRhtCM_3.10:11 // tramapi prvavara cryam // GRhtCM_3.10:12 // ____________________________________________________ START GRht 3.11 truio dattv mdita sre khalve 'bhrahemalohdi / carati rasendra kitikhagavetasabjaprmlai // GRht_3.11 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: pimardane ptrauadhnyha truia itydi // GRhtCM_3.11:1 // abhrahemalohdni abhramabhraka pratta hema kanaka tadeva loha abhraka ca hemalohaca tv d yasya tat // GRhtCM_3.11:2 // evavidha dravya kitikhagavetasabjaprmlai kitica khaga ca vetasa ca bjapra ca kitikhagabjapr bjapro mtuluga te traymaml tair mdita gharita sat rasendra carati // GRhtCM_3.11:3 // ki ktv mdita truio 'lpamtra dattv // GRhtCM_3.11:4 // kasmin sre khalve // GRhtCM_3.11:5 // srasya tkajtasyya srastasminnevavidhe // GRhtCM_3.11:6 // sre viea / mua tka tath knta bhedstasya trayodaa / mdu kuha ca kara trividha muamucyate // GRhtCM_3.11:7 // kharasra ca hannla trvarta via tath / klaloha gajkhya ca avidha tkamucyate // GRhtCM_3.11:8 // knta loha caturdhokta romaka bhrmaka tath / cumbaka drvaka ceti gus tasyottarottar // GRhtCM_3.11:9 // iti // GRhtCM_3.11:10 // khalvo yath / khalvo'mdyo nirudgro dvir agulakahaka / agulva kry drgh v vartul tath // GRhtCM_3.11:11 // dvdaguladrghea mardaka caturagula / mukha vtta tu kartavya darpaodarasanibham // GRhtCM_3.11:12 // iti // GRhtCM_3.11:13 // amdya iti amalohrk jtavya // GRhtCM_3.11:14 // ____________________________________________________ START GRht 3.12-13 samukha nirmukhamathav tulya dvigua caturgua vpi / aagua oaaguamathav dvtriatguitam // GRht_3.12 // iti pattrbhrakam ukta tena vidhnena crayetstam / grsa pi garbhastrilaka cra bhavati // GRht_3.13 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: dhtvdn cray parimamha samukham itydi // GRhtCM_3.12-13:1 // iti prvokta pattrbhrakam ukta pattrbhrakacraam ityartha // GRhtCM_3.12-13:2 // samukha mukhasahita craa bhavatu vtha nirmukha mukhavarjita craa bhavatu ubhayatrpi tulya samna sta crayet dhtvdniti ea // GRhtCM_3.12-13:3 // atra vikalpo dvigua std dviguita crayed v caturguita stccaturguita v aagua stdaaguita v oaagua stt oaaguita v dvtriatguita std dvtriadguita crayet // GRhtCM_3.12-13:4 // tena vidhnena prvoktena vidhnena truio dattvetydin // GRhtCM_3.12-13:5 // cra trilaka bhavati tri lakani cihnni yasy s tathokt // GRhtCM_3.12-13:6 // katha grsa abhrakasya grsana nirmukhatvena samukhatvena vpar pi rasenbhrder melana punargarbho rasasya garbhe rasarpa gagana tihatti // GRhtCM_3.12-13:7 // lokadvaynvayasambandhd yugmam // GRhtCM_3.12-13:8 // ____________________________________________________ START GRht 3.14-15 dolanavidhin yair api nnvidhabhagasaskta gaganam / craavidhau pradia da noddhyamna tai // GRht_3.14 // anye 'pi tucchamatayo gandhakanipiiulbapiiraja / dolanavidhinoddhta rasajra taditi manyante // GRht_3.15 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: iti gagandigrsaprama kathitam atha cravidhnamha dolanavidhinetydi // GRhtCM_3.14-15:1 // gaganamabhraka yair auadhai pia peita bhavati tair evauadhair nlpamnair bahumnair nnvidhabhagasaskta kuryditi ea // GRhtCM_3.14-15:2 // nnvidh anekaprakr ye bhags tarag gambdhijts tai sasktam upasktam // GRhtCM_3.14-15:3 // kiviia gagana mraavidhin pacatvavidhnena uddiam uddeitam / evavidham api gagana dolanavidhin cray yojyamiti bhva // GRhtCM_3.14-15:4 // adhunlpamatn matam hnya itydi / anye mahadbhyo 'pare tucchamatayas tucch stok matirbuddhirye te tathokt alpabuddhaya iti yvat // GRhtCM_3.14-15:5 // rasa jra jraasaskropapanna rasa manyante iti // GRhtCM_3.14-15:6 // ki gandhakanipiiulbapiirajo gandhakena y nipii pibht ulbena y pii pibht tmrapityartha gandhakanipiica ulbapiica tayoryadraja pu gandhakapi yath / gandhapacra ca caakasya rasena tu / bhvayetsaptavra tu strraktena ca saptadh // GRhtCM_3.14-15:7 // uddhasta palaika tu kharpare dpayettata / bhvita gandhaka dadynnarapiena sayutam // GRhtCM_3.14-15:8 // dolyantre'pi tpena piik bhavati kat // GRhtCM_3.14-15:9 // iti // GRhtCM_3.14-15:10 // eva ulbapiyapi jyate // GRhtCM_3.14-15:11 // kimbhta gandhakanipiiulbapiiraja dolanavidhinodbhta dolikyantravidhnenotpannam // GRhtCM_3.14-15:12 // iti yadukta tadasamajasamiti bhva // GRhtCM_3.14-15:13 // ____________________________________________________ START GRht 3.16 taildikataptarase hakatrdigolakamukhena / carati ghana rasarjo hemdibhir eti piatvam // GRht_3.16 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: samukhacrantarbhta vsanmukhacraa darayannha tailetydi // GRhtCM_3.16:1 // rasarja prado hakatrdi svararpydi dhtudravya ktrimktrimtmakanavasakhyka prvamukta carati bhakati // GRhtCM_3.16:2 // kena golakamukhena // GRhtCM_3.16:3 // golakaca mukhaviea tena viasya golakenetyartha // GRhtCM_3.16:4 // kva sati taildikataptarase sati // GRhtCM_3.16:5 // tailam di ye te taildiks tailavasmtraukrapup etaistapto yo rasa uatva nto yo 'sau pradastasmin satyeva ghanamabhraka carati rasendra // GRhtCM_3.16:6 // punarhemdibhirnavakairgrsktai piatvameti nibiatva prpnoti // GRhtCM_3.16:7 // tailni yath / kagutumbinghokarajarphalodbhavam / kauvtrisiddhrthasomarjvibhtajam // GRhtCM_3.16:8 // atasja mahklnimbaja tilaja tath / apmrgo devadl danttumbaruvigrah // GRhtCM_3.16:9 // akolonmattabhalltaphalebhyas tailasambhava / iti // GRhtCM_3.16:10 // vas yath / ajorakharame mahiasya vas tath / iti // GRhtCM_3.16:11 // mtrapupaukri yath / mtri hastikarabhamahikharavjinm / striya pusas tath mtra pupa vrya ca yojayet / iti // GRhtCM_3.16:12 // ____________________________________________________ START GRht 3.17 anye svaccha ktv ukapicchamukhena crayanti ghanam / siddhopadeavidhin itagrse na ukea // GRht_3.17 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: tasminnabhiprye 'nyamatam hnya itydi // GRhtCM_3.17:1 // eke uktavidhnena cra kurvanti anye apare rasa prada svaccha ktv svedandyaasaskropasaskta vidhya v higulottha ghanam abhraka crayanti abhrakasya cra kurvanti // GRhtCM_3.17:2 // kena ukapicchamukhena ukapiccha sadhnaviea mukha vieo ye sadhnn tena // GRhtCM_3.17:3 // kva sati crayanti itagrse sati bhuktakavale sati puna cryam ityartha // GRhtCM_3.17:4 // kena siddhopadeavidhin siddh rasasiddh nityanthavranthdaya prvokt te ya upadeavidhis tena // GRhtCM_3.17:5 // na ukea sadhnenrdrbhvt nrasat prptena punacra na syt // GRhtCM_3.17:6 // ukapiccha yath / bhasmakrn suukstu krca lavani ca / loya hy amlavargea ulbabhe nidhpayet // GRhtCM_3.17:7 // yvacca ukapicchbhamabhraka tena bhvayet / grasate tatkatsto golakastu vidhyate // GRhtCM_3.17:8 // iti // GRhtCM_3.17:9 // ____________________________________________________ START GRht 3.18 athav mkikagagana samabhga pauyuta pakvam / prakipya lohaptre svedntacarati kbhram // GRht_3.18 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyamatbhiprye prakrntaram hthavetydi // GRhtCM_3.18:1 // prvokta vidhna kuryt athav pakntare ida vakyama kuryt // GRhtCM_3.18:2 // mkikagaganamiti mkikena yukta gaganam abhraka samabhga dvaya tulyabhga puita bhvita yat pau saindhava lavaa strntarasmyd amlavargea puita tena yuta milita sat pakva vahnipuita kuryt iti ea // GRhtCM_3.18:3 // ki ktv lohaptre mudibhjane prakipya madhye sthpya // GRhtCM_3.18:4 // evavidha kbhra svedntarvahnitpamadhye rasa prada carati grasati mkikasayogt kipram iti bhva // GRhtCM_3.18:5 // ____________________________________________________ START GRht 3.19 ta pravakymyupadea gandhbhrakasapraveana yena / pakachinna ca raso yogya syd rasarasyanayo // GRht_3.19 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: upadeavidhnamha tam itydi / yenopadeena gandhbhrakapraveana gandhapasayogd yadabhrapraveena bhavati abhrasya pradntapraveo bhavati tamupadeamaha kavir vakymi kathayiye // GRhtCM_3.19:1 // atismpyd vartamna eva // GRhtCM_3.19:2 // tu puna // GRhtCM_3.19:3 // pakachinnaca raso rasarasyanayor yogya rase jvardiroganake jvarkudau rasyane ca jarvydhinane prayoge yogya samartha // GRhtCM_3.19:4 // yath majarym / mrito dehauddhyartha mrchito vydhinana / rasabhasma kvacidroge dehrthe mrchita kvacit // GRhtCM_3.19:5 // baddha dvbhy prayujta stradena karma // GRhtCM_3.19:6 // iti // GRhtCM_3.19:7 // gandhbhrakapraveena pakachinno 'calo bhaved iti bhva // GRhtCM_3.19:8 // ____________________________________________________ START GRht 3.20 rasarjargady bjn pkajraasamartha / stakapakacched rasabandhe gandhako 'bhihita // GRht_3.20 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: gandhaka vieayannha rasarjetydi // GRhtCM_3.20:1 // rasabandhane pradabandhane gandhako 'bhita lelinaka sarvotka // GRhtCM_3.20:2 // kuto yata stakapakacched gandhaka stasya pradasya pakau chinatti // GRhtCM_3.20:3 // puna kuto rasarjargady rasarja prada tasya rga rajana dadtti // GRhtCM_3.20:4 // puna kuto bjn pkajraasamartha pkaca jraa ca pkajrae // GRhtCM_3.20:5 // ____________________________________________________ START GRht 3.21-25 dattv khalve truio gandhakam dau rasa ca truio'pi / tvacca mardanya yvats piik bhavati // GRht_3.21 // tadanu ca drutabalivasay samabhganiyojita tath gaganam / truio rasa ca dattv kurvta yathepsit piim // GRht_3.22 // spi ca dptairupalairniptyate 'dho 'tha dpikyantre / tadanu ca nirmuktamalo nikntapako 'bhragandhbhym // GRht_3.23 // bhasmkra ca raso hemn saha yujyate sa ca dvadve / gandhakbhrakbhy rasapakpakartana yath syttathha dattvetydi // GRhtCM_3.21-23:1 // dau prathama khalve lohrkmamaye gandhaka truio dattv alpamtra vra vra gandharasau dattv tvanmardanya yvat s piik ekaarrat bhavati kajjaliketi vyaktrtha // GRhtCM_3.21-23:2 // tadanu tatpact rasagandhakapikaranantara tatra rasagandhakapiy gaganam abhraka samabhganiyojita gandharasbhy tulya milita kryam ityartha // GRhtCM_3.21-23:3 // kay ktv drutabalivasay drut dravbht y balivas bhekamatsyakarkaaiumr tailarp arrajt tay // GRhtCM_3.21-23:4 // samabhgbhrakaniyojannantara balivasay mardana kryamiti ttparyrtha // GRhtCM_3.21-23:5 // balivas yath / bhekamatsyabhav y tu karkaasya vasthav / bhvyam ebhi kramdgandha iumravaspi v // GRhtCM_3.21-23:6 // etsvek balivas samyak stasya bandhin / rajana caiva kurute maimavidhikramt // GRhtCM_3.21-23:7 // e balivas nma kadbadhnti stakam / iti // GRhtCM_3.21-23:8 // rasagandhbhrapii kurvtetyartha // GRhtCM_3.21-23:9 // s prvokt rasagandhbhrapiir athetyanantara dpikyantre 'dhaptane raso nirmuktamalas tyaktadoo bhavati // GRhtCM_3.21-23:10 // tasminnirmuktamale sati nikntapaka chinnapako bhavati // GRhtCM_3.21-23:11 // kbhym abhragandhbhym abhra ca gandhaca abhragandhau tbhy gandhaknta sayogt sukha rasbhrapiirbhavet yato gandhako dvadvamelanasamartha ki punarbalivasayeti ttyalokrtha // GRhtCM_3.21-23:12 // kulakam iti // GRhtCM_3.21-23:13 // prvasasktarasasykra kryntarasampatti cha bhasmetydi // GRhtCM_3.21-23:14 // ca puna // GRhtCM_3.21-23:15 // tato'dhaptand raso bhasmkro bhasmasado bhavet // GRhtCM_3.21-23:16 // sa ca bhasmkro rasa hemn svarena srdham ubhayamelane yujyate karmavid iti ea // GRhtCM_3.21-23:17 // athav samuccaye avyayo rekrthasambandht pakntare ca // GRhtCM_3.21-23:18 // ____________________________________________________ START GRht 3.24-25 athav gandhakapii paktv drutagandhakasya madhye tu // GRht_3.24 // s cpi hemapiirvipacyate gandhake bhya / ittha hemn sto milati dvadve tath kanmriyate // GRht_3.25 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: athav hemn saha prvarasavidhnena gandhapii kuryt athav drutagandhakasya dravbhtagandhakasya madhye paktv vahniyogena supakva ktv rasa piivat rasahemagandhapii kurydityartha // GRhtCM_3.24-25:1 // prvoddiasya dvadvamelanasya vidhnamha setydi // GRhtCM_3.24-25:2 // ca puna // GRhtCM_3.24-25:3 // s prvokt hemapii rasahemagandhaktaretaso sambandha sadtana // GRhtCM_3.24-25:4 // hemn milit y piimelanaviet s hemapi bhya puna gandhake vipacyate yukty pka krya prvavad gandhake // GRhtCM_3.24-25:5 // ittham uktavidhnena hemn saha sta prado milati granthimeti kva sati dvadve sati ubhayasayoge sati // GRhtCM_3.24-25:6 // tathoktavidhnena dvadve milati sati tatkld alpaklato mriyate pacatvamupayti // GRhtCM_3.24-25:7 // alpakriyntarakaranmto bhavatti bhva // GRhtCM_3.24-25:8 // iti pakacchedavidhi // GRhtCM_3.24-25:9 // ____________________________________________________ START GRht 3.26 itare pakaccheda dvadve rasamraa na vchanti / bjnmapi pka hyanti ca tadanu tapyanti // GRht_3.26 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: etvat rasapakakartanena nla bhavitavyamityha itare itydi // GRhtCM_3.26:1 // ye puru iti uktavidhnena pakaccheda rasapakpakartana vchanti puna dvadve rasamraa dvadvena prvoktena rasahemagandhakena ktv yadrasamraa tanna vchanti punarbjnmapi raktbhrahemarasakdnmapi pka vahniyogena supakvakaraa na vchanti te puru prva pakaccheda jtv hyanti harayukt bhavanti pakaccheda vinnyakryasiddhi jtvetyarthas tadanu ca krysiddhau tapyanti paritpayukt bhavanti // GRhtCM_3.26:2 // ____________________________________________________ START GRht 3.27 itthamanekadoairbahuramairgaganacraa matv / nirdiyate prakra karmai stre'pi savd // GRht_3.27 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: gaganacraa nirdiynyasaskra stuvannha itthamitydi // GRhtCM_3.27:1 // may granthakartr asmin stre karmayati savd prakra agrimaprakarae sattvaniksanarpa nirdiyate nirdea kriyate // GRhtCM_3.27:2 // savedyate saskriyate saskravidbhiriti savd // GRhtCM_3.27:3 // ki ktv itthamuktaprakrea anekairdoai anekakaai bahuramairbahvysairgaganacraa matv abhrakacraa jtv // GRhtCM_3.27:4 // gaganacranantaramanyotkaprakro nirdiyate iti bhva // GRhtCM_3.27:5 // ____________________________________________________ START GRht 3.28 agrhyo nirlepa skmagatirvypako'kayo jva / yvadviati na yonau tvadbandha kuto bhajate // GRht_3.28 // iti paramahasaparivrjakcryarmadgovindabhagavatpdaviracite rasahdaykhye tantre nirmukhavsanmukhntarbhtasamukhapattrbhrakacaratmakas ttyo 'vabodha // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: prakrntara darayannha agrhya itydi // GRhtCM_3.28:1 // evavidho harajo yvadyonau abhrake na viati na milati yvadbandha bandhana kuto bhajate prpnoti na kuto'pi yonv apraviati sati na bandhanampnottyartha // GRhtCM_3.28:2 // kiviio haraja agrhya hara kathamapi na ghyate 'navayavatvt harajastadgua eva kranurpa kryamiti nyyt / puna kiviio nirlepa vaikrikair doaguairna lipyata iti doaguanivtte // GRhtCM_3.28:3 // puna skmagati skm gatir gamana pravartana v yasya sa dhmarpvalokanatvt // GRhtCM_3.28:4 // punarvypaka dehalohdervypakatvt // GRhtCM_3.28:5 // punarakaya na kayo yasyetyakaya sarvad bhvarpatvt // GRhtCM_3.28:6 // punarjva ajve prakatvbhva svatva vihya malinopdhikatvnnirupdhv updhisampattiriti ttparyrtha // GRhtCM_3.28:7 // tadray tadviay andyavidyeti vedntavacant // GRhtCM_3.28:8 // iti rmatkuralavaapayodhisudhramiramahetmajacaturbhujaviracity mugdhvabodhiny rasahdayaky nirmukhavsanmukhntarbhtasamukhapattrdhrakacratmakas ttyo 'vabodha // GRhtCM_3.28:9 // ____________________________________________________ START GRht 4.1 ko rakta pto yo 'bhra syt sthlatrakrahita / vajr sa ptakarmai ptitasattvo ghano yojya // GRht_4.1 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: adhunbhrasattvacraa tatra ptakarmai gaganavarabhednha ka itydi // GRhtCM_4.1:1 // ko ghano rakto ghana pto ghanaceti trividha ptitasattva ptita sattva yasyeti samsa // GRhtCM_4.1:2 // evavidho vajr ptakarmai suvarakrye yojya // GRhtCM_4.1:3 // vajrio lakaa dhmto'pi hahgnau sayojito 'pi ya sthlatrakrahito bhavati sthlca tstrakca tbh rahita dalasamuccayarp sthlatrak // GRhtCM_4.1:4 // anukto'pi vetavaro ghana vetakarmai yojya granthntarasmyd ayam abhiprya // GRhtCM_4.1:5 // yath granthntare rakta pta ka asta hemakriysu gagana hi // GRhtCM_4.1:6 // trakriysu ukla rasyane sarvameva tu reham iti // GRhtCM_4.1:7 // abhre 'pi vttikdvieamha kadcid girij dev hara dv manoharam // GRhtCM_4.1:8 // amocayat tad vrya tajjta vetamabhrakam // GRhtCM_4.1:9 // veta rakta tath pta ka tadbhmisagamt / pinka dardura nga vajrbhra ca caturvidham // GRhtCM_4.1:10 // dhmta vahnau dalacaya pinka visjatyalam / phtkra bhujaga kuryd dardura bhekaabdavat // GRhtCM_4.1:11 // caturtha khecara vajra naivgnau vikti bhajet / tasmd vajrbhraka reha vydhivrdhakyamtyujit iti // GRhtCM_4.1:12 // ____________________________________________________ START GRht 4.2 nicandrika hi gagana vsitamapi vsanbhir iha atadh / tadapi na carati rasendra sattva kathamatra yatnata prabhavet // GRht_4.2 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: craym abhrapattre vaiamya sattve ca sugamatva scayannha nicandrikam itydi // GRhtCM_4.2:1 // ihsmin crasaskre nicandrika gagana trakrahitam abhra vsanbhi prvoktbhir vsanauadhibhi atadh ataprakra vsita mathitam api rasendra pradas tadapi bahuramai sasktamapyabhra na carati grskaroti // GRhtCM_4.2:2 // atra crae sattva yatnata prayatnt katha prabhavet kathamapi samarthbhavet sattva yatnata samarthbhavedityartha // GRhtCM_4.2:3 // ____________________________________________________ START GRht 4.3 muktvaikamabhrasattva nnya pakpakartanasamartha / tena niruddhaprasaro niyamyate badhyate ca sukham // GRht_4.3 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sugamatvdgudhikatvcca sattva praasati muktvetydi // GRhtCM_4.3:1 // abhrasattvameka muktv tyaktv anyo 'paro rasapakpakartanasamartho na pradapakacchett na tena sattvena sukha yath syttath rasa prado niyamyate pradasya niyamana bhavedityartha badhyate ca bandhana prpyate raso baddho bhavattyartha // GRhtCM_4.3:2 // kimbhta san niyamana bandhana ca pnoti niruddhaprasara san niruddha rundhitta prasara prasaraa prakena gamana yasya tda san // GRhtCM_4.3:3 // ____________________________________________________ START GRht 4.4 pakacchedamaktv rasabandha kartum hate yastu / bjaireva hi sa jao vchatyajitendriyo mokam // GRht_4.4 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: rasabandhane 'dhikritva darayannha pakacchedam itydi // GRhtCM_4.4:1 // yo vd abhrasattvagrasanena vin pakacchedam ktv pakpakartanamavidhya rasabandha kartu pradabandhana vidhtum hate ceate sa vd na kitu jaa evam apaita iti bhva // GRhtCM_4.4:2 // ka ktv rasabandhana kartumhate bjai raktbhrahemarasakair itydibhi // GRhtCM_4.4:3 // evvyayam anyadravyavyavacched // GRhtCM_4.4:4 // pakacchedana ktv bandhana kryamaya vidhi anyath tv avidhi // GRhtCM_4.4:5 // avidher dntamha yath ajitendriyo lampaa pumn moka vchati // GRhtCM_4.4:6 // ajitendriyajaayo smyamiti // GRhtCM_4.4:7 // ____________________________________________________ START GRht 4.5 ndha patati na cordhva tihati yantre bhaved anudgr / abhrakajra sta pakacchinna sa vijeya // GRht_4.5 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: pakacchinnapradasya lakaamha netydi // GRhtCM_4.5:1 // evavidha prada sto ya sa pakacchinna pakau chinnau cheditau yasyeti samsa // GRhtCM_4.5:2 // sa ka yo ndha patati adhaptane kte rdhvato 'dhobhgo na patati punaradhobhgata rdhvaptane kte rdhva na yti anudgr acacalo bhavet yantre svastha eva tihattyartha // GRhtCM_4.5:3 // puna kiviia abhrajra abhraka jra nieatm pta yasmin rasa iti samsa // GRhtCM_4.5:4 // grsamtrea pakacchedo na jyate yvanna critamabhraka jaratti dhvanyartha // GRhtCM_4.5:5 // sa pakacchinna sta iti // GRhtCM_4.5:6 // ____________________________________________________ START GRht 4.6 vetdicaturvar kathitste sthlatrakrahit / vajr satva mucatyapare dhmtca kcat ynti // GRht_4.6 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vajrbhra vihya pinkangabhek satvamocane'samarth iti darayannha vetetydi // GRhtCM_4.6:1 // ye dhmt sthlatrakrahit pattracayena varjit raktaptak kathit prva varitste vetdicaturvar bhavanti // GRhtCM_4.6:2 // tray raktaptakavarbhr cet vetavara dau yujyate tad caturvar bhavanttyartha // GRhtCM_4.6:3 // te caturvarn madhye yo vajr vajrasajako ghana sa satva mucati dhmta san satva tyajati nnye // GRhtCM_4.6:4 // apare pinkangabhekhvay dhmt santa kcat ynti kckratvam pnuvanti na ca sattvanirgama iti // GRhtCM_4.6:5 // ____________________________________________________ START GRht 4.7 sitaraktsitapt ye kecidudht ghan loke / alpabal nisattv vajr rehastu sarvem // GRht_4.7 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sasattvabalavatvbhym utkatvd vajrbhra puna praasati sitetydi // GRhtCM_4.7:1 // loke sasre ye kecit ghan udht kathitste alpabal alpa bala yeu te tathokt // GRhtCM_4.7:2 // nisattv satvavarjit dhmteu teu satvbhva ityartha // GRhtCM_4.7:3 // te ke ghan sitaraktsitapt vetaraktakaptavar nnye var santti bhva // GRhtCM_4.7:4 // sarve caturvarn madhye vajr vajrasajaka reha pradhna // GRhtCM_4.7:5 // ____________________________________________________ START GRht 4.8 ste'pi rasyanin yojya parikrtita para satvam / trividha gaganamabhakya kca kia ca pattraraja // GRht_4.8 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: deyamabhramha ste'ptydi // GRhtCM_4.8:1 // rasyanin rasyana jarvydhividhvasibheaja vidyate ye yeu v te rasyanina te para pradhna satvamabhrasatva parikrtita sakathita yath granthntare / satvasev vayastambha ktauddhirlabhetsudh / iti // GRhtCM_4.8:2 // abhrasatva ste'pi prade'pi paramamutka pakacchedanasamartha balada ca // GRhtCM_4.8:3 // punastrividha gaganam abhakyam abhojya rasyanin ste'pi // GRhtCM_4.8:4 // ki tattrividham eka kca vahnau dhamantkckrat nta dvitya kia yaddhamantkiasvarpa prpta ttya pattraraja patr samhita yadrajas tadeva trividham abhakya sadoatvt // GRhtCM_4.8:5 // ____________________________________________________ START GRht 4.9 mucati satva dhmtas tasravikrakair ghana svinna / parihtya kcakia grhya sra prayatnena // GRht_4.9 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: satvaptanavidhna darayannha mucattydi // GRhtCM_4.9:1 // ghanas tasravikrakai svinna tameva sro ye te tasr te ye vikrak vies tair auadhai sryvartakdibhi ktv svinnau vahnau dhmto ghana satva mucati sattvapta vidadhti // GRhtCM_4.9:2 // puna kca kia ca parihtya sattva patitakcakiayukta yad bhavati tad prayatnena grhyam ityartha // GRhtCM_4.9:3 // ____________________________________________________ START GRht 4.10 svedya baddhv pia mhiadadhidugdhamtraakdjyai / atha pacagavyayukta satva ptayati lohanibham // GRht_4.10 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: adhun vieaprakrntaram ha svedya itydi / svedyo ghana prvoktaistasravikrai sveditamabhra svedavidhirukta punarghanasya pia baddhv kai saha mhiadadhidugdhamtraakdjyai ktv mahiy ida mhia evabhta yaddadhi dugdha mtra akdvih jya ghta caitai pia baddhv // GRhtCM_4.10:1 // atheti samuccaye // GRhtCM_4.10:2 // pacagavyai gav dugdhadadhimtraakdjyai sayukta krya pia baddhvetyartha // GRhtCM_4.10:3 // etatpia lohanibha muaprabha sattva ptayati prvasabadht ghanasya ityadhyhra // GRhtCM_4.10:4 // ____________________________________________________ START GRht 4.11 srytapaptaras svalpa mucanti dhtava satvam / svasthnasth santo mucanti ta eva bhyiham // GRht_4.11 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: srytapaptaras iti srytape savitgharme pt oit ras drav yai evavidh dhtavo dhmt santa svalpa anmtra sattva mucanti tyajanti // GRhtCM_4.11:1 // punasta eva srytapaptaras dhtava svasthnasth svakya yatsthna dravea sthnapia rpa tasmin tihantti evavidh santo bahala bhyiha satva mucanti dravanttyartha // GRhtCM_4.11:2 // srytapaptaras iti ke sryvartakadalvandhykarkoakydn drvakauadhnm // GRhtCM_4.11:3 // ____________________________________________________ START GRht 4.12 bahugambhra dhmto varati megha suvaradhrbhi / devamukhatulyamamala patita satva tath vindyt // GRht_4.12 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: patitasattvalakaam ha bahugambhram itydi // GRhtCM_4.12:1 // megho ghano bahugambhra yath syttath dhmta san suvaradhrbhi obhanavaradhrbhi v suvaravat kanakavat varo ys tbhi nirmalatvt prakakatvcca varati dhrpta vidadhti // GRhtCM_4.12:2 // kathabhta devamukhatulya vahnin tulya sama amala nirmala haritaptaraktdidhmarahitatvt patita satva tath vindyt ghanasyetyartha // GRhtCM_4.12:3 // tath granthntare / bhastrnalena tvrea mahjvle hutane / atidpte bhavedbuddh agr kayamgat // GRhtCM_4.12:4 // punarany na cenmrdhni dvistrirvri buddhimn / yad dpto bhavedvahni uddhajvlo mahbala // GRhtCM_4.12:5 // patita tu tad vindyt tatsattva ntra saaya / patita tu pthakkrya kigravivarjitam // GRhtCM_4.12:6 // nirgua lakayitv tu punar dhmyo yathvat / dvistrirevamaea tu dhmta sattva vimucati // GRhtCM_4.12:7 // ____________________________________________________ START GRht 4.13-14 yadi lohanibha patita jta gaganasya tadrasacarati / milati ca sarvadvandve hyauadhibhicarati vinpi mukhai // GRht_4.13 // mkikasahita gagana dhmta satva mukhaprada bhavati / tadanu ca ngairvagai sahita ca mukhaprada satvam // GRht_4.14 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: mkikasatvntarasayogt sattvasya gudhikya darayannha mkiketydi // GRhtCM_4.13-14:1 // gagane bhava gagana apratyaynta ito v iti strea na vddhi gagana abhrasatvam // GRhtCM_4.13-14:2 // mkike bhava mkika mkikasatva tena sahita prvasatva cet dhmta tadubhayasatva mukhaprada bhavati rasasya iti ea // GRhtCM_4.13-14:3 // mukha prakena dadtti samsa // GRhtCM_4.13-14:4 // tadanu ca tatpaccca ngair vagai sahita prva yadgagana abhrasatva mukhapradamityartha // GRhtCM_4.13-14:5 // v sukhaprada iti pha asmin yoge bahuklea vihya sukhena craa bhavatti vikalprtha // GRhtCM_4.13-14:6 // ____________________________________________________ START GRht 4.15 mkikasatve yogdghanasatva carati stako nikhilam / niyata garbhadrv sa rajyate badhyate caivam // GRht_4.15 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: mkikasatva mukhyatvenha mkiketydi // GRhtCM_4.15:1 // staka prado ghanasatva abhrasatva nikhila samasta carati // GRhtCM_4.15:2 // kasmt mkikasatve yogt mkika svaramkika tatsatve yo yogastasmt // GRhtCM_4.15:3 // niyata nicitam // GRhtCM_4.15:4 // mkikasattvayogd ghanasattva carati raso garbhadrv garbhe drvayati sattva dravarpa vidhatte ya sa tathokta // GRhtCM_4.15:5 // stasyodare mkikbhrasatva drutirpa tihattyartha // GRhtCM_4.15:6 // evamamun vidhnena saha staka prado rajyate rgavn bhavati badhyate baddhaca bhavattyartha // GRhtCM_4.15:7 // ____________________________________________________ START GRht 4.16 satva ghanasya knta tlakayukta surundhita dhmtam / vraistribhiriha satva bhavati rasendrabandhakri param // GRht_4.16 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: mkikayognantaram aparo'bhidhyate sattvam itydi // GRhtCM_4.16:1 // ghanasybhrasya satva tath knta lohaviea tlakayukta tlakena haritlena yukta surundhita dhmta sat trayamapi satvarpa bhavati yadaikavradhamanena satva na milati tath punardvistrivelbhir dhamana kryam // GRhtCM_4.16:2 // samabhgatlakayojana ghanasatvamkikasatvayogadrvaddhamitdatyartha tatsatva rakhe prade bandhakri bhavati paramamutka bandhanaprada bhavati // GRhtCM_4.16:3 // tatsattvasya craato raso bandhanamavpnotti bhva // GRhtCM_4.16:4 // kntalakaa / ptre yasmin praviati jale tailabindurna sarpet higurgandha visjati nija tiktat nimbakalka / pke dugdha bhavati ikharkrat naiva bhmau knta loha viduriti ca tallakaokta na cnyat / iti // GRhtCM_4.16:5 // ____________________________________________________ START GRht 4.17 loha cbhrakasatva tlakasamabhgasrita carati / abhiavayogccgulimdita garbhe ca taddravati // GRht_4.17 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: kntbhrasatvlayogakaraam ha lohamitydi // GRhtCM_4.17:1 // ceti samuccaye // GRhtCM_4.17:2 // loha prvoktalakaa mudika abhrasatva ca tlakasamabhgasrita tlakasya samabhgena prvavidhnena mukhdin yatsrita ekaarrat nta s gatvityasya dhto rpa srita pramilitam ityartha evavidha kntbhrasatvla rasacarati // GRhtCM_4.17:3 // ca puna agulimdita agulin mardita tat kntbhrasatvla garbhe rasodare dravati tatsvarpatvena milati // GRhtCM_4.17:4 // kasmt abhiavayogt abhiava samardana tadyogt // GRhtCM_4.17:5 // lohasya trayo daabhedn madhyt kenpi bhedena sahayoga krya iti lohaabdena dhvanitam // GRhtCM_4.17:6 // ____________________________________________________ START GRht 4.18 vagamatho ghanasatva tlakaabhgasrita carati / abhiavayogccarati vrajati raso ntra sandeha // GRht_4.18 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: lohayogamuktv vagayogamha vagamitydi // GRhtCM_4.18:1 // atha lohakathannantara vaga khurasajaka abhraka ca etaddvaya tlakaabhgasrita tlakasya aaena ekaarrat nta tatsvarpa rasacarati // GRhtCM_4.18:2 // kasmt abhiavayogt abhiava samardana tadyogt u abhiave ityasya dhto rpa abhiava // GRhtCM_4.18:3 // puna rasacarati milati // GRhtCM_4.18:4 // crita yat taddravati taddruta rase vrajati pthaktvt sa milati ntrasandeha ni sadigdhamiva // GRhtCM_4.18:5 // vagasya laghudravitvt aaayogastlakasya yukta lohajte khiyt samabhgatva uditam // GRhtCM_4.18:6 // ____________________________________________________ START GRht 4.19-20 bahala suvaravara niculapuai patati pacabhi satvam / vaakktamtagagana nirajana kiarahita ca // GRht_4.19 // taccrktya tata krmlairbhvita ghana bahua / sitrayanrakatumbururasamardita carati // GRht_4.20 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: abhrasatvavidhnamha bahalamitydi // GRhtCM_4.19-20:1 // vaakkta ca tanmta ca gagana tathokta na vaako vaaka kriyata iti vaakkta atra abhtatadbhve cvipratyaya // GRhtCM_4.19-20:2 // pacabhirniculapuai pacasakhybhirvetasavkadravabhvanbhir bhvita yanmtagagana mtbhra vaakkta satsatva patati taddrvakauadhayoga vidhya vahnin vidhamanditi ea // GRhtCM_4.19-20:3 // kiyanmna satva patati bahala bahu anyavidheradhikam // GRhtCM_4.19-20:4 // kda svaravara ptaveta prakkhya punarnirajana nirmala kiarahita ca // GRhtCM_4.19-20:5 // asmin satve kcakibhva // GRhtCM_4.19-20:6 // sarvotkavidhiraya prvamuditt bahalasatvaptdityartha // GRhtCM_4.19-20:7 // kevalasatvacraavidhnamha taditydi // GRhtCM_4.19-20:8 // tatastadabhrasatvaptanavidheranantara tadevbhrasatva crktya kalka vidhya krmlairbhvita kuryt kr svarjikdaya aml jambrdaya tairbahuo bahuvra gharmapuita kurydityartha // GRhtCM_4.19-20:9 // puna sitrayanrakatumbururasamardita si prvokt tattraya mtraukraoitamiti nraka jalapippal tumbaru pratta ete rasena mardita kuryt // GRhtCM_4.19-20:10 // abhrasattvameva kta sat carati grasati rasa ityadhyhra // GRhtCM_4.19-20:11 // ____________________________________________________ START GRht 4.21-22 ghanasatvaulbamkikasamabhganiyojita tath militam / tacchulbbhra kathita carati raso jryati kipram // GRht_4.21 // iti tpyaulbasahita ghanasatva lohakhalvake mditam / carati rasendra kjikavetasajambrabjaprmlai // GRht_4.22 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha ulbbhramha ghanetydi // GRhtCM_4.21-22:1 // ghanasatvaulbamkikasamabhganiyojita ghanasatvam abhrasatva ulba tmra mkika svaramkika samabhgena tulyabhgena niyojita prayukta tanmilita sat ulbbhra kathitam // GRhtCM_4.21-22:2 // atra ulba kda prayojya tadha / dvvarkau mlecchaneplau rase nepla uttama / ghanaghtasaha snigdho raktapatro'malo mdu // GRhtCM_4.21-22:3 // mlecchastu klita ko rkasnigdho ghansaha / mirito ngalohbhy na reho rasakarmai / iti ato neplaka grhyamityartha // GRhtCM_4.21-22:4 // tacchulvbhra rasa kipra carati puna kipra ghra tacchulba jryati jraampnoti // GRhtCM_4.21-22:5 // atra mkikayoga ulbbhrasatvamelanrtha rasaprtyeti bhva // GRhtCM_4.21-22:6 // ulbbhracraavidhnamha ittydi // GRhtCM_4.21-22:7 // iti prvokta tpyaulbasahita tpya svaramkika ulba tmra neplasajaka tbhy sahita mirita ghanasatva taptalohakhalvake mdita krya mardanya kai ktv kjikavetasajambrabjaprmlai kjikamuktavidhna sauvra vetasa cukra jambra prasiddha bjapro mtuluga etemamlai dravarpai // GRhtCM_4.21-22:8 // tata ulvbhra rasendra pradacarati grasati // GRhtCM_4.21-22:9 // lohakhalvasya kathant taptakhalvake mardana kuryditi ttparyrtha // GRhtCM_4.21-22:10 // ____________________________________________________ START GRht 4.23 iti tkaulbanga mkikayukta ca tatkta khoam / tadbhasma ca puavidhin nirvyha satvarajaka bhavati // GRht_4.23 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: prakrntaramha ittydi // GRhtCM_4.23:1 // iti prvoktalakaa tkaulbanga tka tmra nga ca etattraya mkikayukta svaramkikayuta sama tulyabhga kuryt // GRhtCM_4.23:2 // tatkta khoa tai sarvai pistambhena khoabhasma kryam // GRhtCM_4.23:3 // puavidhin vahnipuavidhnena tatkta khoa bhasma krya puna tadbhasma satve nirvyha nirvhita sat satvarajaka bhavati khasatve abhrasatve rgadyi bhavati rajita tatsatva rasarajaka bhavediti // GRhtCM_4.23:4 // ____________________________________________________ START GRht 4.24 crya yatnena rase ghanasatva tadvidha ghana tasya / sayojya sarvabja nirvhya dvandvasakarata // GRht_4.24 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: rajitaghanasatvasya craamha cryamitydi // GRhtCM_4.24:1 // tadvidha prvarajita ghanasatvam abhrasatva ca ghana kevalaghanodbhava satva arajita rase prade crya grsagrasanamnenaitad abhrasatva rase sayojyam // GRhtCM_4.24:2 // v satve sarvabja sarva rgadyi dravya sayojya nirvhya nirvhita kuryt // GRhtCM_4.24:3 // kuta dvandvasakarata dvandvn sakaro melpa sakaro'vakara ityamara // GRhtCM_4.24:4 // nirvhya iti vaha prpae ityasya rpa prvavat // GRhtCM_4.24:5 // niravyaya nicayrtha nirnicayaniedhayo ityamara // GRhtCM_4.24:6 // ____________________________________________________ START GRht 4.25 abhrakacraamdau garbhadruticraa ca hemno'nte / yo jnti na vd vthaiva so'rthakaya kurute // GRht_4.25 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha rasacrae jeyamha abhraketydi // GRhtCM_4.25:1 // yo vd rasakart dau prathama abhracraa na jnti yath raso'bhraka carati grasati puna tatpact garbhadruticraa yadrasagarbhe druta dravarpa tihatyabhrdika tasya craa grasana punarante hemna svarasya craa grasana na jnti sa vthaiva mithyaiva arthakaya dhanana kurute kryasiddherabhvt // GRhtCM_4.25:2 // sarvaja eva rasakriyy pravarteteti bhva // GRhtCM_4.25:3 // ____________________________________________________ START GRht 4.26 gaganagrsarahasya vakymyeka ghanrkasayogt / kevalamabhrakasatva grasate yatnnna sarvgam // GRht_4.26 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: grsarahasyamha gaganetydi // GRhtCM_4.26:1 // aha rmadgovindabhagavatpjyapdcrya ekamadvitya gaganagrsarahasya abhrakakavalane grsakautuka vakymi kathaymi // GRhtCM_4.26:2 // kasmt ghanrkasayogt ghana abhrakasatva arkastmra etayo sayoga tasmt ubhayasatvaktakhoa cryam // GRhtCM_4.26:3 // athaabda pakntarascaka // GRhtCM_4.26:4 // abhrasatvasya yasya dhto rpa tena saha yasya dhtorv sayogo bhavati dvandvabhvt sakarata tatsayuktamabhidhna bhavati yath ulvbhra ngbhra vagbhra mkikbhra hembhram iti eva sarvatra sayognnmanipatti // GRhtCM_4.26:5 // grastasya drvaa garbhe garbhadrutirudht bahireva dravktya ghanasatvdika khalu / jraya rasendrasya s bhyadrutirucyate // GRhtCM_4.26:6 // ____________________________________________________ START GRht 5.1 yadi ghanasatva garbhe na patati no v dravanti bjni / na ca bhyadrutiyogastatkathamiha badhyate sta // GRht_5.1 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vco marcibhistapta toaya janakairavam / kumudni ca ksrodvartni cirabhsay // GRhtCM_5.1:1 // atha garbhadrutibhyadrutipraasanamha yadtydi // GRhtCM_5.1:2 // yadi ced ghanasatvam abhrasatva garbhe pradasyntarna patati dravatva npnoti v bjni ulbbhrdni pradasyodare no dravanti na rasarp bhavanti ca puna bhyadrutir na yujyate cedeva na syttarhi iha asy kriyy prpty saty sto rasa katha badhyate anyath na ko'pyupya // GRhtCM_5.1:3 // ____________________________________________________ START GRht 5.2 garbhadruty rahito grsacro'pi naikat yti / ekbhvena vin na jryate tena s kry // GRht_5.2 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: garbhadruterdhikya darayannha garbhetydi // GRhtCM_5.2:1 // cro 'pi grsa craat prpto 'pi kavala yadi garbhadruty rahito bhavet rasasyodare rasarpakaraavarjito bhavet tad ekat na yti rasarpo na bhavati // GRhtCM_5.2:2 // punarekbhvena vin grso na jryate jraatva npnoti // GRhtCM_5.2:3 // tena hetun garbhadrutiprvik jra kry rasabandhe jraa heturiti bhva // GRhtCM_5.2:4 // ____________________________________________________ START GRht 5.3 bjn saskra kartavya ko'pi tda prathamam / yena dravanti garbhe rasarjasymlavargea // GRht_5.3 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: jray prathama kartavyamha bjnmitydi // GRhtCM_5.3:1 // bjn ulbbhrdn ko'pyanirvacanya saskro garbhe drutikraka prathama kartavya saskriyata iti saskra // GRhtCM_5.3:2 // kiviia tda tai bjai sada yath bjni aktimanti santi tath saskro 'pi aktimn kartavya ityartha // GRhtCM_5.3:3 // saskra kena kartavya amlavargea jambrdin // GRhtCM_5.3:4 // yena saskrea rasarjasya garbhe rasodare bjni dhtpadhtujtni ulbbhrdni dravanttyartha // GRhtCM_5.3:5 // ____________________________________________________ START GRht 5.4 samamkikaktavpa samamkikasatvasayuta hema / garbhe dravati ca jarati ca jarita badhnti nnyath stam // GRht_5.4 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: hemabjapraasanamha sametydi // GRhtCM_5.4:1 // samamkikaktavpa samabhga tulya hemn yanmkika tasya ktv vpo vra vram kepo 'gniyogd yasmin tathokta punastaddhema samamkikasatvasayuta hemn sama tulya yanmkikasatva tena sayuta ktakhoa kuryt // GRhtCM_5.4:2 // tatkhoarpa hema garbhe pradntardravati // GRhtCM_5.4:3 // punastaddrvita hema jarati jratm pnoti // GRhtCM_5.4:4 // taddhema jarita sat sta rasevara badhnti // GRhtCM_5.4:5 // anyath anyaprakrea sto bandhana npnoti // GRhtCM_5.4:6 // mkikasya vpo hemno varotkaraprada iti bhva // GRhtCM_5.4:7 // ____________________________________________________ START GRht 5.5 mkikasatva hemn pddikajrita druta ste / trria kurute varakanaka pattralepena // GRht_5.5 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: mkikasatvacradrase guotkaram ha mkikasatvamitydi // GRhtCM_5.5:1 // mkikasatva vahnyauadhayogadruta yaddhemamkikasra hemn kanakena saha ste prade prva yadguta puna pddikajrita pddikavibhgena pdrdhasatvena nieatmpta sat aya sta trria tra rpydi aria ubha varakanaka kurute pravaramityartha // GRhtCM_5.5:2 // kena vidhnena pattralepanena patra kaakabhedi tatra yo'sau lepa vahniyogditi ea tena // GRhtCM_5.5:3 // hemamkikasatvajritasya rpyapatralepena kanaka syditi vyaktrtha // GRhtCM_5.5:4 // ____________________________________________________ START GRht 5.6 samarasat yadi yto vastrdgalito'dhikaca tulanym / grso druta sa garbhe drutvsau jryate kipram // GRht_5.6 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: garbhadruter lakaamha sametydi // GRhtCM_5.6:1 // yadi grsa samarasat yto bhavedrasatulyarpat prpto bhavet punarvastrdgalito bhavet caturguavetavastrnnisto bhavet punastulany tulkarmai yaddhiko'pi syttad garbhe pradasyntar druto grso jtavya garbhadruto raso veditavya iti vyaktrtha // GRhtCM_5.6:2 // punarasau raso drutv dravarpa ghra prpto jryati dhtnapi vidhneneti ea // GRhtCM_5.6:3 // ____________________________________________________ START GRht 5.7 na biairnpi krairna snehairdravati hema tra v / mkikasatvena vin tridina nihitena raktena // GRht_5.7 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: mkikasatvotkaramha netydi // GRhtCM_5.7:1 // mkikasatvena vin svaramkikasram antarea hema kanaka v tra rpya na dravati // GRhtCM_5.7:2 // kai ktv viai ktv akhacrrkakrdiktapiai ktv granthntare ca / lavaakroparasair ebhir amlairbio mata / same garbhe tu sasthpyo hyanenaiva dravbhavet / iti // GRhtCM_5.7:3 // na kevala biai kitu krairapi na krai svarjikyavakraakadyai // GRhtCM_5.7:4 // na kevala krai kitu snehairapi na snehni yath / kaguika vindokarajarphalodbhavam / kauvtrisiddhrthasomarjvibhtajam / atasja mahklanimbaja tilaja tath / apmrgadevadldanttumbaravigrah / akolonmattabhalltaphalebhyastailasabhava / iti // GRhtCM_5.7:5 // tailairapi na dravati / punarmkikasatvena garbhe drutirjyate // GRhtCM_5.7:6 // kivieea mkikasatvena raktena raktavargea // GRhtCM_5.7:7 // tridina dinatraya nihitena raktavargntasthpitena // GRhtCM_5.7:8 // raktavargo yath / dima kiuka caiva bandhka ca kusumbhakam / samjiho haridrdyo lkrasasamanvita / raktacandanasayukto raktavarga prakrtita / iti // GRhtCM_5.7:9 // ____________________________________________________ START GRht 5.8-12 lavaa devsvarasaplutam ahipatra vicrita ilay / etat puanatritayt sumta sasthpayedayaptre // GRht_5.8 // vihitrdhgulanimn sphuavikaakaorik mukhdhr / tasyoparydey kaorik cgulotsedh // GRht_5.9 // vihitacchidratritay ast caturagulordhvachidreu / lohaalk yojystatrpi ca hemapatri // GRht_5.10 // sasthpya vidhpyante yantrdhastt pradpayedagnim / dhmopalepamtrdbhavanti kni hemapatri // GRht_5.11 // tnyagnitpitni ca pacdyantre mtni dhmena / pcitahemavidhnccarati rasendro dravati garbhe ca // GRht_5.12 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: svarajraayantravidhnamha lavaamitydi // GRhtCM_5.8-12:1 // prathama lavaa saindhava devsvarasapluta kuryt brhmsvakyarasena samira kuryt // GRhtCM_5.8-12:2 // punar brhmrasapluta lavaa ca ahipatra tmblidala tacca dvaya ilay vitatagrvea crita peita kuryt // GRhtCM_5.8-12:3 // punaretad ayaptre lohabhjane sasthpayet // GRhtCM_5.8-12:4 // etat sthpita dravya puatritayt tripuakaradagnisayogena sumta syt // GRhtCM_5.8-12:5 // tasya devsvarasaplutasya sumtasaindhavasya mukhdhr sphuavikaakaorik ptr kry mukhameva dhro yasy s evavidh sphu praka vika vipart adhomukhetyartha s kaorik vihit kry ayaptrasya // GRhtCM_5.8-12:6 // tasy kaoriky upari rdhvabhge e kaorik dey sthpy // GRhtCM_5.8-12:7 // kivii agulotsedh agula utsedha parima yasy s tathokt // GRhtCM_5.8-12:8 // puna kivii ardhgulanimn ardhgulaparimanimn madhyag // GRhtCM_5.8-12:9 // puna kivii vihitachidratritay vihitni ktni chidratritayni yasy s evavidh ast ca satulavihitachidratritay // GRhtCM_5.8-12:10 // caturagulordhv taduparibhge kaorik caturagulipramonnateti bhva // GRhtCM_5.8-12:11 // punachidreu triu alk yojy lohaalk kepy punastatrpi chidreu hemapatri kaakavedhni kanakapatri yojynti // GRhtCM_5.8-12:12 // evavidhe prva nirmite yantre hemapatri sthpya vidhpyante // GRhtCM_5.8-12:13 // tato'gni pradpayet yantrdhastd yantrdhobhge vahni prajvlayet tad tni hemapatri kni ymavarni bhavanti // GRhtCM_5.8-12:14 // kasmt dhmopalepamtrt dhmacsvupalepaca dhmopalepas tanmtrt tatpramt // GRhtCM_5.8-12:15 // yenauadhena dhpo niruktastenauadhenopalepa krya patreviti // GRhtCM_5.8-12:16 // puna kibhtni hemapatri rasendro jarati agnitpitni santi vahniyogttaptni ktni // GRhtCM_5.8-12:17 // svarajraamida gaditam // GRhtCM_5.8-12:18 // iti pacabhi lokai kulakam // GRhtCM_5.8-12:19 // ____________________________________________________ START GRht 5.13 tenaiva trapatra vidhin sasvedya yantrayogena / jyeta kavara tattra dravati garbhe ca // GRht_5.13 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha rpyajraamha tenetydi // GRhtCM_5.13:1 // tenaiva vidhin prvapidhnena trapatra rpyadala kavara ymalaprabha jyate // GRhtCM_5.13:2 // kena sasvedya yantrayogena sasveda prabalgnis tasyeda sambandhi yadyantra yasya yo yogastena // GRhtCM_5.13:3 // tattrapatra puna garbhe rasodare dravati jalatvampnoti // GRhtCM_5.13:4 // punastasmin yantre dravati caabdt rasendrastatpatra jarati trakti // GRhtCM_5.13:5 // ____________________________________________________ START GRht 5.14 athav balin vaga ngbhidhnena yantrayogena / hemhva tra v dravati ca garbhe na sandeha // GRht_5.14 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha yogntara ha athavetydi // GRhtCM_5.14:1 // athaveti samuccaye ekrthanihatvt // GRhtCM_5.14:2 // balin gandhena saha vaga yantrayogena ka jyeta // GRhtCM_5.14:3 // kevala vaga punarngbhidhnena saha ngavidhnamapyeva syditi vyakti // GRhtCM_5.14:4 // ngbhidhneneti nganmn khyhve abhidhna ca nmadheya ca nma ca ityamara // GRhtCM_5.14:5 // evavidha vaga v nga v hemhva hemapatra v tra trapatra v etatsarva balin ka jyeta mta ca sarva garbhe rasntare dravati ntra sadeha asadigdhamidamuktam // GRhtCM_5.14:6 // caabdjjarati nieatvampnoti // GRhtCM_5.14:7 // ____________________________________________________ START GRht 5.15 rasaka balin yukta prvoktavidhnayogena / pakva cra yvadbhavati bha dravati garbhe ca // GRht_5.15 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: prayogntaramha rasakamitydi // GRhtCM_5.15:1 // rasaka kharparika balin gandhena saha yukta sat milita sat samabhgena iti ea kena ktv prvoktavidhnayogena prvokta yadvidhna yantrdika tasya yo'sau yogastena ktv tvadbhamatyartha pakva krya yvadaarrat yti taccra garbhe rasodare dravati garbhadrutirbhavati caabdjjarati ca // GRhtCM_5.15:2 // ____________________________________________________ START GRht 5.16 vyho'tha gandhakm ataguasakhya tathottame hemni / ste ca bhavati piirdravati hi garbhe na vismaya krya // GRht_5.16 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhyantaramha vyha itydi // GRhtCM_5.16:1 // athetyanantaram // GRhtCM_5.16:2 // gandhakm gandhapa ataguasakhya yath syttath uttame hemni pravare vyho nirvhya tadgandhavyha hema ste prade piirbhavati hi nicita garbhe rasntardravati garbhadrutir bhavattyatravismayo // GRhtCM_5.16:3 // ____________________________________________________ START GRht 5.17 athav atanirvyha rasakavara uddhahemni varabjam / bja jarati rasendre dravati ca garbhe na sandeha // GRht_5.17 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhyantaramha athavetydi // GRhtCM_5.17:1 // athaveti samuccaye rasakavara reha kharparika uddhahemni pravare atanirvyha kuryt ataguanirvha krya ekaguasvare ataguanirvha iti yukta eva kte sati varabja rehabja bhavati tadbja garbhe rasodare dravati garbhe drutirbhavati rasendre prade ghra avilambita jarati ca nieatm pnoti vidhnena iti ea atra dravae jarae ca na sandeha // GRhtCM_5.17:2 // ____________________________________________________ START GRht 5.18 athav tlakasatva ilay v tacca hemni nirvyham / ataguamatha my jarati rasendro dravati garbhe ca // GRht_5.18 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: prvrthe vidhyantaramha athavetydi // GRhtCM_5.18:1 // tlakasatva haritlasra atagua ataguita hemni kanake nirvyha andhamy v prakamy vahniyogena iti ea tlakasatvasya hemni nirvha krya iti vyakti tacca tat sattva kevala v ilay manailay srdha nirvyha krya taddhema garbhe rasodare dravati atha rasendro rasarja druta jarati vidhneneti // GRhtCM_5.18:2 // ____________________________________________________ START GRht 5.19-21 rasadaradbhrakatpyavimalmtaulbalohaparpaik / snuhyarkadugdhapia kakuhailyuta ngam // GRht_5.19 // abhrakatlakaakharasasahita tatpuna puna puitam / cickravimira vaga nirjvat yti // GRht_5.20 // vidhinnena ca puita mriyate nga nirutthat ca gatam / vaga ca sarvakarmasu niyujyate tadapi gatajvam // GRht_5.21 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha vidhyantaramha rasetydi // GRhtCM_5.19-21:1 // rasadaradbhrakatpyamiti rasa prada darado higula abhraka pratta tpya svaramkika vimal rukmamkika mta yacchulba tmra loho mudica ete rasdn rasaparpavat parpaik kry // GRhtCM_5.19-21:2 // tay yuta nga puna kakuhailyuta kakuha haritaptavaro viaharapajti il manohv tbhy yuta mirita yannga ssaka snuhyarkadugdhapia krya snuh sehua arka prasiddho viap tayordugdhena pia pubhta mta yannga kukkuapuavidhneneti ea etadapi bja siddha garbhe dravati ca prvasabandht // GRhtCM_5.19-21:3 // atha vagabjavidhnamha abhraketydi // GRhtCM_5.19-21:4 // cickravimira yadvaga amlikkrayukta vaga abhrakatlakaakharasasahita abhraka pratta tlaka haritla akha kambugrva rasa prada etaicaturbhi sahita yath syttath puna puna vra vra niruttha yvat tvatpuita kuryt // GRhtCM_5.19-21:5 // etadauadhasyabhgena saha puandvaga nirjvat yti pacatvampnoti etadapi bja siddha garbhadrvae jrarthe ca prvasabandht // GRhtCM_5.19-21:6 // ngavagayor etad auadha kraamityha vidhinetydi // GRhtCM_5.19-21:7 // anena vidhin uktavidhnena nga ssaka puita sat mriyate mta bhavatti vmun vidhnenaiva nirutthat gata aarrat prpta vaga sarvakarmasu craajraabhakadikryeu niyujyate rasajairiti ea // GRhtCM_5.19-21:8 // ngavagamraam ekavidham evoktam atas tadbhakadiu paraspara gudhikayogya natu jradiu // GRhtCM_5.19-21:9 // ____________________________________________________ START GRht 5.22 mtanga mtavaga mtavaraulva mta tath tkam / ekaika hemavare atanirvyha dravati garbhe ca // GRht_5.22 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ngavagaulvatkn jraavidhnamha mtangamitydi // GRhtCM_5.22:1 // mtangamiti mta nirjvat gata yannga ssaka tathnena vidhnena mta vaga tath mta nirutthat gata varaulba tmra tath ca mta tkam arivargeeti ea e madhye ekaika nga v vaga v ulba v tka v pthaktvena hemavare pravare svare atanirvyha hemna ataguanirvhita kuryt tatsiddha garbhe rasodare dravati caabdjjarati ca // GRhtCM_5.22:2 // ____________________________________________________ START GRht 5.23 samagarbhe drutikaraa hemno vakymyaha para yogam / bhrmakasasyakacra atanirvyha mahbjam // GRht_5.23 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: mahbjaprabhva darayannha samagarbha itydi // GRhtCM_5.23:1 // ihsmistre vidhin stroktarty yni bjnyuktni tni kartavyni smnyeneti bhva para garbhadrutyartha aya vrttikendro yoga vrttsu kual vrtik stropadearahit ityartha atra bhvdyarthe ikpratyaya teu vrtikeu indra pravaro yoga tathnenaiva prakrea ekamatacya stropadeikn stropadearahitn ca abhimata ityartha // GRhtCM_5.23:2 // ____________________________________________________ START GRht 5.24-26 athav gandhakadhma tlakadhma ilhvarasakasya / dattvdhomukham drghatam kharparasyrdhe // GRht_5.24 // rdhva lagn pi sudh ca yath tath ca kartavy / dattv kharparaphe daityendra dhayettadanu // GRht_5.25 // stoka stoka dattv kargnau dhmpayenmd liptm / garbhe dravati hi bja mriyate tathdhike dhe // GRht_5.26 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: rasodare bjadrvaavidhnamha athavetydi // GRhtCM_5.24-26:1 // athaveti samuccaye // GRhtCM_5.24-26:2 // rdhva drghatamamyantrasya talabhge pi rasendrabjayor nirmit piik ca puna sudh yath syttath lagn kartavy // GRhtCM_5.24-26:3 // ki ktv kharparasyrdhe mnmayaptrasya khardhe khaaikadea ityartha drghatam adhobhgamukh adhobhge mukha yasy s tathokt t dattv // GRhtCM_5.24-26:4 // puna ki ktv gandhakadhma dattv v stoka stoka alpamalpa tlakadhma dattv v ilhvarasakasya ilhv manail rasaka kharpara cakavad bhvasamsa tasya dhma dattv // GRhtCM_5.24-26:5 // punastatkharpara adhomukhamukh ca md lipt mdveit kargnau dhmpayet karavahnvityartha // GRhtCM_5.24-26:6 // eva adhomukh kharpara ca dattv daityendra balinmna prastvdgandhaka tadanu tatkaraapacd dhayet // GRhtCM_5.24-26:7 // eva kte sati rasendramilita yadbja tadgarbhe rasendrntardravati // GRhtCM_5.24-26:8 // punarbjasahito rasendro 'dhike dhe sati mriyata ityartha // GRhtCM_5.24-26:9 // lokatrayasabandhdvieakam // GRhtCM_5.24-26:10 // ____________________________________________________ START GRht 5.27 gandhakatlakaail sauvrakarasakagairika daradam / krmlalavani vio mkikavaikrntavimalasamabhgai // GRht_5.27 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha suvarajrartha biamha gandhaketydi // GRhtCM_5.27:1 // gandhakatlakaail iti gandhaka pratta tlaka haritla aila iljatu dvadva samsa tena tathokt samabhg kry // GRhtCM_5.27:2 // puna sauvraka ukljana rasaka kharparika gairika dhtugairika darada higula atraikavadbhvasamsa tattathokta samabhga kryam // GRhtCM_5.27:3 // puna krmlalavani kr yavakrdaya amla jambrdi lavani saindhavdni etnyapi samabhgni // GRhtCM_5.27:4 // kai saha mkikavaikrntavimalasamabhgai saha mkika svaramkika vaikrnta vajrabhmija raja vimala rukmamkika etni samabhgni tairbia ucyate sarvai samabhgai sumarditair bia krya ityartha // GRhtCM_5.27:5 // ____________________________________________________ START GRht 5.28 ktv suvarapi mdit ca suveitmanenaiva / tripuaistapte khalve mdit garbhe tath dravati // GRht_5.28 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: biayogdyath bja garbhe dravati tathha ktvetydi // GRhtCM_5.28:1 // prvokt y pi tmanenaivoktabiayogena tapte khalve taptasabandhllohamaye tripuai kargnytmakair mdit gharit sati anenaiva ca veit kry // GRhtCM_5.28:2 // ki ktv suvarapi kanakapi v anyasypi dhto suvarapi obhanavar pi ktv // GRhtCM_5.28:3 // khalve mdit sat tath tenaiva prakrea natvanyaprakrea garbhe rasodare dravati salilarp tihati // GRhtCM_5.28:4 // ____________________________________________________ START GRht 5.29 rakte atanirvyha netrahita bhasma vaikrntaka ctha / vimala atanirvyha grasati sama dravati garbhe ca // GRht_5.29 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha vaikrntagarbhadrutimha rakta itydi // GRhtCM_5.29:1 // vaikrntabhasma vajrabhmija rajas tadudbhava bhasma rakte raktagae atanirvyha atavra nirvhita kuryt // GRhtCM_5.29:2 // kiviia netrahita netrahitaabdena maitva darita maayo netrahit iti // GRhtCM_5.29:3 // vimala rpyamkika vetavara yanmkika raktagae atanirvyha kuryt // GRhtCM_5.29:4 // tadubhaya vaikrnta vimala ca raktaatanirvyha sat raso grsavidhna vihya sama grasati kavalayati stadgrasita garbhe rasntardravati jarati ca iti caabdrtha // GRhtCM_5.29:5 // ____________________________________________________ START GRht 5.30 ye kecidviayog krmlalavani dptavargca / sarve atanirvyh garbhadrutikrak kathit // GRht_5.30 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: raktagadhikya darayannha ya itydi // GRhtCM_5.30:1 // ye kecidviayog atra granthntarevapi ca kathit tath krmlalavani kathitni kr yavakrdaya atha ca vkauadhisamudbhav aml jambrdaya amlavkakasamudbhavca ynyetni kathitni ca punarye dptavarg kathit dptikar yog abhihit te sarve biakrmlalavaadptavarg atanirvyh garbhadrutikrak garbhe rasodare druta dravarpa kurvanti dhtumairatndnti ea // GRhtCM_5.30:2 // ____________________________________________________ START GRht 5.31-32 grsa, der assimiliert wird> atanirvyhe ca sama pdona pacasaptativyhe / pacati tadardha pda sytpacaviatike // GRht_5.31 // aa tu tadardhe oaa tadardhanirvyhe / tasyrdhe dvtriaccatuayaa tadardhanirvyhe // GRht_5.32 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atanirvhitdau samdividhnamha atetydi // GRhtCM_5.31-32:1 // atanirvyha iti atavra nirvhite raktagae iti ea sama tulya grasati rasa iti ea // GRhtCM_5.31-32:2 // puna pacasaptativyhe sati pdona caturthavarjita samagra grasatti // GRhtCM_5.31-32:3 // puna pacannirvyhe sati tadardha samasyrdhamiti // GRhtCM_5.31-32:4 // puna pacaviatike sati pdacaturtham // GRhtCM_5.31-32:5 // nyndhike nirvyhe sati nyndhiko jeya iti viertha // GRhtCM_5.31-32:6 // alpanirvyhakramamha aamitydi // GRhtCM_5.31-32:7 // tu punastadardhe srdhadvdaake nirvyhe sati aa tadardhe avranirvyhe sati oaamiti punastasyrdhe trivranirvyhe sati dvtriadaa tadardhanirvyhe ekadvivranirvyhe sati catuayaa raso grasattyartha // GRhtCM_5.31-32:8 // ____________________________________________________ START GRht 5.33 iti gadit garbhadrutimabhiavayogena cmlavargea / svedanavidhin jtv mdit tapte tu khalvatale // GRht_5.33 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: garbhadrutau saty kartavyamha ittydi // GRhtCM_5.33:1 // ityuktavidhnena gadit kathit garbhadruti jtv tapte khalvatale lohamaye kargnin uat nte mdit kuryt // GRhtCM_5.33:2 // kena abhiavayogena abhiava samardana tasya yogena na kevalamanena amlavargea ca jambrdin na kevalamanenpi svedanavidhin ca svedanavidhi svedanasaskroktatvnntrbhihita jraahetoriti ea // GRhtCM_5.33:3 // ____________________________________________________ START GRht 5.34 jtv bjabalbalamardanayoga kta ca rasarje / svedavidhna ca pua yantra v vihitarasakarma // GRht_5.34 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: mardanasvedanayo prvopakaraa darayannha jtvetydi // GRhtCM_5.34:1 // bjabalbalamardanayoga kta jtv bjn dhtpadhtuyogajanitn balbale nyndhike yo'sau mardanayogastameva kta jtv viditv rasarje svedavidhna kuryt v pua vahniyoga kuryt v yantra vihitarasakarma kuryt vihita kta rasasya karma saskrarpa yatra tathokta garbhayantrdikamityartha // GRhtCM_5.34:2 // ____________________________________________________ START GRht 5.35 stavara lakayate bja nopekat yath yti / tadvatkrya vidhin sukarma gurupdanirdiam // GRht_5.35 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: stakarmao durbodhatvdgurupda stuvannha stetydi // GRhtCM_5.35:1 // yath yena prakrea stavara prada lakayate jyate karmakteti ea punaryath bja upekat na yti samyak milati tadvattenaiva prakrea gurupdanirdia karma cryavaryadarita pjya saskrarpa vidhin cryoktavidhnena kuryt // GRhtCM_5.35:2 // gurupdalakaam / sarvastravieaja kualo rasakarmai / evalakaasayukto rasavidygururbhavet / iti // GRhtCM_5.35:3 // iti garbhadrutijraaprakaraam // GRhtCM_5.35:4 // ____________________________________________________ START GRht 5.36 bhyadrutirati vimal sphurati hi kecideva siddhnm / tebhya samyak jtv kalan krystath drutaya // GRht_5.36 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: bhyadruti praasannha bhyadrutir itydi // GRhtCM_5.36:1 // drutirdvidhokt garbhadrutirbhyadruticeti // GRhtCM_5.36:2 // garbhadruti prvamukt bhyadrutir adhunbhidhyate // GRhtCM_5.36:3 // kivii ativimal nirmalatar // GRhtCM_5.36:4 // e ca puna kecideva siddhn sphurati siddh rasavidyprag nityanthdaya te te jnantti // GRhtCM_5.36:5 // duprpyatvt bhyadrutiriha viral // GRhtCM_5.36:6 // tebhya samyak jtv tath tenaiva siddhodeavidhnena drutayo bhyadrutaya // GRhtCM_5.36:7 // ____________________________________________________ START GRht 5.37-38 varanga rasarja bjavara srita tath tritayam / gandhakaillasahita nirnga dpavartito bhavati // GRht_5.37 // baddhv sudhe vastre poaliky ikhkto dpa / taile magna ktv nirnga jyate kipram // GRht_5.38 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha ngajraamha varangamitydi // GRhtCM_5.37-38:1 // varanga rehajti ssaka jraayogya rasarja uktasaskrai saskta prada bjavara hemabja etattraya srita milita krya punargandhakaillasahita gandhaka pratta il manail la haritla dvandvastni tai sahita ca krya etat sarvaaka dpavartita prajvlitadpavartiyogt nirnga ngavarjita bhavati nga jarattyartha // GRhtCM_5.37-38:2 // yath nirga syttath vidhnam ha baddhvetydi // GRhtCM_5.37-38:3 // tatprvokta aka sudhe vastre ntane vastre atropaleike 'dhikarae saptam poaliky baddhv punastaile tilodbhave tataka magna nimajjita ktv tadadha ikhkto dpo'vadhrya na ikh ikhyukta kta ikhkta ikhvnityartha // GRhtCM_5.37-38:4 // anena vidhin kipra ghra nirnga syditi // GRhtCM_5.37-38:5 // ____________________________________________________ START GRht 5.39-40 ktvtra drgham sudh dhmta tu bhasmagartym / kiptv illacra pactsta tata ilcra // GRht_5.39 // sasthpya bhasmanto dhmta sytsvgatala yvat / kya tatra sta jtv nga subhakita sakalam // GRht_5.40 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: nirngakarae vidhnamha ktvetydi // GRhtCM_5.39-40:1 // tu puna drgh gostankr sudh nirvraavajropam m ktv t m prati illacra kiptv il manohv la haritla etayocra pactsta prvokta prada kiptv tato'nantara ilcra kiptv tmeva rasasayukt m bhasmagarty bhasman yukt y gart tasy dhmta kuryt punastvadbhasman cchdya yvatsvgatala svayameva tala syt // GRhtCM_5.39-40:2 // tatra tasy my sakala samasta nga subhakita jrat gata jtv sta kya uddhrya nirngakaraavidhnam etat // GRhtCM_5.39-40:3 // ____________________________________________________ START GRht 5.41 jtv nga truita punarapi dadydyath bhavettriguam / paccchuddha ktv bjavara yojayettadanu // GRht_5.41 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: nirngnantara yatkartavya tadha jtvetydi // GRhtCM_5.41:1 // nga ssaka truita buddhv punarapi nga dahyt prvoktavidhnena prade iti ea // GRhtCM_5.41:2 // yath nga triguita bhavettathaiva kuryt // GRhtCM_5.41:3 // pactsta uddha ktv prada nirnga vidhya tadanu ngajranantara bjavara prvokta yojayet // GRhtCM_5.41:4 // ____________________________________________________ START GRht 5.42 athav tra vaga sta sasrya vagaparihnam / tlakayogena tath nirvaga yantrayogena // GRht_5.42 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha trayogam ha athavetydi // GRhtCM_5.42:1 // athaveti vidhnntaram // GRhtCM_5.42:2 // tra vaga stam iti tra rpya vaga khuraka sta sasktaprada etattritaya sasrya melana vidhya vagaparihna kuryt tath tenaiva vidhnena tlasya yo'sau yogastena yantrayogena ca drghamyogena ca nirvaga vagavivarjita kuryt // GRhtCM_5.42:3 // ____________________________________________________ START GRht 5.43 athav vastranibaddha girijatusahita suveita mai / pakva taile vaaka nirvaga jyate nnam // GRht_5.43 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhyantaramha athavetydi // GRhtCM_5.43:1 // athav tra vaga vaakkra taile tilodbhave pakva kuryt nna nicita tadvaaka tath pakva kurydyath nirvaga jyate vahniyogena iti ea // GRhtCM_5.43:2 // ____________________________________________________ START GRht 5.44-46 pistambha ktv bjavareaiva srita tadanu / athav baddharasena tu sahita bja surajita ktv // GRht_5.44 // gandhakanihita sta nihitnihita ca khaly tat / yojitanirvyharase garbhadrutikraka nnam // GRht_5.45 // stakabhasmavarea tu bja ktv rasendrake garbhe / mdit pi vidhin hyabhiavayogddravati garbhe ca // GRht_5.46 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhnntaramha pitydi // GRhtCM_5.44-46:1 // bjavareaiva prvakanakabjenaiva srita milita sat pistambha khoastambha ktv tadanu tatpact athaveti prakrntara darayati tu puna baddharasena khoabaddharasena sahita surajita obhanavidhnena varavddhkta bja svarabja sayuta kuryt yoga eva krya iti dvividhnam uktam // GRhtCM_5.44-46:2 // anyaccha gandhaketydi // GRhtCM_5.44-46:3 // gandhakanihita gandhake nihita sthpita sta rdhvdho gandhaka dattv sta madhyastha kurydityartha // GRhtCM_5.44-46:4 // ca punarevavidha sta khaly khalkaraayoge nihitnihita yannihita tadanihitam ajrita krya nihitnihitasayogt khaleya nna nicita yojitanirvyharase prva yojita pacnnirvhita nirvyha yatra tattasminnevavidharase garbhadruti pradasyodare bjni dravanti // GRhtCM_5.44-46:5 // pividhin jraamha staketydi // GRhtCM_5.44-46:6 // tu puna rasendrake garbhe rasendrakto yo'sau garbhastasmin bja ktv vidhin pirvidhey s pi mdit kry kasmt abhiavayogt samardanayogt kena saha stakabhasmavarea saha stakasya yadbhasmavara tena s pi garbhe dravati caabdjjarati ca // GRhtCM_5.44-46:7 // ____________________________________________________ START GRht 5.47-49 patrbhraka ca satva kk v kntamkika puitam / nirgu ghakany cger palakaica // GRht_5.47 // tvatpuita ktv yvatsindrasaprabha bhavati / tatpdaealavaa haikapkena pcita sudham // GRht_5.48 // ekaika atavyha bjavara jrayedrasendrasya / garbhe dravati ca kipra hyabhiavayogena mditamaguly // GRht_5.49 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: bjavaravidhnamha patrbhrakam itydi // GRhtCM_5.47-49:1 // patrbhrakamiti abhrakasya patri vbhrakasya satva puna kk saurr kntamkika kntacumbaka mkika svaramkika ete dvandva ekatva punaretat nirgughakanycgerpalakai puita nirgu sephlik ghakany kumr cger amlaka palo brahmavka ko vkaviea ete dvandvasamsa ete rasa ghtv prvauadhapuita kuryt gharme iti ea // GRhtCM_5.47-49:2 // tadauadha puita ktv punastatpuitamauadha tatpdaea caturtha lavaa saindhava dattv haikpkena haiky mdbhjane ya pkastena pcita vahnau puita tvatkuryd yvat sindrasaprabha sindratulyavara bhavati // GRhtCM_5.47-49:3 // katha pcita kuryt sudha yath syttath ekaika atavyhamiti // GRhtCM_5.47-49:4 // prvoktn sindrktnm uparasnm adhart ekaika eka eka pthaktvena atavyha atavra vhita bjavara jyate kanake iti ea tadbja rasendrasya garbhe dravati caabdt kipra ghra jarati ca // GRhtCM_5.47-49:5 // katha aguly anmikay yo 'bhiavayoga samardanayogasteneti vieakam // GRhtCM_5.47-49:6 // ____________________________________________________ START GRht 5.50 vtte'pyvartya hemavare kepyamujjvale ngam / triguailprativpa hyahibja tatsamuddiam // GRht_5.50 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ngena bjakaraamha ujjvalahemavare svararehe vartye samyagdrute nga uddhassaka vartya pradrvya ki ktv sama svarasamabhgakepa kiptv punarngopari triguailprativpa trigu y il tasy nirvpa kuryt // GRhtCM_5.50:1 // il manail // GRhtCM_5.50:2 // tatsiddha ahibja ngayogena bja samuddia rasavidbhi iti ea // GRhtCM_5.50:3 // ____________________________________________________ START GRht 5.51 vaga tu tena vidhin hemavare kepya tlavpena / tre v nirvyha bjavara truitasayogt // GRht_5.51 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha vagayogena bjamha vagamitydi // GRhtCM_5.51:1 // tena prvoktena vidhin vidhnena tu puna hemavare prvavarite vaga kepya tlavpena haritlanikepea nirvyha kuryt v tre vartye vaga nikipya nirvyha nirvhita sadbjavara bhavet // GRhtCM_5.51:2 // kasmt truitasayogt truita bhavati tath bjavaramiti vagabja tat prvavat dravati jarati ca // GRhtCM_5.51:3 // ____________________________________________________ START GRht 5.52 yo nisto bhujagd rasakearvajrapajara sa puna / phaihemagutkuilo raskuo nma vikhyta // GRht_5.52 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: suvarbhidhnabjapraasanamha ya itydi // GRhtCM_5.52:1 // bhujagt ssakt nista bhujagailvpena kaya ntv ya pthagbhta sa rasakesarvajrapajara kathita rasa eva kesar siha tadartha vajrapajara vajrea vyadhita pajaro'tidhatvt siharakaasamartha ityartha // GRhtCM_5.52:2 // punarvieeocyate aya vajrapajaro na kitu aya raskua raso gajarpa tasykua vakaraasamartha // GRhtCM_5.52:3 // nma sabhvanym // GRhtCM_5.52:4 // vikhyta prakathita // GRhtCM_5.52:5 // kasmt kuilt kimapi vastuharat kuilo vakro bhavati duasvabhva eva anena hemn ngaharaa ktam // GRhtCM_5.52:6 // kathabhtt kuilt pha bhujaga hema svara tayorgu vidyante yasmin evavidht kuildeo yukta akuo'pi vakro bhavatti // GRhtCM_5.52:7 // atra bhrntimnalakra hemabje vajrapajaragajkuadarand bhrntirjteti // GRhtCM_5.52:8 // ____________________________________________________ START GRht 5.53-58 eva pakva vidhin bjavara star tathmlena / kartavya sasvedyo yvatpi bhavecchlak // GRht_5.53 // tailena tena vidhin svinn pi bhavedakhilam / athav laka ilay nighabja bhavetpi // GRht_5.54 // pko vaakavidhin kartavyastailayogena / krmaapie kiptv maica syt sudhapiatvam // GRht_5.55 // mdvagnin supakva dagdha yvanna bhavetpiam / kya ctha sta pie ea tath puna pcyam // GRht_5.56 // athavpyauadhapie doltapte kharpare vidhin / punarapi pie kepya garbhe yvaddrutirbhavati // GRht_5.57 // eva druta hi garbhe bjavara jarati rasarje / garbhadruty rahita biayogairjarati garbhe ca // GRht_5.58 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: bjasysya pikaraamha evamitydi // GRhtCM_5.53-58:1 // eva amun prakrea vidhinrthd upadeena pakva yadbjavara tath prvasaskta star prada amlena jambrdin sasvedya svedkhyo vidhi kartavya // GRhtCM_5.53-58:2 // atra kimavadhistatkartavyo yvat lak spa pi ekaarrat bhavet rasabjayoriti ea // GRhtCM_5.53-58:3 // vidhyantaramha tailenetydin // GRhtCM_5.53-58:4 // tena prvoktena vidhin vadhavidhnena tilatailena svinn svedit sat piirbhavati vahnviti ea // GRhtCM_5.53-58:5 // athaveti vidhnntara darayati // GRhtCM_5.53-58:6 // ilay danmayay nighabja nigha gharita yadbja ngkhya tat steneti ea akhila samasta yath syttath piirbhavatti // GRhtCM_5.53-58:7 // yath vaaka pcyastathha pka itydi // GRhtCM_5.53-58:8 // vaakavidhin mavaakavidhin tailayogena pka kartavya vahnau pcana vidheyamityartha // GRhtCM_5.53-58:9 // ki ktv krmaapie kiptv biapiamadhye sthpya ca punarmair annavieair dhapiatva syt macraveita krmaapia dha bhavediti vyakti // GRhtCM_5.53-58:10 // tadvidhnamha mdvitydi // GRhtCM_5.53-58:11 // macritajta krmaapia tvat supakva kartavya yvaddagdha na bhavet // GRhtCM_5.53-58:12 // kena supakva mdvagnin komalavahnin pua tatpiata ea ia ta nirmalaprada kya ghtv piamanyasmin pie tath prvaprakrea pcyamiti // GRhtCM_5.53-58:13 // apara cha athavetydi // GRhtCM_5.53-58:14 // athaveti prakrntare // GRhtCM_5.53-58:15 // punarapi pirdoltapte auadhapie dolayottapte uat nte krmaauadhn pie kepya madhye sthpya kasyopari kharpare mnmayaptropari // GRhtCM_5.53-58:16 // kena vidhin prvoktena tailena v amleneti // GRhtCM_5.53-58:17 // kiyatkla yvadgarbhe rasodare pi dravati tvadbintare pintare kepyeti ttparyrtha // GRhtCM_5.53-58:18 // apara cha evamitydi // GRhtCM_5.53-58:19 // eva amun prakrea garbhe rasodare jarati nieatva rasodare prpnoti ca punargarbhadruty rahita dravea varjita bjavara biairjarati drutabjamraasamartho bia ityartha // GRhtCM_5.53-58:20 // drutagrsaparimo biayantrdiyogata / jraetyucyate tasy prakr santi koia / prakr yantr iti ea // GRhtCM_5.53-58:21 // jraabhedstu / grsasya craa garbhadrvaa jraa tath / iti trirp nirdi jra varavrtikai / iti // GRhtCM_5.53-58:22 // ____________________________________________________ START GRht 6.1-7 grsamiti crayitv garbhadruti tato bhrje / lavaakrmlasudhsurabhmtrea ktalepe // GRht_6.1 // dhavastrabhyabaddhe dolsvedena jrayedgrsam / sauvrerdhapre kumbhe sakramtrakairathav // GRht_6.2 // amun kramea divasaistribhistribhirjrayedgrsam / garbhadrutijraamha grsamitydi // GRhtCM_6.1-2:1 // prvoktaprakrea grsa kavala yathsakhya crayitv punargarbhadruti ktv tatastadanantara tadgarbhadruta sta bhrje bhrjavkatvakpuake sthpayedityartha // GRhtCM_6.1-2:2 // kiviie bhrje lavaakrmlasudhsurabhimtrea ktalepe lavani saindhavdni kr svarjikdaya amlo jambrdi sudh ukticra surabh dhenustanmtra etena yogena ktv kto lepo yasmin // GRhtCM_6.1-2:3 // udaradrutiyukta sta sthpya ityartha // GRhtCM_6.1-2:4 // jraavidhnamha dhetydi // GRhtCM_6.1-2:5 // dhavastrabhyabaddhe iti dha ntana ghana ca yadvastra tena bhye sarvato baddhe sayate prvoktena dolsvedena dolyantravidhin ya svedasta ktv grsa rasntardruta kavala jrayet // GRhtCM_6.1-2:6 // kutra kumbhe kalae kiviie sauvrerdhapre sauvrea svedanasaskroditakjikena ktv ardhapre // GRhtCM_6.1-2:7 // athaveti vidhyantare // GRhtCM_6.1-2:8 // sakramtrakai saha kra svarjikdibhi vartante yni mtri go'jvinrmiti ea etai ardhabhte kumbhe jrayedityartha // GRhtCM_6.1-2:9 // atha rasajrae klasakhymha amunetydi // GRhtCM_6.1-2:10 // amun krameeti uktaprakrea tribhistribhirdivasai tribhi sakhykairdivasai grse jte anyagrsa kriyate garbhadrutagrsa kriyate garbhadrutagrsa tridivasairjaratti bhva // GRhtCM_6.1-2:11 // ____________________________________________________ START GRht 6.3-7 jrasya lakaamatho jeya yantrtsamuddhtya // GRht_6.3 // uddhtamtra ptre praklya kjikenta / samala ca kjikamato harartha vastrayogena // GRht_6.4 // tadanu sukhoe ptre samardyo'sau yath na hye / tvadyvacchuyati tallagna kjika sakalam // GRht_6.5 // ittha ca oitajala karamardanata sunirmalbhta / pya ptrasyopari vastrea caturguenaiva // GRht_6.6 // yadi parigalita sakalo vastrd grsena caikat yta / na bhavati yadi daadharo jragrsastad jeya // GRht_6.7 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atheti tridinasvednantara jrasya rasasya lakaa jeya grso jro na veti jtavya // GRhtCM_6.3-7:1 // ki ktv yantrddolikbhidhnd uddhtya yantrd bahir ghtveti // GRhtCM_6.3-7:2 // rasamalpanayanamha uddhtetydi // GRhtCM_6.3-7:3 // uddhtamtramiti yantrd bahir ghtamtra tatptre bhjane mnmaye kjikena praklya // GRhtCM_6.3-7:4 // punar ato rastsamala malasayuta kjika haraya bahi kryam // GRhtCM_6.3-7:5 // kena ktv vastrayogena vastre kipta sat tadeva tihati na kjikam // GRhtCM_6.3-7:6 // tasyaiva vidhna cha tadanvitydi // GRhtCM_6.3-7:7 // tadanu vastrayognantara sukhoe ptre asau rasa samardya // GRhtCM_6.3-7:8 // katha yath na hyate na npnuyt atyauyt v ksyatmrangavagakanakatraptrt v dhakaraghtd raso hna eva syt ato'sau pradas tvan samardyo yvallagnakjika rasasasargasauvra uyati nieat yttyartha // GRhtCM_6.3-7:9 // tasyaiva vidhna cha itthamitydi // GRhtCM_6.3-7:10 // ittha amun prakrea karamardanata hastatalamardanata sunirmalbhto malarahita oitajalo rasacaturguena vastrea ktv pnasyopari pya // GRhtCM_6.3-7:11 // jragrsalakaam ha yadtydi // GRhtCM_6.3-7:12 // tad prado jragrso jeya jro nieatvampanno grso yasmin sa tathokta // GRhtCM_6.3-7:13 // yadi sakala sarva vastrtparigalita caturguavastrt cyuto bhavati ptre iti ea // GRhtCM_6.3-7:14 // punaryadi grsena saha ekat yta san milita san raso daadharo na bhavati sthirarpo na syt tad jragrso jtavya ityartha // GRhtCM_6.3-7:15 // ____________________________________________________ START GRht 6.8 grsdajrapi stduddhtya ptayedyantre / svastho bhavati rasendro grsa pakva punarjarati // GRht_6.8 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: rasjralakaamha grsditydi // GRhtCM_6.8:1 // grst kavalasayogt ajrapi ajr aparipakv y pi prvoktalaka t stt rast yantre ptanakarmocite ptayet // GRhtCM_6.8:2 // eva grstpthakktya patita svastho nirmalo bhavati // GRhtCM_6.8:3 // punargrsa pakvo vahnitale dattv pakva ktasta rasendro jaratti // GRhtCM_6.8:4 // ____________________________________________________ START GRht 6.9 doly catvro grs jry yathkrameaiva / e kacchapayantre yvad dvigudika jarati // GRht_6.9 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: grsajray yantrdikaraamha dolymitydi // GRhtCM_6.9:1 // yathkrameaiva catuaydinaiva catvro grs doly jry e grscatvra asakhy v kacchapayantre jalayantre ca jry // GRhtCM_6.9:2 // ecatvra kuta yato 'nyastreu aaiva grs // GRhtCM_6.9:3 // jrae kimavadhi yvaddvigudika jarati pradddviguita diabdena dvigunnyna na krya adhikamadhika ca bhavatu // GRhtCM_6.9:4 // aktyavatare'au bhacchstre kvacid aau grs ukt kvacidviatigrs iti // GRhtCM_6.9:5 // ____________________________________________________ START GRht 6.10-12 ndau kartu akyo'tra grsapramaniyamastu / grasate na hi sarvga gaganamato lakaairjeyam // GRht_6.10 // yadi hi catuayan grasati rasastad dhareddaam / catvriadbhgapraveata pyaskra // GRht_6.11 // bhavati jalaukkras triadbhgd avipluaca viaty / chedva oadata rdhva durjaro grsa // GRht_6.12 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: grse'nirdiasakhyatva darayannha netydi // GRhtCM_6.10-12:1 // atrsmin stre dau prathama grsapramaniyama kartu na akya // GRhtCM_6.10-12:2 // yata krat gaganamabhra sarvga na grasate rasa iti ea // GRhtCM_6.10-12:3 // tatsarvgagrasta gaganamabhra lakaaireva jtavyamityartha // GRhtCM_6.10-12:4 // catuayadigrse raskram ha yadtydi // GRhtCM_6.10-12:5 // yadi cedrasa catuayan pramato grsa grasati hi nicita tad daa dhrayet vastrnna karattyartha // GRhtCM_6.10-12:6 // punacatvriadbhgapraveato rasodare iti ea tad pyaskra kvathitadugdhkro bhavet nibiatvt // GRhtCM_6.10-12:7 // tadevha bhavattydi // GRhtCM_6.10-12:8 // viadbhgt triadbhgasya jraato jalaukkro bhavet rasa ityadhyhra // GRhtCM_6.10-12:9 // puna viaty viadbhgajraena avipluo bhaved sannna calati // GRhtCM_6.10-12:10 // puna oat oaabhgajraata ched bhavet kurikdibhi chede kte pthaktvampnoti // GRhtCM_6.10-12:11 // ata oaabhgdrdhva grso durjaro bhavet // GRhtCM_6.10-12:12 // ____________________________________________________ START GRht 6.13 pacabhirebhirgrsairghanasatva jrayitvdau / garbhadrve nipuo jrayati bja kalena // GRht_6.13 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha pacabhiritydi // GRhtCM_6.13:1 // eva uktaprakrea punargarbhadrve nipua rasodare abhradhtvdn drutikarae prava pumn kalena grsa yojayet // GRhtCM_6.13:2 // ki ktv pacabhi prvoktai grsaicru yath syttath ghanasatvamdau jrayitv pacabhirgrsair ghanasatvajranantara oaabhgena bja jrayedityartha // GRhtCM_6.13:3 // ____________________________________________________ START GRht 6.14-15 dhmraciiciiabdo makagatistath sakampaca / nikampo bhavati raso vijtavyo'bhrajrastu // GRht_6.14 // kapilo'tha nirudgr vipluabhva ca mucate sta / nikampo gatirahito vijtavyo'bhrajrastu // GRht_6.15 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: abhrakajrarasalakaam ha dhmra itydi // GRhtCM_6.14-15:1 // abhrajrarasa evavidho bhavati abhra jra yasmin sa tathokta // GRhtCM_6.14-15:2 // vahniyogt prathama dhmro dhmrbho bhavati punaciiciiabdo bhavati tato makagatirbhavati punastath tena prakrea dhte sati sakampo bhavati punarvahnau nikampa svastho bhavati abhrasatvadrutasya lakaamiti // GRhtCM_6.14-15:3 // tadevha kapila itydi // GRhtCM_6.14-15:4 // punarevavidho raso'bhrajro vijtavya // GRhtCM_6.14-15:5 // kda kapila varata nirudgr sthirabhva puna sa raso vipluabhva cacalatva mucate // GRhtCM_6.14-15:6 // punarnikampa svastha punargatirahita pakacchinna iti lakanyabhrajrasya bhavanti // GRhtCM_6.14-15:7 // ____________________________________________________ START GRht 6.16-18 jalapraptramadhye dattv ghaakharpara suvistram / tadupari madhyagata sta sthpyastata kuye // GRht_6.16 // laghulohakaorikay ktapaamtsandhilepaycchdya / pra tadghaakharparam agrai karatuamirai // GRht_6.17 // svedanato mardanata kacchapayantrasthito raso jarati / agnibalenaiva tato garbhadruti sarvalohnm // GRht_6.18 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: kacchapayantramha jaletydi // GRhtCM_6.16-18:1 // jalapraptramadhye iti jalapra yatptra tasya madhye suvistra sundaryata ghaakharpara kumbhakhaa dattv tadupari kharparopari biamadhyagata sta sthpya // GRhtCM_6.16-18:2 // kutra kuye md vinirmite vilamukhe laghulohakaorikay atilaghv y lohasya mude kaorik ptraviea tay vivta sta cchdya samantt sarudhya // GRhtCM_6.16-18:3 // kiviiay ktapaamtsandhilepay kta paamdbhy sandherlepo rodho yasy s tay // GRhtCM_6.16-18:4 // punastatkuyntargataghaakharpara agrai pra kiviiai karatuamirai karo gomayasya cra tu lyderdhnyasya tair miritairiti // GRhtCM_6.16-18:5 // kacchapayantre yadvihita tadha svedanata itydi // GRhtCM_6.16-18:6 // kacchapayantrastho raso jarati grsa iti ea // GRhtCM_6.16-18:7 // kuta svedanata vahnau paritpata // GRhtCM_6.16-18:8 // na kevala svedanato mardanataca vidin ityadhyhra // GRhtCM_6.16-18:9 // tato 'gnibalenaiva sarvalohn svardn asminnantarle garbhadrutirbhavati atrgnibalameva mukhya // GRhtCM_6.16-18:10 // ____________________________________________________ START GRht 6.19 eva dattv jryati na kayati raso yath tath krya / kayameti kraviai sa tparasairgrsamudgirati // GRht_6.19 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: jray vidhidvayamha evamitydi // GRhtCM_6.19:1 // evamamun prakrea kacchapayantre nidhya jryati grsa rasa iti ea // GRhtCM_6.19:2 // yath raso na kayati kaya npnoti tath kryo vidhi iti ea // GRhtCM_6.19:3 // kryasyrayarakayeti bhva // GRhtCM_6.19:4 // puna krabiai kayameti nampnoti grsa ityadhyhra // GRhtCM_6.19:5 // puna sa rasa uparasairgandhdibhi grsa utprvalyena girati gilattyartha // GRhtCM_6.19:6 // krairamlaica gandhdyair mtrai paubhireva ca / rasagrsasya jrrtha bia sa parikrtita / iti paribh // GRhtCM_6.19:7 // biaabdena pia // GRhtCM_6.19:8 // ____________________________________________________ START GRht 7.1 grsa na mucati na vchati ta ca bhya kcidgunbhajati bhuktavibhuktimtrt / yajjryate pracurakevalavahniyogt tasmdviai suniviai saha jra syt // GRht_7.1 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: biairjray sugamatvamha grsamitydi // GRhtCM_7.1:1 // grsa na mucati ca punastam evnyagrsa na vchati bhya puna bhuktavibhuktimtrt kcidgun nitya bhajati dadhti grsagrasanamtrt gua karottyartha // GRhtCM_7.1:2 // yato hetorbiairvakyamalakaai ktv jryate grsamityartha // GRhtCM_7.1:3 // kuta pracurakevalavahniyogt pracura udagro ya kevalavahniyoga uddhgniyogastasmt // GRhtCM_7.1:4 // kiviiai sunibiai ghanai // GRhtCM_7.1:5 // yato bi rehs tasmdviair eva jra syt sugamatvditi bhva // GRhtCM_7.1:6 // ____________________________________________________ START GRht 7.2 sauvarcalakaukatrayakkkssagandhakaica viai / igro rasaatabhvyaistmradalnyapi jrayati // GRht_7.2 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: biavidhnamha sauvarcaletydi // GRhtCM_7.2:1 // tmradalnyapi jrayati buddhimn iti ea svarabjdn k katheti bhva // GRhtCM_7.2:2 // kai ktv biai ktv // GRhtCM_7.2:3 // kiviiair biai sauvarcalakaukatrayakkkssagandhakai sauvarcala rucaka kautraya uhmaricapippalytmaka kk saurr kssa pupakssa gandhaka lelitaka etnyauadhni yeu vieu santi te tathokt tai // GRhtCM_7.2:4 // puna kiviiai igro rasaatabhvyai igro saubhjanasya rasena atavra bhvy ye bistai eva nipannairviairnicita jra syditi bhva // GRhtCM_7.2:5 // ____________________________________________________ START GRht 7.3 sarvgadagdhamlakabhasma pratiglita surabhimtrea / atabhvya balivasay tatkaato jryate hema // GRht_7.3 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: bintaramha sarvetydi // GRhtCM_7.3:1 // sarvgadagdhamlakabhasma pratiglitamiti sarvgena mlatvakpatrapupaphalena saha dagdha bhasmat prpta yanmlakakanda tadbhasma surabhimtrea gojalena glita krya kro grhya ityartha // GRhtCM_7.3:2 // punarbalivasay balamukhy y jalauk makdn vas yath ca / bhekamatsyavas y tu kukkuasya vasthav / bhvyam ebhi kramdgandha iumravaspi v // GRhtCM_7.3:3 // ek balivas samyak stasya bandhin param / rajana caiva kurute maimvidhikramt / iti // GRhtCM_7.3:4 // balivasay ata atavra krabhta bhasma bhvya puna tacchatabhvyam auadha tatkaata tatklato hema svara jryate raso grsabhta hema jaratti biayogditi bhva // GRhtCM_7.3:5 // ____________________________________________________ START GRht 7.4-7 kadalpalatilaniculakanakasuradlivstukaira / varbhvamokakasahit kro yathlbham // GRht_7.4 // nya kravkn kusumaphalaiphtvakpravlairupetn ktvta khaaastn vipulatarailpiagtrtiukn / dagdhv kaistiln karisurabhihaymbhobhir srvya vastrair bhasma tyaktv jala tanmduikhini pacedvaapkena bhya // GRht_7.5 // tacchuyama hi sabpabudbudn yad vidhatte kaabhagurn bahn / tad kipettryaahigugandhaka kratraya alavani bhkhagau // GRht_7.6 // dravyi samirya nivtya bhtale vyavasthita astrakaorikpue / sasthpayetsaptadinni dhnyagata prayojya rasajradikam // GRht_7.7 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha kravkagulmauadhivienha kadaltydi // GRhtCM_7.4-7:1 // yathlbha lbham anatikramya e kra kartavya // GRhtCM_7.4-7:2 // te ke kadalpalatilaniculakanakasuradlivstukaira kadal rambh palo brahmavka til pratt niculo vetasavka kanako dhattra suradl devadl vstuka kraka erao vtri ete krasabhav // GRhtCM_7.4-7:3 // kivii ete varbhvamokakasahit varbh punarnav vo vsaka mokako mokhvka iti pratta etai sayut ityuddea // GRhtCM_7.4-7:4 // krakaraavidhnam hnyetydi // GRhtCM_7.4-7:5 // prathama kravkn prvoktn nya vanntardghtv // GRhtCM_7.4-7:6 // kiviin kusumaphalaiphtvakpalairupetn kusumni prasnni prattni iph mla tvaktvac pravl ntanapallav etai pacghvayair upetn sayutn // GRhtCM_7.4-7:7 // khaaa bahuakaln ktv // GRhtCM_7.4-7:8 // na kevala khaaa vipulatarailpiagtrtiukn ktv vipulatar ativistr y il tasy pini gtri ye te'uk niras tnevavidhn ktv // GRhtCM_7.4-7:9 // punastneva ca tiln kairnlai saha dagdhv // GRhtCM_7.4-7:10 // puna karisurabhihaymbhobhi hastigo'vn mtrairsrvya plutya tadbhasma tyaktv vastrair jala grhyamiti ea // GRhtCM_7.4-7:11 // tajjala mduikhini komalgnau pacet kena vaapkena van samavahnitvt // GRhtCM_7.4-7:12 // krajalapkalakaamha taditydi // GRhtCM_7.4-7:13 // tajjala krapnya uyama sat nicita yad sabpabudbudn vidhatte saha bpea jaltyayadhmena vartante ye budbudstn tad kro nipanno jeya // GRhtCM_7.4-7:14 // punastad tryaa uhmaricapippalya higu rmaha gandhaka leltaka puna kratraya sarjikyavgrajaakahvaya lavani a saindhavdni bh tuvar khaga kssa etni kipet etatkrerdrea saha mira kryamityartha // GRhtCM_7.4-7:15 // tath ca dravyi tryadni samirya ekktya nivtya ca samardya astrakaorikpue lohamayaptrasapue vyavasthita saptadinni dhnyagata kasyaciddhnyasya madhyagata sthpayet kutra bhtale pthivy sthne tato'nantara tatsiddha rasajradika prati prayojya etadbiarpa rasajradiu praastamityartha // GRhtCM_7.4-7:16 // ____________________________________________________ START GRht 7.8 jambrabjaprakacgervetasmlasayogt / kr bhavanti nitar garbhadrutijrae ast // GRht_7.8 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: jray kravidhnamha jambretydi // GRhtCM_7.8:1 // kr uktavkodbhav nitarm atiayena garbhadrutijrae rasntargrsajrae ast utk bhavanti // GRhtCM_7.8:2 // kuta jambrabjaprakacgervetasmlasayogt jambra pratta bjaprako mtuluga cger amlapatrik vetasmla cukraka e yo rasastasya sayogt etairbhvit kr biavatkryakar iti bhva // GRhtCM_7.8:3 // ____________________________________________________ START GRht 7.9 viamadharottaramdau dattv stasya camena / kuryjjraameva kramakramdvardhayedagnim // GRht_7.9 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: rase viayojanamha biamitydi // GRhtCM_7.9:1 // dau prathama stasya rasasyamena prvanirmita via adharottara adha uparibhga ca dattv eva amun prakrea jraa kuryt puna kramyate aneneti kramo biarpa tatkrama parapar tasmt agni vivardhayet karmakt ityadhyhra vravra biasaprayogdagnirvardhate // GRhtCM_7.9:2 // ____________________________________________________ START GRht 8.1-2 jrbhrako rasendro darayati ghannurpi chym / k rakt pt sit tath sakarairmirm // GRht_8.1 // kbhrakea balavadasitargairyujyate rasendrastu / vetai raktai ptairvahne khalu varato jeya // GRht_8.2 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: dyotate divi candro 'sau jre'bhre kntimattay / tatheha tmupritya late manujeu ca // GRhtCM_8.1-2:1 // susiddhabiadhtvdijraena rasasya hi / ptdirgajanana rajana parikrtitam / iti paribh // GRhtCM_8.1-2:2 // abhrasya chyvieam ha jrbhraka itydi // GRhtCM_8.1-2:3 // rasendro yad jrbhro bhavati tad ghannurpi jrbhrasamavar chy darayati // GRhtCM_8.1-2:4 // ke jre k rakte'bhre jre rakt pte pt tath site ubhre sit eva caturvidh chy darayati // GRhtCM_8.1-2:5 // punardvayostray v catur sakare melpe sati dvitricaturm anurpi chy darayattyartha // GRhtCM_8.1-2:6 // abhrayogd varavieamha ketydi // GRhtCM_8.1-2:7 // kbhrakea jrena raso balavn bhavet tu puna asitargai kargairyujyate // GRhtCM_8.1-2:8 // tath vetena vetai rgair yujyate raktena raktai ptena ptai kapilgnerdivyasypi sarvasydaranarpa kayakarasya balairdravy tdo varo rasavarato varakovidairjeya // GRhtCM_8.1-2:9 // ____________________________________________________ START GRht 8.3 atha nijakarme vara na jahti yad sa rajyate rgai / kramao hi vakyamairnirikto rajana kurute // GRht_8.3 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: rajitarasapraasm ha athetydi // GRhtCM_8.3:1 // athnantara rasa rasendro yad vakyamai vetdibhi rgai rajyate tad nijakarme vara svakyameva svbhvika rpa na jahti na tyajati punastaireva rgai nirikto rakta san rajana kurute rgady bhavatti // GRhtCM_8.3:2 // tath no rakto na rajana kurute avidyamnatvnniedha // GRhtCM_8.3:3 // ____________________________________________________ START GRht 8.4 <(Stoffe, die versch. saskras induzieren)> balamste'bhrakasatve jraarg pratihitstke / bandhaca sralohe srakamatha ngavagbhym // GRht_8.4 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: abhrasatvdn yoge rase vyavasthmha balamitydi // GRhtCM_8.4:1 // abhrakasatve'dhikarae balamste abhrasatvasayogena raso balampnottyartha // GRhtCM_8.4:2 // punastke lohabhede jraarg jraena tkasth rg pratihit bhavanttyartha // GRhtCM_8.4:3 // sraamatha ngavagbhym iti ngavagbhy dusaraa sraadravya sarata iti // GRhtCM_8.4:4 // ____________________________________________________ START GRht 8.5 krmati tkena rasastkena ca jryate kadgrsa / hemno yonistka rgn ghti tkena // GRht_8.5 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sarvakraa tkamha krmattydi // GRhtCM_8.5:1 // tkena lohabhedena rasa krmati krmaa vidadhti punas tkena ktv grsa kadalpaklato jryate jraam pnoti punarhemna suvarasya yonirutpattisthna tkamasti puna rgn rajanabhvn tkena ktv raso ghti svasmin rgn dadhttyartha // GRhtCM_8.5:2 // ____________________________________________________ START GRht 8.6 tadapi ca daradena hata ktv mkikea ravisahitam / vsitamapi vsanay ghanavaccrya ca jrya ca // GRht_8.6 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: tkasya higulayogena gudhikyamha tadaptydi // GRhtCM_8.6:1 // api nicayena tat tka daradena higulena hata mrita v mkikena svaramkikena ravisahita tmrasayuta tka hata mrita punarvsanay vsanauadhena vsita paribhvita ghanavad abhravat crya jrya ca satvbhravat nnyath // GRhtCM_8.6:2 // ____________________________________________________ START GRht 8.7 knta v tka v kc v vajrasasyakdnm / ekatama sarva v rasarajane sakaro'bha // GRht_8.7 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: tkavadetnha kntam itydi // GRhtCM_8.7:1 // rasarajane rasendre rgakarmai knta cumbakapottha loha reha veti samuccaye tka lohabhedo v kc svaramkika v vajrasasyakdn vajrasasyakvdirye te te hrakacapaldn ekatama tanmadhydekatama sarva v atrbhaabdasya pratyeka sabandha hrakdni ratnni sasyakdy upadhtava // GRhtCM_8.7:2 // v rasarajane ayameva sakara sarve kntdn melpa sarvatrbha // GRhtCM_8.7:3 // ____________________________________________________ START GRht 8.8-9 <(chem. Potenzen versch. Stoffe)> kuile balamabhyadhika rgastke tu pannage sneha / rgasnehabalni tu kamale asanti dhtuvida // GRht_8.8 // sarvair ebhir lohair mkikanihataistath drutairgarbhe / viayogena tu jro rasarjo rgamupayti // GRht_8.9 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sve sve vikre vakyamamha balamitydi // GRhtCM_8.8-9:1 // dhtuvido rasavaidy iti asanti // GRhtCM_8.8-9:2 // iti ki kuile bala abhyadhika sarvdhika punastke'bhyadhiko rga rajana tu puna pannage nge'bhyadhika sneha snigdhatva tu puna rgasnehabalni tryevoktni kamale tmre kuilatkapannagn jradrase yath balargasneh bhavanti tathaikatmrajrat trayo bhavanttyartha // GRhtCM_8.8-9:3 // rasabandhanopyamha sarvairitydi // GRhtCM_8.8-9:4 // biayogena prvoktena jro jraampanno rasarjo bandhamupayti bandhanamdatte // GRhtCM_8.8-9:5 // kai saha jra ebhi prvoktai sarvair lohairdhtubhi // GRhtCM_8.8-9:6 // kiviiai mkikanihatai svaramkikamritai // GRhtCM_8.8-9:7 // puna kiviiai garbhe rasodare drutairvidrutairiti // GRhtCM_8.8-9:8 // ____________________________________________________ START GRht 8.10-11 tlakadaradailbhi snehakrmlalavaasahitbhi / samakadviguatrigun puo vahedvagaastrdn // GRht_8.10 // raktasnehaniekai ea kurydrasasya kiriyam / craajraamtrtkurute rasamindragopanibham // GRht_8.11 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vakyamadhtn mraavidhnamha tlaketydi // GRhtCM_8.10-11:1 // vagaastrdn vaga trapua astra tka te dirye te tn // GRhtCM_8.10-11:2 // kbhi saha puo vahet tlakadaradailbhi tlaka haritla darada higula il manail tbhi // GRhtCM_8.10-11:3 // kiviibhi snehakrmlalavaasahitbhi sneha taila kaguitumbinydn kra svarjikdi amla jambrdi lavani saindhavdni etai sahitbhi // GRhtCM_8.10-11:4 // ekadhtuto dvdad rabhya yvatsamakadviguatriguabhg sampyante tvatpuo vahediti vyakti // GRhtCM_8.10-11:5 // puitadhtuktyam ha raktetydi // GRhtCM_8.10-11:6 // uktadhturgarbhita rasa raktasnehaniekai rakto raktavarga sneha kaguydn anayorniek sicanni tai ea dhtuvarjita kuryt iya rasasya ki rasasya gukaraa punariya ki rasendra indragopanibha kurute atiriktavara kurute // GRhtCM_8.10-11:7 // kuta craajraamtrt puna puitadhtn craa ca jraa jrakaraa ca tanmtrt v craasya dravyasya jraa tanmtrt ubhayo pakayoreka evrtha paramuktiviea // GRhtCM_8.10-11:8 // ____________________________________________________ START GRht 8.12 athav kevalam amala kamala daradena vpita kurute / trigua hi crajra lkrasasannibha stam // GRht_8.12 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: mukhyatvena tmrapraasanam ha athavetydi // GRhtCM_8.12:1 // athaveti vidhnntare kevala uddha vnyasayogena varjita amala jtaprvaodhana trigua crajra kurydityartha prva cra craampta pacjjra jraampanna evabhta tmra sta lkrasasannibha alaktakaprabha kurute // GRhtCM_8.12:2 // ____________________________________________________ START GRht 8.13 raktagaagalitapaujalabhvitatpyagandhakailnm / ekena vpitamta kamala rajayati rasarjam // GRht_8.13 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhyantaramha raktetydi // GRhtCM_8.13:1 // raktagaena dimakiukabandhkdin prvoktena galita yat paujala gomtra tena bhvit ys tpyagandhakamanails ts madhyd ekena tpyena svaramkikena v gandhakena v ilay vpitamta sat kamala tmra rasa rajayati rga dadttyartha // GRhtCM_8.13:2 // ____________________________________________________ START GRht 8.14 bhyo gandhakargo vilulitarge manailtle / mkikasatvarasakau dvveva hi rajane astau // GRht_8.14 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: rgdhikrigandhakdn ha // GRhtCM_8.14:1 // tatra gandhaka kda rga dadti tatsvarpamha bhya itydi // GRhtCM_8.14:2 // gandhakargo bhyo bahirbhava punarmanailtle manail manohv tla haritla tvubhe vilulitarge cacalarge punar mkikasatvarasakau svaramkikasatvakharparikau dvveva rajane rasarge astau gandhakamanailtlebhya pradhnau atyadhikvityartha // GRhtCM_8.14:3 // ____________________________________________________ START GRht 8.15 kramavttau ravirasakau sauddhau mkamikdhmtau / trigua cro jro hembho jyate sta // GRht_8.15 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: pradhnayostmrakharparayo ktyamha kramavttvitydi // GRhtCM_8.15:1 // kramavttau ravirasakau sauddhau vieavidhnena odhitau v uttamajtyau mkamikdhmtau andhamy dhmtau vahniyogktau kryau etattrigua yath syttath cro jraca sta hemanibho jyate etena craampanna pacttenaiva jram panno rasa svaraprabho bhavedityartha // GRhtCM_8.15:2 // ____________________________________________________ START GRht 8.16 atha kbhrakacra puita rakta bhavettath sakalam / trigua cro jro hemadrutisannibha sta // GRht_8.16 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: abhrakayogamha athetydi // GRhtCM_8.16:1 // atha rasakayognantara kavarbhrakacra ymavarbhrakaraja tath ravirasakavidhnena kharparakea sahita puita sat sakala samasta rakta bhavet tadraktabhtamabhra trigua yath syttath cra craampannas tato jro jraampannaca san sto hemadrutisannibha svaradravasado bhaved ityartha // GRhtCM_8.16:2 // ____________________________________________________ START GRht 8.17-18 triguena mkikea tu kanaka ca mta rasakatlayutam / pausahita tatpakva haikay yvadindragopanibham // GRht_8.17 // taccra stavare trigua cra hi jra tu / drutahemanibha sto rajati lohni sarvi // GRht_8.18 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha svaramraamha triguenetydi // GRhtCM_8.17-18:1 // tu puna triguena mkikea svaratriguitena tpyena yatkanaka mta tatkanaka indragopako varklno raktavaro jvaviea tadvannibh dptiryasya tadindragopanibha bhavatti ea // GRhtCM_8.17-18:2 // kiviia kanaka mta rasakatlayuta rasaka kharpara tla haritla tbhy yuta mirita sat yanmta pacatvamptamityartha // GRhtCM_8.17-18:3 // puna pausahita lavaamirita punar haikay bhjanena pakva vahnipuita tadapi prvavat // GRhtCM_8.17-18:4 // mtakanakacra stavare prade trigua cra jra crita jrita ca sat sto drutahemanibho bhavet galitasvaraprabha ityartha // GRhtCM_8.17-18:5 // eva rajito rasa sarvalohni dhtni ktrimktrimni navavidhni rajati svararpi karottyartha // GRhtCM_8.17-18:6 // ____________________________________________________ START GRht 8.19 patrdaagua satva satvdaagu druti / druteraagua bja tasmdbja tu jrayet // GRht_8.19 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sarve dhturasnmuttarottara vieatvam ha patrditydi // GRhtCM_8.19:1 // patrdaagua satva abhrapatre jre sati rase yo guastasmdaaguo guastatsatve ityartha puna sattvt drutistaddravarp aagu punardruter bja dhtparasasayogajanita prvopavarita tadaagua tata sarvotkatvdbja jrayennatvanyat // GRhtCM_8.19:2 // ____________________________________________________ START GRht 9.1 iti rakto'pi rasendro bjena vin na karmakdbhavati / dvividha tatptasita niyujyate siddhamevaitat // GRht_9.1 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: himuriva dptysau cauriva tejas / nihnoriva kart ca durjanai sahanlaya // GRhtCM_9.1:1 // nirvpaavieea tadvadvara bhavedyad / mdula citrasaskra tadbjamiti kathyate // GRhtCM_9.1:2 // iti paribh // GRhtCM_9.1:3 // bjapraasanamha ittydi // GRhtCM_9.1:4 // ityuktavidhnena rakto'pi rasendro bjena vin karmaknna bhavati bjenaiva karmakr sydityartha // GRhtCM_9.1:5 // tadbja dvividha dviprakra ptasita eka pta apara sita veta svararpyakriyyogyam ityartha // GRhtCM_9.1:6 // tadbja siddha sarvalakaopeta rase prade niyojya nsiddhamiti // GRhtCM_9.1:7 // ____________________________________________________ START GRht 9.2 tasya viuddhirbahudh gaganarasoparasalohacrai ca / dvividha bja tairapi nuddhai udhyate vai tat // GRht_9.2 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: tasyetydi // GRhtCM_9.2:1 // tasya bjasya viuddhi odhana bahudh bahuprakrai ktv rasoparasadhtn bahuvidhatvt // GRhtCM_9.2:2 // kai ktv gaganarasalohacrai gaganamabhra ras vaikrntdayo'au vakyam uparas gandhakdaya loh dhtava te crni tai // GRhtCM_9.2:3 // ca puna tair gaganarasoparasalohacrair auddhai uddhivarjitaistadbja na udhyate uddhihna syt kranurpa kryamitinyyt // GRhtCM_9.2:4 // ____________________________________________________ START GRht 9.3 ya punaretai kurute karmuddhairbhavedrasastasya / avypaka patag na rase rasyane yogya // GRht_9.3 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: auddhabjaprabhvamha ya itydi // GRhtCM_9.3:1 // punarvieea ya saskrakdetairgagandyair auddhai ktv rasasya karma kurute tasya puruasya rasa prado 'vypako 'saraalo bhavet patag rdhvagm ca bhavet yantrasydhobhge na tihattyartha // GRhtCM_9.3:2 // ____________________________________________________ START GRht 9.4 vaikrntakntasasyakamkikavimaldridaradarasakca / aau rasstathai sattvni rasyanni syu // GRht_9.4 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ete vakyam aau ras rasasajak syu // GRhtCM_9.4:1 // ete ke vaikrntakntasasyakamkikavimaldridaradarasak ceti vaikrnta vajrabhmija raja knta cumbakottha sasyaka capala mkika tpya vimal raupyamkika adri iljatu darada higula rasaka kharparika ete rasasajik jey // GRhtCM_9.4:2 // tath e satvni sri rasyanni jarvydhinanni syuriti // GRhtCM_9.4:3 // ____________________________________________________ START GRht 9.5-6 gandhakagairikaillakitikhecaramajana ca kakuham / uparasasajaknha gandhaketydi // GRhtCM_9.4:1 // ida vakyama uparasasajaka syt // GRhtCM_9.4:2 // kimida gandhakagairikaillakitikhecaram iti gandhaka pratta gairika dhtugairika il manohv la haritla kiti sphaik khecara kssa etat sarvamiti ca puna ajana nljana puna kakuha viraga ityaau uparasasajak ityartha // GRhtCM_9.4:3 // ____________________________________________________ START GRht 9.5-6 uparasasajakamida syt ikhiainau sralohkhyau // GRht_9.5 // tmrratkakntbhrasattvalohni vagangau ca / kathitstu ptisajste saodhana kryam // GRht_9.6 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ikhiainau svaratrakau sralohkhyau sralohasajakvityartha // GRhtCM_9.5-6:1 // ptilohasajnha tmretydi // GRhtCM_9.5-6:2 // tmrratkakntbhrasatvalohnti tmra neplaka ra rjarti tka sra knta cumbakodbhava abhrasatva gaganasra loha mua etnti punarvagangau ete ptisajak kathit // GRhtCM_9.5-6:3 // te ptilohasajakn odhana samyamalpanayana kryamiti // GRhtCM_9.5-6:4 // ____________________________________________________ START GRht 9.7 sauvarcalasaindhavakaclikasmudraromakabini / lavaakrasaje ha sauvarcaletydi // GRhtCM_9.6:1 // etni vakyamni lavaasajnyhu cry iti ea // GRhtCM_9.6:2 // kni sauvarcalasaindhavakaclikasmudraromakabinti sauvarcala rucaka saindhava maikamanthhvaya clika kcalavaa smudra krbdhija romaka pratta bia lavaaviea etnti // GRhtCM_9.6:3 // ____________________________________________________ START GRht 9.7 a lavanyetni tu svarjakaayavakr // GRht_9.7 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: puna svarj sarjik akaa saubhgya yavakra pratta ete kr krasajik rasakarmai ityadhyhra // GRhtCM_9.7:1 // ____________________________________________________ START GRht 9.8-9 sryvarta kadal vandhy kotak ca suradl / igruca vajrakando nraka kkamc ca // GRht_9.8 // smekarasena tu lavaakrmlabhvit bahua / udhyanti rasoparas dhmt sattvni mucanti // GRht_9.9 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sadrvaka odhakagaamha sryvarta itydi // GRhtCM_9.8-9:1 // srya prati vartako bhramaa yasyetyevavidha kadal rambh vandhy phalarahit karko kotak jlin suradl devadl igru saubhjana vajrakando vadasraakanda nraka jalapippal kkamc vyas iti gaa odhanadrvaayogya iti // GRhtCM_9.8-9:2 // odhanadrvak odhanadrvaavidhnam ha smitydi // GRhtCM_9.8-9:3 // s prvauadhn madhyt ekarasena ekasy rasena rasoparas vaikrntdayo'au ras gandhakdayo 'vuparas bahuo'nekavra bhvit gharmapuit kry punarlavaakrmlabhvitca lavani sauvarcaldni a kr svarjikdaya aml jambrdaya tairbahuvra bhvits tvragharmapuit rasoparas udhyanti doavarjit bhavanti punaste dhmt santa satvni svyasri mucanti tyajantti // GRhtCM_9.8-9:4 // ____________________________________________________ START GRht 9.10-11 svinna sakrmlairdhmta vaikrntaka hahd dravati / rasn kramea odhanamha svinnamitydi // GRhtCM_9.9:1 // sakrmlairvaikrntaka svinna dolbhidhnena svedita kuryt tat svinna vaikrnta haht prbalyt dhmta sat dravati sra mucati drutamtra satvanirgamamtrameva udhyati prvasabandht dravati // GRhtCM_9.9:2 // ____________________________________________________ START GRht 9.10-11 tad drutamtra udhyati knta aaraktabhvanay // GRht_9.10 // sasyakamapi raktagaai subhvita snehargasasiktam / udhyati vrai saptabhirata para yujyate krye // GRht_9.11 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha sasyakamitydi // GRhtCM_9.10-11:1 // sasyakamapi capalamapi raktagaairdimakiukabandhkdibhi subhvita kuryt // GRhtCM_9.10-11:2 // kiviia snehargasasikta sneha kaguitumbunydn rgo raktavaradrava tbhy vahnau tapta sasyaka sasikta secitamiti ghtai sasikta komala bhvanyogya syt // GRhtCM_9.10-11:3 // katibhirvrai subhvita kuryt saptabhi saptasakhykai // GRhtCM_9.10-11:4 // ata para krye bjdike yujyate // GRhtCM_9.10-11:5 // ____________________________________________________ START GRht 9.12 krai snehairdau pacdamlena bhvita vimalam / udhyati tath ca rasaka darada mkikamapyevam // GRht_9.12 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha krairitydi // GRhtCM_9.12:1 // vimala raupyamkika dau prathama krai svarjikdibhi snehaistailai kaguydn bhvita kuryt pacdamlena jambrdin bhvita kuryt evavidha kta sat udhyati // GRhtCM_9.12:2 // tath tenaiva vidhin rasaka kharparaka udhyati darada higula caiva mkikamapyeva udhyati // GRhtCM_9.12:3 // ____________________________________________________ START GRht 9.13 tanurapi patra lipta lavaakrmlaravisnuhikrai / dhmta nirgurasasasikta bahuo bhaveddhi rakta ca // GRht_9.13 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: svararpyayo odhanamha tanuritydi // GRhtCM_9.13:1 // lavaetydi // GRhtCM_9.13:2 // lavani sauvarcaldni kr svarjikdaya aml jambrdaya ravirarka snuh sudh tayo kri etai tanurapi skmamapi patra dala sralohkhyayo iti ea lipta dhmta sat bahuo'nekavra nirgurase sasikta ephldrave sicita kuryt // GRhtCM_9.13:3 // tarhi svara rpya ca rakta raktachaviyuta bhavedityartha caabdcchudhyati // GRhtCM_9.13:4 // ____________________________________________________ START GRht 9.14 udhyati ngo vago ghoo ravi ca vramapi munibhi / nirgurasasekaistanmlaraja pravpaica // GRht_9.14 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: lohaodhanamha udhyattydi // GRhtCM_9.14:1 // nga ssaka nirgurasasekai ephlrasasecanai udhyati nirdoo bhavati vagaca udhyati // GRhtCM_9.14:2 // eva ravi tmrea saha ghoo'pi ksyamapi udhyati // GRhtCM_9.14:3 // kativra secanai munibhi saptasakhykai tanmlaraja nirguiphcra tatpravpai galiteu ngavagaravighoeu rajo nikepaaica catvra udhyantti // GRhtCM_9.14:4 // ____________________________________________________ START GRht 9.15 raktagaagalitapaujalabhvitapuita hi rajyate tkam / udhyati kadalikhirasabhvitapuita tribhirvrai // GRht_9.15 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha raktagaetydi // GRhtCM_9.15:1 // tka srkhya raktagaagalitapaujalabhvita puita sat raktagaena saha galita milita yat paujala gomtra tena bhvita tato vahnipuita sat rajyate rgampnoti // GRhtCM_9.15:2 // punastka kadalikhirasabhvitapuita v rambhcitrakarasabhvita gharmapuita tato vahnipuita ca sat tribhirvrai udhyattyartha // GRhtCM_9.15:3 // ____________________________________________________ START GRht 9.16 sarva udhyati loho rajyati suragopasannibho vpt / mkikadaradena bha ulva v gandhakena mtam // GRht_9.16 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: smnyena sarvalohn odhanamraamha sarva itydi // GRhtCM_9.16:1 // sarvo loho dhtuvarga udhyati mtaca bhavati puna rajyati ca // GRhtCM_9.16:2 // kena bha atyartha yath syttath mkikadaradena tpyahigulena ktv yo vpa galiteu loheu mkikadaradaprakepaa tasmt suragopasanibha indragopasada sarvo loho bhavet // GRhtCM_9.16:3 // v ulba tmra mkikadaradavpena suragopasannibha syt v gandhena gandhakavpena mtamapyeva sydityartha // GRhtCM_9.16:4 // ____________________________________________________ START GRht 10.1 atha satvanirgamamabhidhsyate / vaikrntakntasasyakamkikavimaldayo vin satvam / uddh api no dvandve milanti na ca tn raso grasati // GRht_10.1 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: dattavnsatata saukhya uddhebhyaca khala tath / dukhamtyapyamtmna kopasya samakrakam // GRhtCM_10.1:1 // vaikrntdn rasasajikn sattvapraasanam ha vaikrntamitydi // GRhtCM_10.1:2 // vaikrntakntasasyakamkikavimaldaya uddh api dvandve na milanti // GRhtCM_10.1:3 // vaikrnta vajrabhmija raja knta cumbaka sasyakacapala mkika tpya vimal raupyamkikam itydayo gandhakdayacoparasajak na milanti ekaarrat npnuvanti // GRhtCM_10.1:4 // kva dvandve ubhayamelpe // GRhtCM_10.1:5 // punastn uddhnapi rasa sto na grasati // GRhtCM_10.1:6 // ____________________________________________________ START GRht 10.2-3 ngansikbhidhna candrodakam amtam ptakhinyam / rasavaikrntakam eva badhnti rasa svasattvena // GRht_10.2 // nnvidhasasthna nirjaraikhariikharasambhtam / dhrodambhasi reha tadama ailodaka prpya // GRht_10.3 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vaikrntaprdhnyam ha ngetydi // GRhtCM_10.2-3:1 // evalakaa vaikrntaka jtavyam // GRhtCM_10.2-3:2 // kiviia ngansikbhidhna ngn phain nsik eva abhidhna saj yasya tat // GRhtCM_10.2-3:3 // puna kiviia candrodaka candramasa sambandhi yadudaka bala tasmdevmta // GRhtCM_10.2-3:4 // ptakhinya prpta khinya yena prvametacca mdtpannamityartha // GRhtCM_10.2-3:5 // evavidha rasavaikrnta rasasajaka vaikrnta rasa sta badhnti // GRhtCM_10.2-3:6 // kena svasatvena svyasreeti // GRhtCM_10.2-3:7 // vaikrntaprakramha nnetydi // GRhtCM_10.2-3:8 // prvamupavarita vaikrnta nnvidhasasthnamasti nnvidhamanekaprakra sasthna lakaa yasya tat sasthna vyajana liga lakaa cihnamkti iti mdhavanidna sitsitaraktaptavaratvn nnvidhasasthnam ityartha // GRhtCM_10.2-3:9 // punarnirjaraikhariikharasambhta nirjar devn ya ikhar parvatastasya ikhara ga tatra sambhtam utpannam // GRhtCM_10.2-3:10 // nnvidhasasthna kuta dhrodambhasi dhrbhirudanta unmattamambho yatra samaye tasmin varkle ailodaka ilsabandhi yadudaka jala tat prpya reha tadama vaikrntbhidhna nnvara bhavati yata ilodakasya nnvidhatvam // GRhtCM_10.2-3:11 // ____________________________________________________ START GRht 10.4-5 bhastrdvayena hahato dhmtavya pacamhiasubaddham / dattv daasvarjikapauakaagujikkrn // GRht_10.4 // tadgacchati kahinatva mucati satva sphuligakkram / muktnikaraprya grhya tat kcam adhivarjya // GRht_10.5 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vaikrntasatvaptanamha bhastretydi // GRhtCM_10.4-5:1 // tadvaikrnta pacamhiasubaddha dadhidugdhjyamtraakdbhi pacasakhykair mhiai saha subaddha pikti kta sat bhastrdvayena khallayugmena hahato balt dhmtavyam // GRhtCM_10.4-5:2 // ki ktv daasarjikapauakaagujikkrn dattv daavibhgena sarjiklavaasaubhgyaraktikyavakrn piavaikrnte kepyetyartha // GRhtCM_10.4-5:3 // dhmta sat ki syttadha taditydi // GRhtCM_10.4-5:4 // sphuligakkra vahnikaanibha satva sra mucati // GRhtCM_10.4-5:5 // punastatsatva kahinatva gacchati kahina sydityartha // GRhtCM_10.4-5:6 // tatsatva krato muktnikaraprya mauktikarisada syt evavidha satva kca adhivarjya drktya tat nirmala grhyamityartha // GRhtCM_10.4-5:7 // yugmam // GRhtCM_10.4-5:8 // ____________________________________________________ START GRht 10.6 rasavaikrntakameva milati dvandvnvita sama hemn / nirvyha ghanasatva tena raso bandhamupayti // GRht_10.6 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vaikrntasatvayogamha rasetydi // GRhtCM_10.6:1 // tadrasavaikrntaka sattva hemn sama svarena samabhga dvandvnvita sat dvandvamelpakauadhasahita sat evamamun vidhnena milati rase iti ea // GRhtCM_10.6:2 // punastena satvena saha ghanasatvamabhrasra nirvyha nirvhita sat tenobhayasatvasayogena rasa sto bandhamupayti bandhanampnoti // GRhtCM_10.6:3 // ____________________________________________________ START GRht 10.7 vajrbhrakntasasyakamkikaprabhtisakaladhtnm / ptayati satvame pi dhmt dhgrai // GRht_10.7 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: satvaptanavidhnamha vajretydi // GRhtCM_10.7:1 // dhgrair iti dhakathant khadirdn prvoktatvdbhastrdvayena ca dhmt sat vajrbhrakntasasyakamkikaprabhtisakaladhtn vajrasajaka yadabhra tadvajrbhra knta cumbaka sasyaka capal mkika svaramkika itiprabhtaya sakaladhtava sarvoparasste pi satva ptayati // GRhtCM_10.7:2 // ____________________________________________________ START GRht 10.8 hitv mkikasatva nnye aktirasti lohaghn / na patati tvatsatva bhastrnte na yvad hriyet // GRht_10.8 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: aktimattvena mkikasatvapraasanam ha hitvetydi // GRhtCM_10.8:1 // mkikasatva tpyasra hitv tyaktv anye rasoparasn akti smarthya nsti // GRhtCM_10.8:2 // kibht akti lohaghnti lohn hantti vigraha // GRhtCM_10.8:3 // punastvatsattva na patati yvadbhastr ante satvasampe na hryeta na prpyeta tasmdalpengnin satvpravttirityartha // GRhtCM_10.8:4 // ____________________________________________________ START GRht 10.9 rakta mdu ngasama satva yasmddhi mkiktpatitam / gandhmano'pi tadvatkrya yatnena mdubhvam // GRht_10.9 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: mkikasatvam udsynyasatvapravttim ha raktamitydi // GRhtCM_10.9:1 // rakta lohita ngasama ssakatulya mdu komala evavidha satva yasmddhetor mkikt patati tpyt nirgacchati tadvattasmddhetor v tasmdvidhnata gandhmano gandhakasya yatnena mdubhva krya yath gandhako'pi mdurbhavattyartha // GRhtCM_10.9:2 // ____________________________________________________ START GRht 10.10 lavamlena supuita mkikamamlena mardita vidhin / mucati soe grsam yasaptre tu piik bhavati // GRht_10.10 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: mkikasatvavidhnamha lavaetydi // GRhtCM_10.10:1 // mkika tpya lavamlena lavaa mukhyatvt granthntarasmycca saindhava amlo jambrdi tena mardita punaramlena jambrdin vidhin uktarty puita vahnau pratpita sat mucati prvalokasabandht sattva iti ea // GRhtCM_10.10:2 // ittha patita satva grhyam // GRhtCM_10.10:3 // lavamlena gandhakamapi mdu syt // GRhtCM_10.10:4 // tu puna soe yasaptre vahnau tpite lohaptre piik bhavati raktavararajorpety artha // GRhtCM_10.10:5 // ____________________________________________________ START GRht 10.11 tutthddhi tpyajasama samasa patati vai satvam / abhravaikrntakntaprabhtn tatra lohanibham // GRht_10.11 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: tutthdn satvaptanamha tutthditydi // GRhtCM_10.11:1 // tuttht tuttha ikhigrva tasmt tpyajasamamiti mkikasatvavat mkikasatvavidhnensya satvapta ityartha // GRhtCM_10.11:2 // samasa sama tpyena tulya varamrdavbhy sa kathitamityartha // GRhtCM_10.11:3 // evavidha tutthakasatva patati // GRhtCM_10.11:4 // abhraketydi abhraka pratta vaikrnta rasavaikrnta knta cumbaka itiprabhtnm itydn tattva patrasatvaptanayoge lohanibha muavaram ityartha // GRhtCM_10.11:5 // ____________________________________________________ START GRht 10.12 strvajrdugdhabhvitameraasnehabhvita ata dhmtam / eva tribhiriha vrai ulvasama bhavati rajaka haimam // GRht_10.12 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: punarmkikavidhnntaram ha strtydi / tpya strvajrdugdhabhvita str nr vajr sehua tayordugdha tena bhvita gharmapuita kuryt // GRhtCM_10.12:1 // punareraasnehena ata atavra bhvita ca kuryt // GRhtCM_10.12:2 // tato vraistribhireva dhmta sat haima svaramkika tasyeda haima satva ulbasama tmranibha bhavati rajaka rase rgady sytkanake'pi ca // GRhtCM_10.12:3 // ____________________________________________________ START GRht 10.13 kadalrasaatabhvitamadhvairaatailaparipakvam / tpya mucati satva rasaka caiva trisantpai // GRht_10.13 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhyantaramha kadaltydi // GRhtCM_10.13:1 // tpya mkika kadalrasaatabhvitamadhvairaatailaparipakvam iti prathama rambhdravea atavra bhvita pact madhvairaatailbhy saha paripakva samyak pcita sat satva mucati // GRhtCM_10.13:2 // kai ktv trisatpai trivra dhamanai // GRhtCM_10.13:3 // eva rasaka kharparakamapi satva mucatti // GRhtCM_10.13:4 // ____________________________________________________ START GRht 10.14 rakaaguapuralksarjarasai sarvadhtubhi piai / chgkrea kt pi ast hi satvavidhau // GRht_10.14 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: satvaptane pimha retydi // GRhtCM_10.14:1 // r iti r mearoma akaa saubhgya gua pratta puro guggulu lk jatu sarjaraso rla etai kiviiai sarvadhtubhi rasoparasairv svardibhi saha piai peitai puna chgkrea ajpayas kt y pi s satvavidhau satvaptanakarmai ast pradhn // GRhtCM_10.14:2 // dhturasoparasn satva ptayatyeveti // GRhtCM_10.14:3 // ____________________________________________________ START GRht 10.15-17 critasatvasambhra triatpalamdarea saghya / akaapalasaptayuta gujpalatritayayojita caiva // GRht_10.15 // tilacrakakiapalair matsyair loya dviraayuktaica / godhmabaddhapi gopacakabhvit bahua // GRht_10.16 // kohakadhamanavidhin tvra bhastrnalena tatpatati / sadravati cbhrasattva tathaiva sarvi satvni // GRht_10.17 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhyantaramha critetydi // GRhtCM_10.15-17:1 // critasatvasamna crita pia yat satva sra tatsamna viuddhatvt satvasamna dhturasoparasacra iti ea // GRhtCM_10.15-17:2 // evavidha viuddha cra darea prty dau saghya akaapalasaptayuta kuryt saubhgyasya palai saptasakhykai sahita kurydityartha // GRhtCM_10.15-17:3 // viuddhe cre triatpale saptapala saubhgya yojya eva akaavidhnena ca puna gujpalatritayena raktikpalatritayaparimena yojita kuryd iti // GRhtCM_10.15-17:4 // tilacrakakiapalai tila pratta te craka kia mudn mala tayo palai palamnairgodhmabaddhapi bahuo bahuvra gopacakabhvita gav krjyadadhimtravikena bhvit ki ktv matsyair loya matsyai kudrajalacarair loya samiryetyartha // GRhtCM_10.15-17:5 // kohake kohikyantre dhamanavidhin utkipyotkipya dhamanena bhastrnalena tat satva patati prvasabandht tpydn iti ea // GRhtCM_10.15-17:6 // ca punarabhrasatva abhraktsra sadravati // GRhtCM_10.15-17:7 // tathaivoktavidhnena sarvi samastni satvni sri patanti anuktn iti ea // GRhtCM_10.15-17:8 // ____________________________________________________ START GRht 11.1-2 atha bjanirvhaam rabhyate / svktya sarvasarito gag jaladhau yath tath haimam / praviati rase ghtv samiliti sarvalohagun // GRht_11.1 // jryati milati ca ulbe tatsatva kiat yti / suvtta sadrtrambha suja sajnadaraka / abhcca dhanadharmajo hr kujanasapadm // GRhtCM_11.1:1 // dau haimapraasm ha svktyetydi // GRhtCM_11.1:2 // haima svaramkikasatva samiliti kiktv sarvalohagun sarvaloheu samastadhtuu samilit mirit ye gus tn ghtv tath rase praviati yath gag sarv nadya sarita svktya agktya jaladhau samudre praviati // GRhtCM_11.1:3 // tpyasatvdhikram ha jryattydi // GRhtCM_11.1:4 // tat haima tpyasatva ulbe tmre milati sati sattva jryati jraatvampnoti rase iti ea // GRhtCM_11.1:5 // tasmin satve ulbe milati sati kiat yti lohamalasada syt // GRhtCM_11.1:6 // ____________________________________________________ START GRht 11.2 hemakriysu kari trapu trakriysu nirvyham // GRht_11.2 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: prathama tatsatva kari ngena saha hemakriysu svarakryeu nirvyha rase nirvhita kurydityartha // GRhtCM_11.2:1 // punastrapu vagena saha trakriysu rpyakryeu nirvyha kuryt ngavagau sarvatra ptasitakryeu praastvityartha // GRhtCM_11.2:2 // ____________________________________________________ START GRht 11.3 ghanasatva khalu ravi rasyane dvadvaka yojyam / raktagaaptabhvitagirijatumkikagairikadaradai // GRht_11.3 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: abhrasatvayogamha ghanasatvam itydi // GRhtCM_11.3:1 // khalu nicaye vkylakre v ghanasatvam abhrasra ravi tmrea saha rasyane jarvydhinane dvadvaka ghanasatvatmra yojya puna raktagaaptabhvitagirijatumkikagairikadaradai raktagaasya ya pta ptana nikepo v tena bhvitni gharmapuitni girijatumkikagairikadaradni girijatu iljatu mkika pratta darada higula etairbjaea kuryd itygmilokjjeyam // GRhtCM_11.3:2 // ____________________________________________________ START GRht 11.4 mdulatmrakntaghanasatva mtangatkakanaka ca / kurvta bjaea daradailtlamkikairvpt // GRht_11.4 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhyantaramha mduletydi // GRhtCM_11.4:1 // mdula neplasajika tmra knta lohajti ghanasatvamabhrasra punarmta nga ssaka tka lohajti kanaka hema etattraya bja ulbditraya ca bjasajaka daradailtlamkikairvpt darada higula il manohv tla haritla etai ktv vpa vahnitapte parikepa tasmt bjaea kurvta ubhayorbje abhrasatvahemna ee kurydityartha v eva kte yacchea tihati tadbjamiti // GRhtCM_11.4:2 // ____________________________________________________ START GRht 11.5 mtanga vaga v ulva ghanasatvatrakanaka v / dhmta tadeva sarva giridhikaodhanairvpt // GRht_11.5 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhyantaramha mta ngam itydi // GRhtCM_11.5:1 // mayannga ssaka tanmtanga ca mta yadvaga raktagavpamta ca yacchulva v ghanasatvatrakanaka ghanasatvamabhrasra tra rpya kanaka hema etannadugaasarva v pratyeka pthak giri iljatun saha dhmta kuryt adhikaodhanai daradailtlairvpt bjaea kuryditi prvasabandha // GRhtCM_11.5:2 // ____________________________________________________ START GRht 11.6-7 raktagaa pta v mkikarjvartam atho vimalam / ekatama v gairikakunakitigandhakakhagairv // GRht_11.6 // nirvyhaireva raso rgdi ghti bandhamupayti / mtalohoparasdyair nirvyha bhavati khalbjam // GRht_11.7 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: raktagaa dimakiukdika v ptagaa yath / kiuka karikraca haridrdvitaya tath / ptavargo'yamuddio rasarjasya karmai iti // GRhtCM_11.6-7:1 // v mkika tpya v rjvarta rjavarto ljavarada iti bhy atha vimala tramkika ityekatama sarvameva v gairikakunakitigandhakakhagai gairika pratta kuna manohv kiti sphaak gandhaka pratta khaga kssa etairiti // GRhtCM_11.6-7:2 // etai prvoktaireva rase nirvyhe raso rgdi rajandi ghti diabdt sraa ca vijeya punarbandham upayti bandhanampnoti puna mtalohoparasdyai mtca te lohca dhtavaca ta eva uparas gandhakdy dyaabdt ras api tairnirvyhai ktv khalbja uttarottara rajaka bhavattyartha // GRhtCM_11.6-7:3 // ____________________________________________________ START GRht 11.8 yasaalkikbhym advandvkhyaica sakarkhyaica / nirvyha rasalohairjraakarmocita bhavati // GRht_11.8 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: rasalohairiti ras vaikrntdayo loh dhtava pratts tair nirvyha kiviiai advandvkhyai ektmai sakarairv sarvai sakaro'vakare ityamara eva nipanne bja jraayogya sadityartha // GRhtCM_11.8:1 // ____________________________________________________ START GRht 11.9 bjamida raktagae niecita tena ktavpam / critajritamtra sta rajayati badhnti // GRht_11.9 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vieavidhyantaramha bjamitydi // GRhtCM_11.9:1 // ida nipannabja raktagae niecita kuryt // GRhtCM_11.9:2 // punastena raktagaena ktavpa kto vpo yasmin tat // GRhtCM_11.9:3 // punastadbja critajritamtra prva ca pact jrita santa sta rajayati rga prpayati badhnti ceti // GRhtCM_11.9:4 // ____________________________________________________ START GRht 11.10 raktasnehaviodhitamtaloharasdibhistu sarvem / bjn kuru vpa raktasnehe nieka ca // GRht_11.10 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha raktetydi // GRhtCM_11.10:1 // raktasneha iti raktagao dimakiukdika sneha kaguydn etairviodhit pacnmt ye dhtavo rasdayaca rasoparasstai sarve bjn prvoktn vpa kuru rase iti ea v rakte raktavare snehe snehavarge nieka ca vidhnadvayamidam // GRhtCM_11.10:2 // ____________________________________________________ START GRht 11.11 vagbhram abhratra sitaailamalhatau ca sitavagau / rakta sitatpyahata ramati nirvyhavagbhram // GRht_11.11 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ptakriyy bjnyuktni atha vetakriyy bjnyha vagetydi // GRhtCM_11.11:1 // vagbhramiti vaga raga abhra gagana ete bjahetave iti ea // GRhtCM_11.11:2 // punarabhratra abhra gagana tra rpya iti ca sita veta yacchailamala iljatu tena hatau samyak mtau sitavagau traragau kryau puna rakta hema sita tra tpya mkika tbhy hata mrita kuryt // GRhtCM_11.11:3 // punastra rpya nirvyha vaga cbhra ca yatra tadevavidha kuryt // GRhtCM_11.11:4 // etatsarva rase trakriysu yojyamityartha // GRhtCM_11.11:5 // ____________________________________________________ START GRht 11.12 nirvhaavidhirea prakito'eadoaamanya / bjnmapyeva ghanasatva yujyate prathamam // GRht_11.12 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: bje'bhrasatva pradhnamha nirvhaetydi // GRhtCM_11.12:1 // ea kimartha aeadoaamanya dhtvdn samastadoananyetyartha // GRhtCM_11.12:2 // evamamun prakrea yath dhtunirvhaavidhistath bjn rase nirvhaa kuryt sarvabjanirvhae abhrakasatva prathama nirvhyamiti jeyam // GRhtCM_11.12:3 // ____________________________________________________ START GRht 11.13 chgsthibhasmanirmitam ktvaiva mallakkrm / dalayoge ghanarandhr akaaviagujktalepm // GRht_11.13 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: nirvhaavidhnamha chgetydi // GRhtCM_11.13:1 // evavidh m ktv dhtunirvhaa kuryt iti ea // GRhtCM_11.13:2 // kibht chgsthibhasmanirmitammiti chgo bastastasysthni tadbhasman nirmit kt y m tm // GRhtCM_11.13:3 // puna kibht mallakkr gostanasadm // GRhtCM_11.13:4 // puna kivii ghanarandhr nibiachidrm // GRhtCM_11.13:5 // puna akaaviagujktalep akaa saubhgya via saktuka guj raktik tbhi kto lepo yasy s tm // GRhtCM_11.13:6 // evabht m dalayoge patramelane kryetyartha // GRhtCM_11.13:7 // ____________________________________________________ START GRht 12.1 atha dvandvamelanamabhidhsyate / yvan nggatay na milanti lohni sarvasattveu / tvatsarvga na ca carati raso dvandvayogena // GRht_12.1 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vc vilsena sudhnukr nu jagatkaroti / kicitsvaya yatpuruatvameva sudhdvijihvritam ityadoa // GRhtCM_12.1:1 // atha dvandvayogaprakramha yvaditydi // GRhtCM_12.1:2 // yvadityavadhau // GRhtCM_12.1:3 // lohni hemdni nggatay bhujagaarratay na milanti sugamatvena ekaarrat npnuvanti // GRhtCM_12.1:4 // keu sarvasattveu abhrdn sreu sattvasya khinydvinopya naikat ynti lohni // GRhtCM_12.1:5 // atastvadrasa sarvga na carati // GRhtCM_12.1:6 // kena ktv satveu lohni milanti dvandvayogena daraddin v guapuraakadineti // GRhtCM_12.1:7 // ____________________________________________________ START GRht 12.2 mkkarasakasasyakadaradnyatamena vpita loham / satyajati nibiabhva satve samilati sudhmtam // GRht_12.2 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sattvamelanavidhnam ha mkiketydi // GRhtCM_12.2:1 // loha svardi // GRhtCM_12.2:2 // mkika tpya rasaka kharparika sasyaka capal darada higula etena catukea v ebhyo 'nyatamenoktarasoparasena vpita sudhmta obhanayukty dhmta ca sat niviabhva satyajati sattve samilati ca // GRhtCM_12.2:3 // ____________________________________________________ START GRht 12.3 guapuraakaalksarjarasair dhtaksamyuktai / strstanyena tu piai rasyane dvadvita yojyam // GRht_12.3 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhyantaramha guetydi // GRhtCM_12.3:1 // ida dvadvita dvadvkta loha sattvena milita rasyane jarvydhinane yojyam // GRhtCM_12.3:2 // kairdvandvamelpakai ktv dvadvitamityha guetydi // GRhtCM_12.3:3 // gua pratta puro guggulu akaa saubhgya lk jatu sarjaraso rl etai dhtaksamyuktai dhtak pratt tatsamyuktai puna strstanyena nrdugdhena piairmarditai etairdvandvamelpakai ktv // GRhtCM_12.3:4 // ____________________________________________________ START GRht 12.4 rakaagirijatukarkimalendragopakarkaakai / nrpayas piai sarve dvandveu hi milanti // GRht_12.4 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sarve dvandveu satva prati dvandveu milanti ekbhavanti lohni iti ea // GRhtCM_12.4:1 // etai kai rdibhi // GRhtCM_12.4:2 // r pratt akaa saubhgya girijatu iljatu karkimala manuyasya indragopako jvaviea karkaakacakulra sytkulra karkaaka ityamara etai // GRhtCM_12.4:3 // kiviiai nrpayas strdugdhena piai kalkitai trayo'pi dvandvamelpakayog iti // GRhtCM_12.4:4 // ____________________________________________________ START GRht 12.5 bandhana of mercury> rasavaikrntakameva milati dvandvnvita sama hemn / nirvyha tatsatva tena raso bandhamupayti // GRht_12.5 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhyantaramha rasetydi // GRhtCM_12.5:1 // evamuktavidhnena rasavaikrntaka dvandvnvita svakyadvandvasahita milati pthagbhva tyajati // GRhtCM_12.5:2 // kena sama hemn saha // GRhtCM_12.5:3 // tadrasavaikrntasattva hemn saha nirvyha kuryt tena rasavaikrntasattvahemayogena raso bandhamupayti baddho bhavatti // GRhtCM_12.5:4 // ____________________________________________________ START GRht 12.6 asta sarvadvandve girijatuleltakendragopdyai / mahikaramaldyai sydbja akalaviai // GRht_12.6 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha vieavidhyantaramha astamitydi // GRhtCM_12.6:1 // evavidha bja asta kva sarvadvandve // GRhtCM_12.6:2 // punaretai ktv bja asta syt // GRhtCM_12.6:3 // kai girijatuleltakendragopdyai girijatu iljatu leltako gandhaka indragopa surendragopo jvaviea ete dy ye tai // GRhtCM_12.6:4 // na kevalametair mahikaramaldyaica mahiy karayormala dyo ye te dyaabdnnskimala ca // GRhtCM_12.6:5 // punaakalaviai akaa saubhgya la haritla via kandaja etai piairdvandvamelpa syditi puna sabandha // GRhtCM_12.6:6 // ____________________________________________________ START GRht 12.7 madhusahitairapyetaistrbhra milati tpyakanaka ca / eraatailaakaakakuhailendragopaistu // GRht_12.7 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhyantaramha madhvitydi // GRhtCM_12.7:1 // etai prvoktair yogai madhusahitai kaudrayutai trbhra rpyagagana milati // GRhtCM_12.7:2 // ca punastpyakanaka mkikasvara ida dvandva ca milati // GRhtCM_12.7:3 // na kevala prvoktayogair milati punaretair eraatailaakaakakuhailendragopaica eraataila vtrisneha akaa saubhgya kakuha viraga il manohv indragopako jvaviea etaica madhusahitai ktv dvandva milattyavayam // GRhtCM_12.7:4 // ____________________________________________________ START GRht 12.8 stena uddhakanaka nipiya sambhrayojita ktv / pdena tu prvoktadvandvnyatamaka kalpyam // GRht_12.8 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: tadvidhnamha stenetydi // GRhtCM_12.8:1 // prathama stena rasena saha uddhakanaka nipiya samardya puna sambhrayojita ktv sama ca tadabhra ca tena yojita ktv pactpdena caturthavibhgena prvoktadvandvnyatamaka kalpya prvoktadvandvam eraataildika girijatvdika ca tebhyo 'nyatamaka dvandva yojyamiti // GRhtCM_12.8:2 // ____________________________________________________ START GRht 12.9-10 rasoparasasya hemno dvigua uddhamkika dattv / svarasena kkamcy rambhkandena mdnyt // GRht_12.9 // ktamityetatpia hembhra milati vajramym / vidhyantaramha rasetydi // GRhtCM_12.9:1 // rasoparasasya vaikrntagandhakdermadhye uddhamkika nirdoa tpya hemno dvigua kanakddviguita dattv dviguamkikayuta hema dattvetyartha // GRhtCM_12.9:2 // etadrasoparasdika kkamcy vyasy svarasena mdnyt mardana kuryt // GRhtCM_12.9:3 // rambhkandena ca kadalkandenptyartha // GRhtCM_12.9:4 // etatprvauadha pia golkra kuryt // GRhtCM_12.9:5 // itividhnena hembhra milati hematpya ceti // GRhtCM_12.9:6 // kva vajramym // GRhtCM_12.9:7 // tathha / mdastribhg aaladdibhgau bhgaca nirdagdhatuopalde / kirdhabhga parikhaya vajram vidadhytkhalu satvapte / iti // GRhtCM_12.9:8 // ____________________________________________________ START GRht 12.10 raviaitkaireva milanti gagandisatvni // GRht_12.10 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: evam amun vidhin raviaitkai saha ravistmra a rpya tka lohajti etai srdha gagandisatvni abhrdn sri milantti yugmam // GRhtCM_12.10:1 // ____________________________________________________ START GRht 12.11 sakarabjnmapi vidhnamitydi gaganasatvayogena / mkkayogdanya yojyamavaya tu sarvatra // GRht_12.11 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: abhrasatvasydhikramha sakaretydi // GRhtCM_12.11:1 // sakarabjnmapi vidhna kartavyrthopadea iti yvat // GRhtCM_12.11:2 // itydi prvokta tu puna gaganasatvayogena abhrakasattvena srdha mkkayogd anya yojya abhrasatvena saha mkka na syditi vyakti // GRhtCM_12.11:3 // ____________________________________________________ START GRht 12.12 kntamukha sarve sattvn melaka prathamam / prvoktakalkasahita mkkamtangatlailam // GRht_12.12 // iti paramahasaparivrjakcryarmadgovindabhagavatpdaviracite rasahdayatantre dvandvdhikrtmako dvdao'vabodha // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: kntetydi // GRhtCM_12.12:1 // mkikea mta yannga tla haritla il manohv ca tattath prvoktakalkasahita yatkalka rasoparasdn tena sahita yukta kntamukha yath / abhve'bhrakasattvasya kntasattva pradpayet / kntasatvasya vbhve tkaloha tu dpayet / iti // GRhtCM_12.12:2 // ____________________________________________________ START GRht 13.1 mkkakntatka tka mkkam abhraka bjam / mkkakntaulba tkbhraka mahbjam // GRht_13.1 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: madhuni mdhava eva madhuvrata prakurute mudito madhura ravam / vararavo'pi sat ca samgama abalat kimupaiti na crutm // GRhtCM_13.1:1 // sakarabjn madhye mahbjasajnyha mkiketydi // GRhtCM_13.1:2 // etattrika mahbja kimetat mkkakntatka mkkakntaulba tkbhraka ca mkka tpya knta cumbaka ulba tmra tka lohajtir abhraka gagana etattritaya bja mahbja etattritrimukha pratyeka mahsajam // GRhtCM_13.1:3 // vieo'tra / bjapka pravakymi jrartha rasasya tu / strakramo'ya bjena samajrena udhyati / iti // GRhtCM_13.1:4 // avntaratvena ca pratyeka dravya bjasajbhimatam // GRhtCM_13.1:5 // ____________________________________________________ START GRht 13.2 mkkakntaulba ulbbhrakamkika cpi / kntbhrakamkka tpyakaulbbhraka mahbjam // GRht_13.2 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha mkketydi // GRhtCM_13.2:1 // mkkakntaulba mkka tpya knta cumbaka ulba tmra etadapi mahbja jeyam // GRhtCM_13.2:2 // puna ulbbhrakamkka puna kntbhrakamkka knta kntapa abhraka gagana mkka tpya tath tpyakaulbbhraka etadapi ca mahbja jeyamiti // GRhtCM_13.2:3 // ____________________________________________________ START GRht 13.3 mkkatkaulba tkaulbbhraka mahbjam / mkkakntakanaka kanakruamkika mahbjam // GRht_13.3 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha mkketydi // GRhtCM_13.3:1 // mkkatkaulba mkika tpya tka sralohajti ulba tmram // GRhtCM_13.3:2 // punastkaulbbhraka tka sra ulba tmra abhraka gaganam // GRhtCM_13.3:3 // punarmkkakntakanaka mkka tpya knta kntapa kanaka svaram // GRhtCM_13.3:4 // puna kanakruamkika kanaka svara arua tmra mkika svaramkika ceti catuaya mahbja pravarabjam ityartha // GRhtCM_13.3:5 // catur pratyeka mahbjasajeti // GRhtCM_13.3:6 // ____________________________________________________ START GRht 13.4 mkkatkatra trruamkika caivam / knta tu ulbatpya ulbbhratpyakcana cpi // GRht_13.4 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha mkkatkatramiti // GRhtCM_13.4:1 // mkka tpya tka sra tra rpyam // GRhtCM_13.4:2 // punastrruamkika evamuktavidhnena idamapi tra rpya arua tmra mkka tpyam // GRhtCM_13.4:3 // puna knte cumbake'bhivypake adhikarae ulba tmra tpya svaramkika yat prayuktam // GRhtCM_13.4:4 // apti nicayena // GRhtCM_13.4:5 // ulbbhratpyakcana v ulba tmra abhra gagana tpya svaramkika kcana hema etaccatuayamapi mahbja jeyam // GRhtCM_13.4:6 // mahbjasabandha pratyekamiti vyakti // GRhtCM_13.4:7 // ____________________________________________________ START GRht 13.5 kntendusasyatpya kntbhrakatkamkika caiva / hembhraulbatpya hembhrakaulbamkika vpi // GRht_13.5 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha kntendusasyatpyamiti // GRhtCM_13.5:1 // knta kntapa industra sasya capal tpya svaramkika ceti // GRhtCM_13.5:2 // puna kntbhrakatkamkika tath hembhraulbatpya punarhembhrakaulbamkika v hema kanaka abhraka gagana ulba tmra mkka tpya etaccatuayamapi mahbja jeyam // GRhtCM_13.5:3 // pratyekadravye bjasaj ceti dhvanyartha // GRhtCM_13.5:4 // ____________________________________________________ START GRht 13.6 kntbhraulbatpya sakarabja catuai // GRht_13.6 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha kntetydi // GRhtCM_13.6:1 // kntbhraulbatpya knta cumbaka abhraka gagana ulba tmra tpya mkika ityapi mahbjam // GRhtCM_13.6:2 // ete mahbjn cet sakarabja pratyeka dravyasya bjasaj s tarhi catuaipram sydityartha // GRhtCM_13.6:3 // ____________________________________________________ START GRht 13.7 sarve bjnmdau ktv yathoktasayogam / atavpya yadvahnau drvita hi bja viuddhamida // GRht_13.7 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: bjavidhnam ha sarvem itydi // GRhtCM_13.7:1 // dau prathama sarve bjn yathokta sayoga catuan uktasajn dravy sayoga ekatrkaraa ktv yadekatrkta vahnau drvita bhavati tatsarva atavpya bja siddha prayatnena syditi abdrtha // GRhtCM_13.7:2 // ____________________________________________________ START GRht 13.8 na patati yadi ghanasatva garbhe no v dravanti bjni / na ca bhyadrutiyogastatkathamiha badhyate sta // GRht_13.8 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: stabandhane hetnha netydi // GRhtCM_13.8:1 // yadi garbhe rasodare ghanasattva abhrakasra na patati na prpnoti v garbhe bjni asminnadhyye abhihitni mkikakntaulbdni yvanno dravanti ca punarbhyadrutistasy yogo rase drutimelana na syt tattasmddheto sta ihsy kriyymasaty katha badhyate ghanatva dhatte // GRhtCM_13.8:2 // garbhadrutibhyadrutibhy sto badhyate niyatamityabhiprya // GRhtCM_13.8:3 // ____________________________________________________ START GRht 14.1 samd adhi ca yajjra bja tenaiva cvartat kry / kartavya tatkaraa yasmtkhalu jyate hema // GRht_14.1 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: aradi radamegho varati varsu vriko vrda / madhusamaye parapua pravarajava obhate satatam // GRhtCM_14.1:1 // bjajratki bhavati tadha samdtydi // GRhtCM_14.1:2 // sama statulya adhiabdd aparimita samdadhika yajjra jraampta bja nipannabja tenaiva jrena bjena saha vartat kry varta iti varta // GRhtCM_14.1:3 // ki tat yasmdvidhnddhema kanaka jyate khalu nicayena tatkaraa tasya vidhnasya karaam // GRhtCM_14.1:4 // samdijrasya stasya rpydiu prayogtkanaka bhavediti vyakti // GRhtCM_14.1:5 // ____________________________________________________ START GRht 14.2-9 pradrvya astraptre gandhapdena staka dadyt / svarasena cauadhn vaik nipiya kurvta // GRht_14.2 // sasthpya lohaphalake chyuk tu t vaikm / laghulohakaorikay sthagayitv lepayetsudham // GRht_14.3 // lavardramd lipt sudha kurvta dhmrarodhya / dattv sudhgrn bhastrdvayavahninaiva nirdhme // GRht_14.4 // tvadyvaddhmt raktbh khoik bhavati / apanya tato'grn svabhvat kaorik matv // GRht_14.5 // utkhanyotkhanya tata kaoriky raso grhya / ea mtastarjo golakavadbhavati ca sa sukhdhmta // GRht_14.6 // ikhigalatm ekaraso'tidhmta kcaakaata / trigua vaga dadytkramea ngam alplpadnena // GRht_14.7 // pacddhemn yojya rasabja stabandhakaram / stamraavidhnam ha pradrvyetydi // GRhtCM_14.2-7:1 // astraptre tkamayaptre aupaleike'dhikarae saptam // GRhtCM_14.2-7:2 // gandhapdena gandhasya turyavibhgena staka dadyt tatptroparibhge datta pradrvya vahnin iti ea // GRhtCM_14.2-7:3 // puna oadhn svarasena auadhyo granthntare yath / mdnytkhalu tvat piamajanasada bhavedyvat / tadanu ca niymakn atvarkanduksudhdnm / iti // GRhtCM_14.2-7:4 // atvarydn svakyarasena nipiya pramardya vaik badarkar kurvteti // GRhtCM_14.2-7:5 // taccha sasthpyetydi // GRhtCM_14.2-7:6 // t prvokt vaik chyuk lohaphalake astraptre sasthpya puna laghulohakaorikay prvoktalohaphalakt laghv y lohakaorik tay sthagayitv cchdya dha gha yath syttath lepayet vakyameneti ea // GRhtCM_14.2-7:7 // taccha lavaetydi // GRhtCM_14.2-7:8 // t prvodit laghulohakaorik sudha yath syttath lavardramd lavaena saindhavdin yut y rdr jalasikt mt tay lipt kurvta // GRhtCM_14.2-7:9 // kimartha dhmrarodhya yath yantrdbahirdhmodgamo na syt // GRhtCM_14.2-7:10 // puna sudhgrn khadirdn dattv bhastrdvayavahnin khalu dvaygnin dhamyd iti agrimalokasabandht // GRhtCM_14.2-7:11 // kva sati nirdhme sati rase dhmanisaraavarjite sati // GRhtCM_14.2-7:12 // taccha tvaditydi // GRhtCM_14.2-7:13 // sandhilipt prvokt lohaarvik tvadavadhau dhmt kry yvatklaprama raktbh raktadyutiyukt khoik bhavati khoasyeva ktiryasy s khoik // GRhtCM_14.2-7:14 // tato'nantara kaorik svabhvatal svato him matv jtv punaragrnapanya apasrya kaorikmutkhanya raso grhya iti ea gamilokasabandht // GRhtCM_14.2-7:15 // taccha utkhanyetydi // GRhtCM_14.2-7:16 // tato'nantara laghulohakaorik prvavarit utkhanyotkhanya prabalatvenotpya rasa sto grhya // GRhtCM_14.2-7:17 // utkhanyotkhanyeti kahinataratvdv atydarea vps // GRhtCM_14.2-7:18 // kuta kaoriksakt ea itthamutpanno mtastarjo jeya // GRhtCM_14.2-7:19 // sa ca sukhdhmta san golakavadbhavati vajramy iti ea // GRhtCM_14.2-7:20 // kca pratta akaa saubhgya tata raso 'ti marydmatikramya dhmta san ekaraso bhavati samarasa ityartha // GRhtCM_14.2-7:21 // ke ikhigalat ikhini galantti vigraha ikhigalat dhtn eva galite rase trigua vaga raga dadyt tato vagadnnantara kramea alpamalpadnena nga ssaka ca dadyditi // GRhtCM_14.2-7:22 // taccha pacditydi // GRhtCM_14.2-7:23 // pact triguassakadnnantara hemn kanakena saha rasabja mahbja yojya hemn srdha mahbja kdgbhavati // GRhtCM_14.2-7:24 // ____________________________________________________ START GRht 14.8-9 tlakastenpi ca ktv vaik niymakauadhibhi // GRht_14.8 // eva nighya dhma sudhiy rasamraa kryam / rasabandhakara pradabandhaprada ca puna tlaka haritla sto rasa tenpi niymakauadhibhica atvarydibhi prvoktbhir guik ktv nighya dhma rundhitadhma yath syttath sudhiy matimat rasajena evamamun vidhin rasamraa krya pradabandha krya ityartha // GRhtCM_14.8:1 // ____________________________________________________ START GRht 14.9 athav ilay sto mkikayogena v siddha / jyeta uklavaro dhmarodhena tbhy v // GRht_14.9 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyaccha athavetydi // GRhtCM_14.9:1 // athav vidhyantare ilay manohvay ktv v mkikayogena tpyasayoga ktv sdhitastlakayogavat sto rasa uklavaro jayeta // GRhtCM_14.9:2 // kena dhmarodhena saindhavrdramd lepena v tbhy ilmkikbhym ubhbhy tlakayogavat sdhita san sta uklavaro bhaved iti // GRhtCM_14.9:3 // ____________________________________________________ START GRht 14.10 mtaulvatpyacra kntayuta tena rajayetkhoam / nirvyha ghanasatvahemayuta tadrasyane yojyam // GRht_14.10 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyaccha mtetydi // GRhtCM_14.10:1 // mtaulbatpyacra mta ca yat ulba tmra tpya svaramkika ca taccra kiviia kntayuta cumbakamirita tena mtaulbatpyacrena kntayutena prva nipanna khoa rajayet // GRhtCM_14.10:2 // kiviia ghanasattvahemayuta abhrasatvasvaramiritam // GRhtCM_14.10:3 // evavidha tatkhoa rasyane jarvydhinane yojyam // GRhtCM_14.10:4 // ____________________________________________________ START GRht 14.11-12 balin triguena rast parpaikayutena mardita stam / niymakadivyauadhibhichyuk kt vaik // GRht_14.11 // mdhtaparpaikmadhye sachdya nighasudhena / dhmta gacchati khoa hemayuta stabandhakaram // GRht_14.12 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyaccha balinetydi // GRhtCM_14.11-12:1 // triguena balin gandhakena saha rasa sta sudha yath syttath mardita kuryt ityadhyhra // GRhtCM_14.11-12:2 // kiviiena balin parpaikayutena parpaiko lohaparpaika prattastena yutena militena niyamasaskrokt niyamak divyauadhaya atvarpramukhs tbhi tato vaik chyuk kry chygharmarp uk nras tath kry iti // GRhtCM_14.11-12:3 // anyaccha metydi // GRhtCM_14.11-12:4 // mdhtaparpaik my y parpaik prvoktalohaparpaik s nighasudhena nighacsau sudhaca tena mlakdikrabiena ktv madhye svnta cchdya dhmta kriyate punas taddhmta sat khoa gacchati khoatvampnoti // GRhtCM_14.11-12:5 // tatkhoa hemayuta svaramilita stabandhakara syt rasabandhanapradam ityartha // GRhtCM_14.11-12:6 // ____________________________________________________ START GRht 14.13-14 baliyukt parpaik mdit snuhyarkabhvit guik / madhye gart kry stabhtcchdit tadanu // GRht_14.13 // bhye dattv nigaa suliptamodare dha nyastam / sta puito mriyate dhmta khoa bhavatyeva // GRht_14.14 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhyantaramha baltydi // GRhtCM_14.13-14:1 // prvokt y parpaik lohaparpaik baliyukt gandhakamirit snuhyarkabhvit ca snuh vajr arko mandras tbhy bhvit plut etayo payaseti bhva mdit ca gharit ca eva ktavidhn parpaik sati guik vaik kry madhye guiknta gart kry s gart tata stabht staprit sat tadanu gartakaranantara cchdit kry parpaikayeti bhva // GRhtCM_14.13-14:2 // taccha bhya itydi // GRhtCM_14.13-14:3 // bhye stodaraguikopari nigaa dattv suliptamodare sulipt sraakarmbhihitauadhriti ea evavidh y m tasy yadudara tasmindha yath syttath nigaa nyasta sthpita kuryditi ea // GRhtCM_14.13-14:4 // modaraguikntastha sta puito vahniyogt mriyate pacatvampnoti // GRhtCM_14.13-14:5 // puna dhmta san khoo bhavati // GRhtCM_14.13-14:6 // evvyayamanyaniedhavci // GRhtCM_14.13-14:7 // ____________________________________________________ START GRht 14.15 eva tlailbhy mkikarasakaica daradaikhisahitai / mriyate puasayogd dhmta khoa kta vimalam // GRht_14.15 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyaccha evamitydi // GRhtCM_14.15:1 // eva lohaparpaikvidhnena tlailbhy dhmta sat yuta yat khoa tadvimala malavarjita syt // GRhtCM_14.15:2 // ca puna mkikarasakaistpyakharparikai daradaikhisahitaica higulaikhimilitaica karaarpairvimala ca puna puayogd vahnisaparkt dhmta mriyate // GRhtCM_14.15:3 // dau malalakaamuktam // GRhtCM_14.15:4 // ____________________________________________________ START GRht 14.16 kiakapurasayogd dhmtai kiastu kiata satvam / nipatati satva rasaska janayati tadbhasma tasypi // GRht_14.16 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha kiapurasayogt // GRhtCM_14.16:1 // kia lohamala puro guggulu tayo sayogt dhmtai mkikarasadaradarpai prvoktai kio bhavet puna kiato rasaska stamirita sattva sra nipatati tatsattva bhasma janayati utpdayati // GRhtCM_14.16:2 // tasypi bhasmana sattva ca nipatattyartha // GRhtCM_14.16:3 // ____________________________________________________ START GRht 14.17 vagarasagandhatla khaiky yogata suparpaik / rajayati satvatla dhmena vinpi stam // GRht_14.17 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhyantaramha vagarasagandhatlamiti // GRhtCM_14.17:1 // vaga trapu rasa sta gandhako bali tla haritla etaccatuaya khaiky yogata khaik citrakarajastasy yogata suparpaik prvokt lohaparpaik rajayati stena vinpi kimuta rasamilitena tlasattveneti vyakti // GRhtCM_14.17:2 // ____________________________________________________ START GRht 14.18 eva khoa bja ktv rajanavidhin surajana kryam / trigua rasasya hema sayojya tasya varabjam // GRht_14.18 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: mahbjn bjn ca vieavidhnamha evamitydi // GRhtCM_14.18:1 // evam uktavidhnena bja vidhya rajanavidhin rajanavidhnena surajana kryam // GRhtCM_14.18:2 // tatkrye rasasya stasya trigua hema sayojya punas tasya hemna trigua varabja yojya iti vieavidhi // GRhtCM_14.18:3 // ____________________________________________________ START GRht 15.1 vakye tvabhrakasatvd vimaladrutim akhilaguagadhrm / s hi nibadhnti rasa samilit milati ca sukhena // GRht_15.1 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: bhrat bharatakhaamait pacaremnandamajar / kastay na rasamala kuto jay vakrapadmamadhisthay sad // GRhtCM_15.1:1 // bhyadrutipraasmha vakya itydi // GRhtCM_15.1:2 // aha kavi abhrakasattvdgaganasrato vimaladruti pake vimal csau druticeti vigraha // GRhtCM_15.1:3 // kivii akhilaguagadhrm akhilca te guagaca guapaalca te y dhr t bahavo gus tihantyasymiti vyakti // GRhtCM_15.1:4 // s rasabht druti rasa st nibadhnti nicayena badhnttyartha // GRhtCM_15.1:5 // kibht sat // GRhtCM_15.1:6 // milit sat tulyamirit sat puna druti sukhena milati patrder durmilpatvt // GRhtCM_15.1:7 // ____________________________________________________ START GRht 15.2 vajravally svarasena gagana sauvarcalnvita piam / paripakva niculapuairnirlepa bhavati rasarpam // GRht_15.2 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: drutividhnamha vajravally itydi // GRhtCM_15.2:1 // vajravally svarasena svakyena rasena gaganamabhrasattva sauvarcalnvita rucakasahita pia kuryt iti ea // GRhtCM_15.2:2 // kiviia gagana niculapuair vetasadravabhvanbhi pakva vahnipuita tatpakva san nirlepa saparkavarjita rasarpa bhavati pradasya rpamityartha // GRhtCM_15.2:3 // ____________________________________________________ START GRht 15.3 ajajalaatapariplvitakapitindukacravpamtrea / drutajtamabhrakasatva my rasanibha bhavati // GRht_15.3 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhyantaramha ajetydi // GRhtCM_15.3:1 // drujtarabhrakasattva abhrakasatva gaganasra my vajrasajy druta sat rasasanibha bhavati pradabhtam ityartha // GRhtCM_15.3:2 // kena ajajalaataparibhvitakapitindukacravpamtrea aja chgastasya jalena mtrea ata atavra paribhvita gharmapuita yatkapitindukacra tasya vpamtrea drute'bhrasattve vpe // GRhtCM_15.3:3 // ____________________________________________________ START GRht 15.4 nijarasaataplvitakacukikandotthacraktaparivpam / drutamste'bhrakasattva tadvatsarvi lohni // GRht_15.4 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: abhrakasattva vahniyogena druta ste dravarpamevvatihate // GRhtCM_15.4:1 // kiviia sattva nijarasaataparibhvitetydi nijarasena svakyadravea paribhvita yatkacukikandotthacra tasya vpena yath atabhvitakacukikandotthacrena sattva drutamste tadvatsarvi lohni drutni tihanti // GRhtCM_15.4:2 // ____________________________________________________ START GRht 15.5 gagana cikuratailagha gomayalipta ca kuliamym / sudhmtamatra sattva plavati jalkramacirea // GRht_15.5 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyaccha gaganetydi // GRhtCM_15.5:1 // gagana abhrasra cikuratailagha cikurataila keataila pratta grantheu tena gha mardita gomayalipta gomayena lipta yath syttath kuliamy vajrbhidhny sudhmta sat acirelpaklena jalkra bhavattyanvaya // GRhtCM_15.5:2 // ____________________________________________________ START GRht 15.6 gaganadrutiriha satve jeyo hi rasasya sampradyo 'yam / prathama niptya satva deyo vpo drute tasmin // GRht_15.6 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: smnyenbhradrutividhnamha gaganetydi // GRhtCM_15.6:1 // ihsmin stre sattve gaganasre jte sgatay gaganadruti bhavattyadhyhryam // GRhtCM_15.6:2 // aya pratyakntargata hi nicita rasasya stasya sapradyo jeya // GRhtCM_15.6:3 // puna prathamdau sattva abhrasra niptya tasmindrute sattve vahnin dravarpe sati vpa krya kathitauadhn iti ea // GRhtCM_15.6:4 // ____________________________________________________ START GRht 15.7 suragopakadeharaja suradliphalai samakairdeya / vpo drute suvare drutamste tadrasaprakhyam // GRht_15.7 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha suvaradrutividhnamha suragopakadeharaja iti // GRhtCM_15.7:1 // indragopaarracra suradlphalai samakai suragopacratulyabhgai ktv vpo deya drute satyuparikepa iti suvare vpe kte suvara drutamste kiviia rasaprakhya jalatulyam ityartha // GRhtCM_15.7:2 // ____________________________________________________ START GRht 15.8 atha nijarasaparibhvitasuradlcravpamtrea / drutamevste kanaka labhate bhyo na kahinatvam // GRht_15.8 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyaccha athetydi // GRhtCM_15.8:1 // athendragopadevadlyogakathannantara kanaka hema nijarasaparibhvita yat suradlcra tasya vpamtrea galite hemni kepamtrea drutamevste galitam evvatihattyartha puna kanaka khinya sthiratva na labhate iti ciraklaprayojanam // GRhtCM_15.8:2 // ____________________________________________________ START GRht 15.9 suradlbhasma galita trisaptaktvtha gojala ukam / vpena salilasada kurute mgata tkam // GRht_15.9 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha tkavidhnamha suradltydi // GRhtCM_15.9:1 // suradlbhasmagalita suradl devadl tasy bhasma dhasambhta tena galita trisaptaktv ekaviativra gojala surabhimtra bhvita kurydityadhyhra // GRhtCM_15.9:2 // atha mgata vajrasajy sthita tka sra vpena nikepaena jalasada jalatulya kurute karmaviditi ea // GRhtCM_15.9:3 // ____________________________________________________ START GRht 15.10 krmsthiiljatukamemgago'sthivpit kc / jalasad bhavati sad vpo deyo druty tu // GRht_15.10 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha mkikadrutividhnamha krmetydi // GRhtCM_15.10:1 // krmsthi iljatuka pratta me meapatn mgo haria gau pratt pratto v te ynyasthni tair nirvpit y kc svaramkika s jalasad bhavati kiyatklaparima sad nitya puna druty gality vpo deya vpo nikepaam // GRhtCM_15.10:2 // ____________________________________________________ START GRht 15.11 abhrakadrutiravie nirlep yojit samsttu / roa rasarja badhnti hi dvandvayogena // GRht_15.11 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: smnybhradruter adhikramha abhradrutiritydi // GRhtCM_15.11:1 // gaganadrava avie smnypi vidhnena kt nirlep aspar sam statulyabhgayojit sat roa rasanaja prvasaskrai saskta sta badhnti kena dvandvayogena ubhayamelpakauadhena // GRhtCM_15.11:2 // hiabdo yuktrtha iti // GRhtCM_15.11:3 // ____________________________________________________ START GRht 15.12 kgarunbhisitai rasonasitarmahairim drutaya / soe milanti rasena mdit strkusumapalabjarasai // GRht_15.12 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: prvoktn melanam ha ketydi // GRhtCM_15.12:1 // im drutaya soatuakardin tpite khalve mdit satyo milanti rasena saha tath kryam // GRhtCM_15.12:2 // kai ktv kgarunbhisitai // GRhtCM_15.12:3 // kgarukastrikghanasrai ktv na kevalametai rasonasitarmahaica launaarkarhigubhi puna strkusumapalabjarasai strkusuma ca palasya bjni ca rasaceti dvadva etaistribhiryogai pthagbhtairmilanti sarvaiceti // GRhtCM_15.12:4 // ____________________________________________________ START GRht 15.13 iti baddho rasarjo gujmtropayojito nityam / ekenaiva palena tu kalpyutajvita kurute // GRht_15.13 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ittha baddharasarjasya mhtmyamha ittydi // GRhtCM_15.13:1 // iti prvoktena drutividhnena baddho rasarja sta ekena palena oaikay kalpyuta jvita kurute kalpnm ayuta sahasraparima jvitamiti // GRhtCM_15.13:2 // kasmt nitya yath syttath gujmtropayogata dina dina prati raktikparimasya rasasya yo'sau upayogastena // GRhtCM_15.13:3 // ____________________________________________________ START GRht 15.14 atha prvoktagrsakramjjarate raso vidhivat / et prvadrutayo bhavanti rasarjaphaladca // GRht_15.14 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhin grsajrito raso guavnityha athetydi // GRhtCM_15.14:1 // atha drutiyognantara rasa sta prvoktagrsakramt yojitakavalakramt vidhivat stroktavidhnena bidin jarate ca punaret prvoktadrutayo rasarjaphalad bhavanti ste prayukt phalad syurityartha // GRhtCM_15.14:2 // ____________________________________________________ START GRht 15.15 vedha potency> samajra atavedh dviguena rasa sahasravedh ca / kramao hi koivedh dviguadviguadrutecarat // GRht_15.15 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: adhikadruter jrad adhikague raso bhavattyha samajra iti // GRhtCM_15.15:1 // iti sam tulyabhg drutirjr yasminniti // GRhtCM_15.15:2 // drute dvigu y druti tasycarat kramaa koivedh koyaena vedhaka syt // GRhtCM_15.15:3 // drutibhgo vddhau hyadhika syditi vyakti // GRhtCM_15.15:4 // ____________________________________________________ START GRht 15.16 oaa v dvtriadv grs jrcatuai / vidhyati tad rasendro loha dhmvalokanata // GRht_15.16 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: grsavddhy gunha oaetydi // GRhtCM_15.16:1 // yad oaagrs v dvtriadgrs v catuaigrs jr jraampann bhavanti tad rasendra sta loha dhtusajaka vidhyati vedha karoti kuta dhmvalokanata dhmasya yadavalokana darana // GRhtCM_15.16:2 // ____________________________________________________ START GRht 16.1 iti rakto'pi rasendro jritabjo'pi srarahita / vyp na bhavati dehe lohevapyathavpi hi ahat yti // GRht_16.1 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: mano manyatam yattman samcaretkarma paropakr / arcva obh labhate partpar parpavddapi sanivtta // GRhtCM_16.1:1 // ste satailayantrasthe svardikepaa ca yat / vedhdhikyakara lohe sraa tatprakrtitam / iti paribh // GRhtCM_16.1:2 // sraamutka matv stuvannha ittydi // GRhtCM_16.1:3 // iti prvoktena vidhnena rakto'pi rgavnapi rasendra sta jaritabjo'pi jritni bjni yasminniti sraarahita sra vakyamasaskrastena varjita vyp na bhavati dehe lohe ca vypako na syt hi nicita athavpi srarahito rasendra ahat yti nirvryatvam pnoti // GRhtCM_16.1:4 // ____________________________________________________ START GRht 16.2-5 makamatsyakacchapameajalaukhiskardnm / sayojyaikasya vas tata pacetsratailam // GRht_16.2 // jyotimatvibhtakakarajakautumbtailamekasmt / dviguitaraktakaya krea caturguena pacet // GRht_16.3 // dimapalabandhukakusumarajanbhir aruasahitbhica / majihlkrasacandanasahito'pi raktavargo'yam // GRht_16.4 // vidrumabhngamala vimakikdhvkaalabhn ca / karamala mahi kramea kalka kalena // GRht_16.5 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sraya vastailamha maketydi // GRhtCM_16.2-5:1 // mako bheka matsyo jalacaraviea kacchapa kamaha pratta jalauk pratt ahi sarpa skaro varha diabdd gomahiagajorakharanarakarkaaiumr api grhy // GRhtCM_16.2-5:2 // atha te madhye ekaikasya pthaktvena vas sayojya sraa taila sraameva taila tatpacediti vahnin iti ea // GRhtCM_16.2-5:3 // sraatailavieamha jyotimattydi // GRhtCM_16.2-5:4 // jyotimatvibhtakakarajakautumbtaila jyotimat kagu vibhtaka kalidruma karaja pratta kautumb kauk y tumb ets taila eka ato dviguito yo raktakaya raktagaasya kvtha ta niyojya prvasabandht // GRhtCM_16.2-5:5 // kena saha caturguavasay tath tailata caturguitena dugdhena saha pacet pka kuryditi // GRhtCM_16.2-5:6 // sraatailavidhnya raktavargamha dimetydi // GRhtCM_16.2-5:7 // dima pratta palo brahmavka bandhkapupa madhyhnavikikusuma rajan haridr etbhi aruasahitbhi arua rakta yaddravya krpsakusumdika tatsahitbhi // GRhtCM_16.2-5:8 // kiviio'ya raktavarga majihlkrasacandanasahita majih pratt lkrasa alaktaka candana raktacandanam // GRhtCM_16.2-5:9 // sraataile kalkamha vidrumetydi // GRhtCM_16.2-5:10 // vidruma latmair bhngamala gapadapura makikdhvkaalabhn makik jvaviea dhvk kk alabha pataga iti haima te vi akt punarmahi karamala kramea kalena oaena kalka prativpa dattv prvatailamuttrayet // GRhtCM_16.2-5:11 // ____________________________________________________ START GRht 16.6-8 paaglita ghtv sta sampradrghamym / tadanu khalu taptataile pradrvya sama kiped bjam // GRht_16.6 // mvaktra sthagayel latdvayaprotavitatanaddhena / tailrdrapaena tato bja prakipya samaklam // GRht_16.7 // piitnugua bjai sraavidhin niyojita sta / akyamo milati ca bjair baddho bhavatyeva // GRht_16.8 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: siddhatailaktyamha paetydi // GRhtCM_16.6-8:1 // tatsiddhataila paaglita vastrapta ghtv tadanu tatpact // GRhtCM_16.6-8:2 // sampradrghamy gostankry taptataile koasraataile sta kipet // GRhtCM_16.6-8:3 // ki ktv bja sama samabhga rasatulya yadbhvya mahbja tat bhvita ktvetyartha // GRhtCM_16.6-8:4 // sraayantrasya vidhnamha metydi / samaklam ekakla yath syttath bja mntarnikipya tato'nantara mvaktra sthagayet cchdayet // GRhtCM_16.6-8:5 // kena tailrdrapaena sraatailrdravastrea // GRhtCM_16.6-8:6 // kiviiena latdvayena vastracradvayena prota ca tadvitata vistra ca tat naddha baddha tena // GRhtCM_16.6-8:7 // akyamo milati na kyata ityartha // GRhtCM_16.6-8:8 // ste milati baddho jeya bjai saha milito baddho bhavattyartha // GRhtCM_16.6-8:9 // ptdivarakathanenpi kartu scitam // GRhtCM_16.6-8:10 // ____________________________________________________ START GRht 16.9 tadvadgabhrame sraatailrdrameva rasarjam / stddvigua kanaka dattv pratisrayettadanu // GRht_16.9 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: stabjasranantara kanakasraamha tadvaditydi // GRhtCM_16.9:1 // tadvat prvavidhnena gabhrame drghamy sraatailrdra sraatailpluta eva nicayena rasarja kuryditi ea // GRhtCM_16.9:2 // tadanu tatpactstddvigua yatkanaka hema tadatra dattv pratisrayetsraa kurytprvavat // GRhtCM_16.9:3 // ____________________________________________________ START GRht 16.10 bjena triguena tu stakamanusrayetprakastham / vidhyantaramha bjenetydi // GRhtCM_16.9:1 // prakastha prakamgata sta triguena bjena anusrayet pratisrayet // GRhtCM_16.9:2 // ____________________________________________________ START GRht 16.10 annga deya trividhy sray tu // GRht_16.10 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ki ktv adalpa nga dattv trividhy sraymeva vidheyam iti // GRhtCM_16.10:1 // ____________________________________________________ START GRht 16.11-12 ktv m drgh bandhitatribhgapralik t ca / tasygre prakaam sacchidr sudhamttiklipt // GRht_16.11 // tasminprakipya rasa sraatailnvita tapte / pradrvya tulyakanaka kipte'smin milati rasarja // GRht_16.12 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sraayantramha ktvetydi // GRhtCM_16.11-12:1 // prathama drgh m ktv ca puna t bandhitatribhgapralik bandhit tribhge pralik yasy s t ca ktv tasygre yantrasygre praliky mntarityartha // GRhtCM_16.11-12:2 // sudhamttiklipt sacchidr randhrasahit prakaam prakam kryeti yantram // GRhtCM_16.11-12:3 // tasminyantre sraatailnvita rasa prakipya tato'nantara tulya kanaka pradrvya glayitv tasminneva tapte yantre kipte sati raso milati ekat yti // GRhtCM_16.11-12:4 // ____________________________________________________ START GRht 16.13-16 ktv nalik drgh aagul dhrtakusumasakm / mpyadho vilagn kartavy vai md lepy // GRht_16.13 // apar skm nalik kry saptgul sudh / madhye praviati ca yath tadvatkry ca dhamukh // GRht_16.14 // tasminsta kipta sraatailnvito madanaruddhamukha / tadanu bhattamay hema pradrvya hemakohikay // GRht_16.15 // tasminmadhye kiptv nalikgramadhomukh kuryt / antarrdhva bhrkrnt sarati raso ntra sadeha // GRht_16.16 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyadyantramha ktvetydi // GRhtCM_16.13-16:1 // prvavaddrgh dhrtakusumasak dhattrapupasak prvayantranaliky sthne evavidh aagul nalik kuryd iti vyakti // GRhtCM_16.13-16:2 // mpi adho vilagn nalikystalabhge m vilagn salagn kry // GRhtCM_16.13-16:3 // s ca md mtsnay lepy // GRhtCM_16.13-16:4 // punarapi apar skm nlik saptgul saptgulaparim sudh manoharakahin kry yath madhye aagulanliknta praviati tadvattath kry // GRhtCM_16.13-16:5 // kibht dhamukh dha mukha yasy s evarp tasmin sasiddhe yantre sraatailnvita sta kipta san madanaruddhamukha krya madanena sikthakena ruddha mudrita mukha yasya sa // GRhtCM_16.13-16:6 // tadanu tatpact hemakohikay hemno y koh eva kohik tay hema svara pradrvya drvayitv tatra kipet ityadhyhryam // GRhtCM_16.13-16:7 // tasminyantre madhye'nta nalikgra naliky saptguly agrabhga kiptv adhomukh kuryt punarrdhva bhrkrnt kuryt // GRhtCM_16.13-16:8 // iti kte sati rasa sarati hemn milati na sadeha niyatamityartha // GRhtCM_16.13-16:9 // ____________________________________________________ START GRht 16.17-18 ktvgulam dhrtakusumopam dh lakm / apar madhyagatpi ca sacchidr ca saptgul kry // GRht_16.17 // niruddhat ca ktv sta prakipya tailasayuktam / nirdhma kargnau sthpya m susadhit ktv // GRht_16.18 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyadyantravidhnamha ktvetydi // GRhtCM_16.17-18:1 // agulam agulaparimadrgh dhrtakusumopam kanakapupasad dh kahin lak mas evavidh m ktv apar dvity saptgul saptgulaparimadrgh sacchidr randhrayukt s madhyagat antapravi kry aptyavaya iti mdvayayantra siddham // GRhtCM_16.17-18:2 // taccha prvoktymantapraviy saptguly sta tailasayukta sraatailasahita prakipya niruddhat ca ktv nirdhma yath syt tath kargnau m sthpya puna ki ktv susadhit sandhimudrit ktv prvavatsrayedityartha // GRhtCM_16.17-18:3 // ____________________________________________________ START GRht 16.19-21 vitastimtranalikpi kry sudhe tadagrato me / uttnaik kry nichidr chidramudrit ca tanau // GRht_16.19 // dattv sta prva sraatailnvita nidhpya bhuvi / uttny my tasy bja samvtya // GRht_16.20 // svaccha jtv ca tatastadbja chidrasasthita kuryt / bja stasyopari nipatati badhntyasadeham // GRht_16.21 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyayantravidhnamha me krye // GRhtCM_16.19-21:1 // kiviie tadagrato vitastimtranalike vitastiparime nalike yayoste evavidhe sudhe ubhe krye ityabhiprya // GRhtCM_16.19-21:2 // tayormadhye ek m uttn kry apar nimneti bhva // GRhtCM_16.19-21:3 // uttn kivii nichidr nirvra chidramudrit chidra mudrita yasy tanau marre iti // GRhtCM_16.19-21:4 // taccha prva prathama sta yantre prvokte sraatailnvita dattv bhuvi nidhpya tasy ukty uttny my bja mahbja samvtya dravktya dattvetyartha // GRhtCM_16.19-21:5 // tato'nantara bja svacchamamala dravarpa jtv chidrasasthita kuryt chidrnta kipedityabhiprya chidrntakepat bja rasasyopari patati sati sta asadeha yath syttath badhnti bje chidrntakepanantara chidramacchidra sydityartha // GRhtCM_16.19-21:6 // ____________________________________________________ START GRht 16.22-23 s ca prakam nyubj kryrdhgulasanivi / nalik kry vidhin rdhve stastvadho bjam // GRht_16.22 // m nirudhya vidhin dhmt kohe druta bjam / jtv parivartya tato nibadhnti starja ca // GRht_16.23 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: setydi // GRhtCM_16.22-23:1 // puna s vitastimtranalik prakam ardhgulasunivi mnta pravi nyubj adhomukh kry tasy prakamy nalik pralik vidhin stravrtikasapradyena kry yathordhve sto bhavedadho bjamityartha mm itydi // GRhtCM_16.22-23:2 // m nirudhya randhra drktya vidhin kohe kohyantre s m dhmt kry druta dravarpa kta bja jtv parivartya ca my bjasya parivartana ktv tato bja starja badhntti // GRhtCM_16.22-23:3 // ____________________________________________________ START GRht 16.24 athav amarukayantre sraavidhin niyojita sta / sarati rasendro vidhin jtv tatkarmakaualyam // GRht_16.24 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: athnyadyantram ha athavetydi // GRhtCM_16.24:1 // vidhin sraavidhnena amarukayantre uktalakaaptanakaraocite yantre sto niyojita san sarati bjena milati // GRhtCM_16.24:2 // ____________________________________________________ START GRht 16.25 vedha potency> tatsrita rasendra grsavidhnena jrayettadanu / punarapi sritasto vidhyati koyaata ulbam // GRht_16.25 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ki ktv rasendro niyojita jtv tatkarmakaualya rasendrakarmaprvya jtveti // GRhtCM_16.25:1 // ____________________________________________________ START GRht 16.26 krmaavasdiyogdvidhin sta saratyeva / capalatvtilaghutvdbja yato'tha viplua krya // GRht_16.26 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: prvokta dhkartumha krmaetydi // GRhtCM_16.26:1 // sto vidhinoktavidhnena krmaocit y vas makdn t eva dayo ye te yogtsarati sra syt punarbjayuto'pi sta capalatvtilaghutvt capalatva cacalatva ca atilaghutva ca tasmddheto aviplua sthira krya // GRhtCM_16.26:2 // ____________________________________________________ START GRht 16.27 sarati sukhena ca sto dahati mukha naiva hastapddi / kramati rasa phaiyognmkikayutahemagairikay // GRht_16.27 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: prvoktagunha sarattydi // GRhtCM_16.27:1 // prvavidhn sta sarati srita sto mukha na dahati hastapddi ca agavibhga naiva dahati // GRhtCM_16.27:2 // puna phaiyogt ngasayogata mkikayutahemagairikay saha tpyamilitasvaragairikay srdha krmati // GRhtCM_16.27:3 // ____________________________________________________ START GRht 16.28 mkkasattvayogtphaiyognngavad dravati ghram / dravati ca kanake sta sasryate vidhin // GRht_16.28 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sukhena sraavidhnamha mkiketydi // GRhtCM_16.28:1 // kanaka hema mkikasattvayogt phaisayognngasayogcca ghra dravati kanake dravati sati vidhin sraataildin sasryate sra kriyata iti // GRhtCM_16.28:2 // ____________________________________________________ START GRht 16.29 tasmd dravyavidhy sto bjena srito laghun / samasrita subaddho my sytsamvarta // GRht_16.29 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sraay pradagunha tasmditydi // GRhtCM_16.29:1 // tasmddheto sto dravyavidhy syt iti ea dravyakartetyartha // GRhtCM_16.29:2 // alaghun bjena analpaparimena mahbjena srita san samasrita san baddho bhavet ityadhyhra // GRhtCM_16.29:3 // my samvarto dravaa syt vahnidhamant iti ea // GRhtCM_16.29:4 // ____________________________________________________ START GRht 16.30 <(prati-, anu-)sra> sritavartitasta samnabjena milati ya srya / dviguena pratisrya sa cnusryaca triguena // GRht_16.30 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sraakramamha saritydi // GRhtCM_16.30:1 // sritavartitasta sritacsau vartita ceti vigraha // GRhtCM_16.30:2 // ya samnabjena tulyamahbjena milati sa srya yo dviguena milati sa pratisrya yaca triguena so'nusrya iti srakramo darita // GRhtCM_16.30:3 // ____________________________________________________ START GRht 16.31 vedha potency> atavedh srya pratisrita sytsahasravedh ca / anusrito'yutena ca vidhinpi balbala jtv // GRht_16.31 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sraakramasya gunha atetydi // GRhtCM_16.31:1 // ya srya samasrita sa atavedh syd ityabhiprya // GRhtCM_16.31:2 // puna pratisrita dviguabjena srito ya sta sa sahasravedh syt // GRhtCM_16.31:3 // ca puna anusrita triguabjena srita sa ayutena ayutavedh syditi vyakti // GRhtCM_16.31:4 // vidhin ityuktavidhnena // GRhtCM_16.31:5 // balbala jtv nyndhikya matv vidhin yukta iti ea // GRhtCM_16.31:6 // ____________________________________________________ START GRht 16.32 anusritena tu sama svaccha sta sritastadanu / sa bhavati lakavedh pratisrita prayutavedh ca // GRht_16.32 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: sritapratisritdanusritasya vieamha anvitydi // GRhtCM_16.32:1 // tu puna svaccha pradhnasaskrai saskta sta anusritena sama triguabjena srito'nusritastena tulyo yadi sytsa ca lakavedh syt // GRhtCM_16.32:2 // eva pratisrita sta samena srito 'yutavedh syt // GRhtCM_16.32:3 // eva svecchtisvacchavddhau vedhasypi vddhi syditi rahasyam // GRhtCM_16.32:4 // ____________________________________________________ START GRht 16.33 koi vidhyati sto'pyanusrita sarati bjena / pratisrito'nusrito daakoi vidhyate sta // GRht_16.33 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: tathottarasattvena gudhikyamha koimitydi // GRhtCM_16.33:1 // ste sarito bjena grsanyya vihya samena bjennusrito ya sa koisakhy dhtnmiti ea sto vidhyati // GRhtCM_16.33:2 // yathoktasrite ste daaguavddhi sarvatraiveti veditavyam // GRhtCM_16.33:3 // ____________________________________________________ START GRht 16.34 pratisritastathbja tvanusrita kharvavedh ca / eva sraayogtkurute vedha yathepsita vidhin // GRht_16.34 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vieamha prattydi // GRhtCM_16.34:1 // pratisrita sto dviguabjena vraikena srito rasa abjasakhy vidhyati // GRhtCM_16.34:2 // tu punar anusrita triguena bjena vraikena srita sta kharvavedh syt kharvasakhyke dravyasabandha karottyabhiprya // GRhtCM_16.34:3 // evamuktaprakrea vidhin strajavrtikasapradyena sraayogt yathepsita vedha kurute yathvchitam ityartha // GRhtCM_16.34:4 // ____________________________________________________ START GRht 16.35 anusritena srito vidhyati ulba nikharvasakhykam / pratisritastu vidhyati padma svanusrita akham // GRht_16.35 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: punarvieamha anvitydi // GRhtCM_16.35:1 // anusritena triguaprathamagrsanyyena bjena srita sto nikharvasakhyka ulba vidhyati tu puna pratisrita aguaprathamagrsanyyena srita sta padmasakhyka vidhyati // GRhtCM_16.35:2 // punar anusrito navaguagrsanyyena bjena srita sta akhasakhy vidhyatti // GRhtCM_16.35:3 // ____________________________________________________ START GRht 16.36 vidhyed dvigua dravya nga dattvnuvhayecchanakai / tvadyvatkanaka divya pronmlayetsakalam // GRht_16.36 // iti paramahasaparivrjakcryarmadgovindabhagavatpdaviracite rasahdayatantre sratmaka oao'vabodha // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: punarvieamha vidhyeditydi // GRhtCM_16.36:1 // kanaka hema dattv anakair ncais tvadanuvhayet yvaddivya pravara kanaka bhavediti ea // GRhtCM_16.36:2 // punaryvatsakala samasta nga pronmlayenniea kurydityabhiprya // GRhtCM_16.36:3 // punastatkanaka dvigua svato dravya vidhyet v stakena srita sat dravya kanaka atasahasrdisakhyto dviguasakhyka dravya ulbdika vidhyed iti rahasyam // GRhtCM_16.36:4 // ____________________________________________________ START GRht 17.1 iti ktasraavidhirapi balavnapi star kriyyogt / saveya tihati loha no viati krmarahita // GRht_17.1 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: susaskt mukhntasth viadca hitrthak / tath parocit pt bhavantyamaraj gira // GRhtCM_17.1:1 // atha krmaapraasm ha ittydi // GRhtCM_17.1:2 // uktavidhnena kta sraasya vidhir yasmin starje evavidhi star balavn bhavediti ea // GRhtCM_17.1:3 // kuta kriyyogt ktyakarat // GRhtCM_17.1:4 // ydk ktya kriyate tdk balavn syd ityabhiprya // GRhtCM_17.1:5 // evavidho'pi krmarahita krmaavarjito loha na viati lohntapravea na karoti tato hetor loha dhtu saveya pariveana ktv tihati bhyargady syditi // GRhtCM_17.1:6 // ____________________________________________________ START GRht 17.2 anna v dravya v yathnupnena dhtuu kramate / eva krmaayogdrasarjo viati loheu // GRht_17.2 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: dehalohayo sdyamha annamitydi // GRhtCM_17.2:1 // yatheti sdye // GRhtCM_17.2:2 // anna godhmdika v dravya auadha anupnena saha jaldin srdha dhtuu msdiu saptasu kramate vypnoti tath amun vakyamavidhnena krmaayogt krmaya yoga kunamkikavidis tata starjo loharpydiu viati bhybhyantara vidhyattyartha // GRhtCM_17.2:3 // ____________________________________________________ START GRht 17.3-5 kntaviarasakadaradai raktailendragopikdyaica / krmaametacchreha lepe kepe sad yojyam // GRht_17.3 // kunamkikavia nararudhira vyasasya vih ca / mahi karamala strkra krmae balakt // GRht_17.4 // akaakunarmahabhmilatsayuta mahrudhiram / krmaametatkathita lepe kepe sad yojyam // GRht_17.5 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: krmaayogamha kntavietydi // GRhtCM_17.3-5:1 // knta cumbaka via kandaja via kandavii klakdni trayodaa darada higula tai ca puna raktatailendragopdyai rakto raktakavarga taila kaguyde indragopo jvaviea itydy krmaocits tacca // GRhtCM_17.3-5:2 // etat reha sarvottama krmaa anena sta krmati viati loheviti vypti tatkrmaa kathitam // GRhtCM_17.3-5:3 // tallepe kepe ca yojyamityartha // GRhtCM_17.3-5:4 // ____________________________________________________ START GRht 17.6 ilay nihato ngo vaga v tlakena uddhena / kramaa pte ukle krmaametatsamuddiam // GRht_17.6 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyaccha ilayetydi // GRhtCM_17.6:1 // nga ssaka ilay manohvay nihato mrita puna vaga uddhena doavarjitena tlena nihata kramaa kramea pte hemakarmai ukle rpyakarmai etatkrmaa samuddia samyak prakita ptakarmai nga uklakarmai vaga ca niyojitavyam ityartha // GRhtCM_17.6:2 // ____________________________________________________ START GRht 17.7 tka daradena hata ulba v tpyamrita vidhin / krmaametatkathita kntamukha mkikairvpi // GRht_17.7 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyaccha tkamitydi // GRhtCM_17.7:1 // daradena higulena hata mrita tka sro vidhin arivargavidhnena tpyena svaramkikena mrita ulba tmra etadapi krmaa kathita v kntamukha knta lohajti ukta granthdau tat mukha pradhna yasya tat mkikairv mrita niyojya iti ea // GRhtCM_17.7:2 // ____________________________________________________ START GRht 17.8 mkikasattva nga vihya na krmaa kimapyasti / dalasiddhe rasasiddhe vidhvasau bhavati khalu saphala // GRht_17.8 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vieavidhnamha mkikasattvam itydi // GRhtCM_17.8:1 // mkikasattva tpyasra nga ssaka ta vihya nnyatkimapyasti krmaa na krmaamiti bhva // GRhtCM_17.8:2 // khalviti jijsym // GRhtCM_17.8:3 // dalasiddhe vidhau saskrai prat nte sati asau vidhi saphala // GRhtCM_17.8:4 // ____________________________________________________ START GRht 18.1 anay khalu sraay krmaena ca viati yojito vidhivat / asati vedhavidhau na rasa svagunprakayati // GRht_18.1 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vyavyibheajopete dravye kipto rasa khalu / vedha ityucyate tajjai sa ca naikavidha smta / iti paribh // GRhtCM_18.1:1 // krmaasaskrdhikramha anayetydi // GRhtCM_18.1:2 // anay uktay sraay saha krmaasaskre kte sati raso viati krmati punarvedhavidhau kte sati rasa svagun prakayatti veditavyam // GRhtCM_18.1:3 // ____________________________________________________ START GRht 18.2 rasadaradatpyagandhakamanailrjavarttaka vimalam / puamtaulba tre nirvyha hemakiriyam // GRht_18.2 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vedhavidhnamha rasetydi // GRhtCM_18.2:1 // rasa sta darada higula tpya mkika gandhaka pratta manail manohv rjavarttaka rjvarta vimala raupyamkika ekavadbhvadvandva // GRhtCM_18.2:2 // puamtaulba rasdn puena mtamityartha // GRhtCM_18.2:3 // evavidha ulba tre nirvhita iya hemaki svarakaraamityartha // GRhtCM_18.2:4 // ____________________________________________________ START GRht 18.3 anavatirbhgstrastveko'pi kanakabhga syt / stasyaiko bhga atavidhirea vikhyta // GRht_18.3 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vedhavidhnamha anavatir itydi // GRhtCM_18.3:1 // ea rasadaradetydiatavedhavidhi katha atra ate anavatirbhgstrasya rpyasya punariha kanakabhga syt eka eveti puna stasya daraddimilitarasasyaiko bhga eka iti sarve at atena vedha iti // GRhtCM_18.3:2 // ____________________________________________________ START GRht 18.4 ekonapacadbhgstrasyeha tathaiva ulvasya / kanakasyaiko bhgo vedhacaikena stasya // GRht_18.4 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyaccha ekonapacaditydi // GRhtCM_18.4:1 // ekonapacadbhg trasya rpyasya kry tathaiva ulvasya tmrasya ekonapacadbhgca kry puna kanakasya hemnaca eko bhga krya stasya ca ekena bhgena vedha iti eo'pi atavidhi // GRhtCM_18.4:2 // ____________________________________________________ START GRht 18.5 eva sahasravedh niyujyate koivedh ca / jraabjavaena tu stasya balbala jtv // GRht_18.5 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: prvoktavidher vieamha evamitydi // GRhtCM_18.5:1 // eva atavedhanyyena daavddhivibhgena sahasravedh syt // GRhtCM_18.5:2 // eva ca jraabjavaena jray yadbja kiyadguajritamiti bhva tadvaena koivedh ca syt // GRhtCM_18.5:3 // ki ktv tenaiva jraabjavaena yattasya balbala nyndhikya tat jtvetyabhiprya // GRhtCM_18.5:4 // ____________________________________________________ START GRht 18.6 dattvdau prativpa lkmatsydipittabhvanay / tre v ulbe v trrie tath kau // GRht_18.6 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vieea vedhavidhnamha dattvetydi // GRhtCM_18.6:1 // dau prathama lkmatsydipittabhvanay lk pratt matsydipittni matsyamhiamayrjaskarasabhavni pittni te bhvanay ktv prativpa galite nikepa tattre dattv athav ulbe prativpa kuryt athav kau hemakarae vpa dattv niyujyditi ea // GRhtCM_18.6:2 // ____________________________________________________ START GRht 18.7 tadanu krmaamdite tatkalkenpi piitarasena / atividrute ca tasmin vedho'sau kuntavedhena // GRht_18.7 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vieccha tadanvitydi // GRhtCM_18.7:1 // tadanu lkmatsydipittabhvany anantara tasmin lkdikalke krmaamdite kntarasakadaradaraktatailendragopdyair mdite sati punastatkalkena taccrenpi piitarasena vedha kartavya iti ea // GRhtCM_18.7:2 // kasmin tre v ulbe v vidrute jalarpe krya ityartha // GRhtCM_18.7:3 // ____________________________________________________ START GRht 18.8 tattailrdrapaena sthagayet palalena bhasman vpi / vidhivadvedhya dravya rasarjakrmartha hi // GRht_18.8 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vieamha taditydi // GRhtCM_18.8:1 // vedhya vedhocita dravya rasarjakrmartha yath raso viati tadartha ta tailrdrapaena sraatailrdravastrea sthagayet cchdayet v palalena kenacinmsena v bhasman cchdayedityartha // GRhtCM_18.8:2 // ____________________________________________________ START GRht 18.9 iti sritasya kathita rasasya vedhdi krmaa karma / vieamha ittydi // GRhtCM_18.8:1 // sritasya uktavidhnena sraktasya vedhdi krmaa karma vedhavidhnoditakrmaa karma kathitam // GRhtCM_18.8:2 // ____________________________________________________ START GRht 18.9 pddijrabjo yujyate patralepena // GRht_18.9 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: pddijrabja pddin pdrdhena samato nynena ca jra bja yasmin sa patralepena yujyate ata patrarajana sydityabhiprya // GRhtCM_18.9:1 // ____________________________________________________ START GRht 18.10 amldyudvartitatrridipatram atiuddham / lipya rasena tata krmaalipte pueu virntam // GRht_18.10 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atiuddha nirmala amldyudvartita trriaabdtsita svara grhya tata rasenlipya tata kramalipte krmaapiena lepe kte sati pueu utpalgnau virnta sthpita kuryt // GRhtCM_18.10:1 // patrarajanavidhir ayam // GRhtCM_18.10:2 // ____________________________________________________ START GRht 18.11 ardhena mirayitv hemn jyehena taddala puitam / kitikhagapauraktamd varapuo'ya tato deya // GRht_18.11 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha svaravidhnamha ardhenetydi // GRhtCM_18.11:1 // ardhena ardhavibhgena rajitadaldita iti jeyam // GRhtCM_18.11:2 // jyehena hemn pravarakanakena taddala rajitapatra mirayitv puita kuryt yath milati // GRhtCM_18.11:3 // puna kitikhagapauraktamd ktv kiti sphaika khaga ptakssa pau saindhava lavaa raktamt gairika ekavadbhvadvandva tena kitydinopari lipta dala prati aya puo deya vanopalair iti ea // GRhtCM_18.11:4 // ____________________________________________________ START GRht 18.12 red gold> bhpativartakacra irapuparasabhvita bahua / sadya karoti rakta sitakanakam atibhgena // GRht_18.12 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: varavidhnamha bhpattydi // GRhtCM_18.12:1 // bhpativartakacra rjvartaraja bahuo bahuvra irapuparasabhvita kuryt ityadhyhryam // GRhtCM_18.12:2 // bhvita gharmapuitamiti vidhnavit iti ea // GRhtCM_18.12:3 // ____________________________________________________ START GRht 18.13 gold> rasadaradavimalatpya pauilmkkanpcaiva / pravlakakuhaakaagairikaprativpita sita kanakam // GRht_18.13 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyaccha rasetydi / rasa sta darada higula vimala tpyabheda pau saidhava il manohv mkika pratta vaigdravya npo rjvarta pravla vidruma kakuha viraga akaa saubhgya gairika pratta etai prativpita sitadravya kanaka bhavet ityadhyhryam // GRhtCM_18.13:1 // ____________________________________________________ START GRht 18.14 tpbhavanpvartabjaprarasrditam / karoti puapkena hema sindrasannibham // GRht_18.14 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyaccha tpbhavetydi // GRhtCM_18.14:1 // tpbhava mkikasattva npvarta rjvartaka etaddvaya bjaprarasrdita mtulugarasamardita kuryt etadubhayoryogt kanaka puapkena vahnividhnena kanaka prvokta yatkanaka v hnavarakanaka sindrasannibha karoti // GRhtCM_18.14:2 // sindravannibh yasyeti samsa // GRhtCM_18.14:3 // ____________________________________________________ START GRht 18.15 vagbhra sitamkka aila v vhayetsite / tattra ca daena trotkara karoti hi // GRht_18.15 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha travaravidhnamha vagetydi // GRhtCM_18.15:1 // vagbhramiti vaga trapu abhra vetbhra puna sitamkka vimala aila vetailjatu v site tre vhayet // GRhtCM_18.15:2 // punardaena etadauadhanicaya trato daamavibhgena ktv hi nicita trotkara karoti hnavarata uttama karottyabhiprya // GRhtCM_18.15:3 // ____________________________________________________ START GRht 18.16 phys. results> nga karoti mdut nirvyhast ca raktat ca ravi / t ptat ca tka kcastatklikavina ca // GRht_18.16 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: tre vieamha nga itydi // GRhtCM_18.16:1 // nga ssakas tre nirvyho mdut komalatva karoti // GRhtCM_18.16:2 // puna ravistmra nirvyha sat t mdut ca puna raktat lohitanibh karoti // GRhtCM_18.16:3 // ca punastka tranirvyha t raktat ptat ca karoti // GRhtCM_18.16:4 // puna kca pratto loke sa klikavina karotti tre nirvyha iti sabandha // GRhtCM_18.16:5 // ____________________________________________________ START GRht 18.17 kanakruasamamkikakarajatailpluto dhmta / pte pte daa daa vindati yvaddhi koimapi // GRht_18.17 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: hemno vieamha kanakruetydi // GRhtCM_18.17:1 // kanaka hema arua tmra sama tulyabhga mkika tpya aya gaa karajatailapluto dhmta krya // GRhtCM_18.17:2 // puna pte pte vravra nikepe sati daa daa guotkara vidanti dhmta ityadhyhra // GRhtCM_18.17:3 // hi nicitam // GRhtCM_18.17:4 // kiyatkla yvatkoisakhy vindati // GRhtCM_18.17:5 // ____________________________________________________ START GRht 18.18 sa cyamativilna kagutailasecito bahua / mkkaravinivpa vidhyati kanaka atena // GRht_18.18 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vieamha sa itydi // GRhtCM_18.18:1 // sa karajatailapluto yogo bahuo vravra kagutailena secito yath syttathya ati vilna san mkikaravinivp puna krya evavidha ca kanaka atena atavibhgena vidhyati sitakanakam iti // GRhtCM_18.18:2 // ____________________________________________________ START GRht 18.19 ulbahata rasagandhhatakhagapta daena / vidhyati kanaka kurute tannirvyha mardita sudham // GRht_18.19 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vieamha ulbetydi // GRhtCM_18.19:1 // ulbahata ulbena saha hata rasagandha stagandha tena hata pacatvam panna yatkhagapta ptakssa etadauadhasamuccaya sudha yath syttath mardita kuryt punastat nirvyha daena vidhyati sitakanaka kurute svaramiti viea // GRhtCM_18.19:2 // ____________________________________________________ START GRht 18.20 rasakasama sudhmta kanaka bhuktv tato'rkacandralepena / mkikasattva hemn karoti jro rasa atena // GRht_18.20 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyaccha rasaketydi // GRhtCM_18.20:1 // tato'nantara arkacandralepena kanaka rasakasama dhmta kuryt punaretadauadha bhuktv kanaka syt punarmkikasattva hemn saha jra rasa atena vidhyattyartha // GRhtCM_18.20:2 // ____________________________________________________ START GRht 18.21 gold> aagua mtaulba kaladhautena mkamay liptam / tatoaajra vidhyati tra atrdhena // GRht_18.21 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyaccha aaguetydi // GRhtCM_18.21:1 // aagua mtaulba arivargea saha hata yat ulba tmra tata kaladhautena oaena jra atrdhena pacadvibhgena tra vidhyati kanaka karottyartha // GRhtCM_18.21:2 // ____________________________________________________ START GRht 18.22 gold> vtya kanakakariau ilay prativpitau tato bhuktv / dolyantre gandhakajrastre daavedh syt // GRht_18.22 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyaccha vtyetydi // GRhtCM_18.22:1 // kanakakariau samahemangau vtya glayitv ilay manohvay prativpitau tato'nantara dolyantre kanakakariau bhuktv gandhakajro yo rasa sa tre daavedh syt daena vidhyattyartha // GRhtCM_18.22:2 // ____________________________________________________ START GRht 18.23 gold> ripunihatalohaaka jro dhnyasthitacaturmsam / sahita purasurbhy vidhyati ghoa atena // GRht_18.23 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyaccha ripunihatetydi // GRhtCM_18.23:1 // ripunihatalohaaka ripubhir arivargair nihata mrita yat lohaaka svaratratmrangavagalohbhidhna tat caturmsa yath syttath dhnyasthito'nnakohdhto raso jra // GRhtCM_18.23:2 // kiviio dhnyasthita purasurbhy guggulumadirbhy sahito milita atena ghoa ksya vidhyati kanaka karottyartha // GRhtCM_18.23:3 // ____________________________________________________ START GRht 18.24 vakye samprati samyagyad bja samarase jram / piistambhdividhi prakyamna budh uta // GRht_18.24 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vieamha vakya itydi // GRhtCM_18.24:1 // bho budh may prakyamna sat uta svadhn ityadhyhryam // GRhtCM_18.24:2 // tatki saprati yad bja samarase tulyaste samyak jra jraampanna tadaha govindanm vakye kathaymi // GRhtCM_18.24:3 // puna piistambhdividhi piistambha dir yasya vidhesta vidhi pakhoajalaukkhya ca vakye // GRhtCM_18.24:4 // ____________________________________________________ START GRht 18.25-40 gold> rjvartakavimalaptbhragandhatpyarasakaica / kkkssaildaradaica samanvita ngam // GRht_18.25 // ahimrarasai puita mraya nga nirutthaka yvat / tadanu ca tasya hi madhye ulba gandha ca lavaakakuham // GRht_18.26 // tatsarva atavrn bhvaya pakvrkapatrasalilaica / ghoke ulbe cra nirvhayecchataa // GRht_18.27 // ulbena tena hi sama rasakaptbhrasatvavimala ca / gairikamkikasattva akaanga ca tkayutam // GRht_18.28 // etair dvandva ktv mkikavpena rajayecchulvam / vrca viatirapi galita secayettadanu // GRht_18.29 // nirgukkamckanyrasamelana ktv / vrn sapta ca vidhin tadapi ca nirvpayeddhemni // GRht_18.30 // yvaccaturviatigua bjavara rajayettacca / pakva mkikameva hi tena ca vidhin tadapi caturviatiguam // GRht_18.31 // tadbja laghumtra rasarje saskte prvam / my khalu dattv daagua ca gandhaka dhyam // GRht_18.32 // athav vlukayantre sudhe caturdagulamym / madhye sta muktv laghutarapuayogata pihit // GRht_18.33 // tena sama bjavare pii pdata kry / agulinavaparime mmadhye ca piik dattv // GRht_18.34 // nirgukkamcgojihvdugdhikrakt / ghakanymadhusaindhavapiairapi samantatachdy // GRht_18.35 // tvatkrya puayogo yvad dhat samyti / aguagandhakatlakakkkssalavaakram // GRht_18.36 // tpya tatsarvasama deya bhye tadauadhipiam / aguaaguasahita pi yantre'tha kacchape dattv // GRht_18.37 // svedya puayogena tu tridina ghaiktraya yvat / uddhtya tato yatnt piv sucrit ktv // GRht_18.38 // samabjena tu sryo nga trigua tata samuttrya / pratisra ca kry jritastena bjayuktena // GRht_18.39 // anusra ca pacttrigua bja bhavedyatra / prgukta tasyopari mtanga atagua vhyam / tena ca ghoke ulbe vedho'tha saptaatai // GRht_18.40 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha ngamha rjvartaketydi // GRhtCM_18.25-40:1 // rjvartaka prasiddha vimala vetamkika ptbhra ptavara yadabhra gandho gandhaka tpya svaramkika rasaka kharparika etai punaretai kk khti loke kssa ptakssa il manohv darada higula taica samanvita milita nga kurydityartha // GRhtCM_18.25-40:2 // taccha ahtydi // GRhtCM_18.25-40:3 // prvauadhasayuta nga ahimrarasai karavradrvai puita kuryt // GRhtCM_18.25-40:4 // nga ssaka tvanmraya yvannirutthaka yath punarutthita na syt // GRhtCM_18.25-40:5 // tadanu tatpact tasya ngasya madhye ulba tmra gandha pratta lavaa saindhava kakuha viraga etatsarva mirita kuryt ityadhyhryam // GRhtCM_18.25-40:6 // ____________________________________________________ START GRht 18.41-46 krmaam etatprgapi mkikadaradagandhakailbhi / rjvartakavimalapravlakakuhatutthaviai // GRht_18.41 // kntagairikaakaabhmilatrudhiraakragoparasai / mahi karamalair mtaloha vyasasya vih ca // GRht_18.42 // prvatasya vih strpaya sarvam ekata ktv / krmaakalka caitacchatavrn raktaptagaai // GRht_18.43 // bhvya kaguitaile kraucpittabhvan sapta / kalkennena pacet sritapii ca haiky hi // GRht_18.44 // yvadrakt bhavati hi gacchati nga samuttrya / tvatkepa ca kipetsarvasminsradau ca // GRht_18.45 // eva hi koivedh rasarja krmito bhtv / pustvderucchryaprado bhtv bhogndatte // GRht_18.46 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: krmaamha krmaam itydi // GRhtCM_18.41-46:1 // prgapti prvdhyye'pi prokta iti ea // GRhtCM_18.41-46:2 // punaretadvakyama krmaagua kuryd ityadhyhra // GRhtCM_18.41-46:3 // sa katha tadha mkiketydi // GRhtCM_18.41-46:4 // mkika tpya darada higula gandhaka pratta il manohv tbhi // GRhtCM_18.41-46:5 // puna rjvartaketydi // GRhtCM_18.41-46:6 // rjvartaka ljavarada iti bhy vimala sitamkika pravla vidruma kakuha viraga tutthaka ikhigrva via saktukdikandaja etaica // GRhtCM_18.41-46:7 // kntetydi knta cumbaka gairika pratta akaa saubhgya bhmilat bhnga rudhira akragopa raso via punaruktdviamatra dvigua tai // GRhtCM_18.41-46:8 // ca punar mahi karamalair hayripatnn ravaayor malni tai saha mtaloha mta ca talloha ceti vyasasya kkasya vih akt // GRhtCM_18.41-46:9 // prvatasya vih kapotaakt strpayo nrkra etatsarva mkikdistrkrntam ekata ktv mirita vidhya ca punaretatkrmaakalka raktaptagaai kiukdiharidrdyai atavrn bhvayeditygmilokasabandht // GRhtCM_18.41-46:10 // sraakalkavidhnamha bhvyam itydi // GRhtCM_18.41-46:11 // prvoktasraakalka kagutaile jyotimatsnehe bhvya tata kraucpittabhvan sapta dey dtavy // GRhtCM_18.41-46:12 // puna sritapii srit y rasendrabjapiis tm anena kalkena haiky pacet vahnin pka kartavya // GRhtCM_18.41-46:13 // sraakalkapcanamha yvaditydi // GRhtCM_18.41-46:14 // prvakalkasayut pii kiyatkla pacet yvadrakt bhavati nga ca gacchati ngana syt nge gacchati sati samuttrya punastvatsarvasminsradau ca kepakramea kepa kipet // GRhtCM_18.41-46:15 // pustvdyn kagamanaparyantn bhogn dadttyabhiprya // GRhtCM_18.41-46:16 // ____________________________________________________ START GRht 18.47-48 gold> abhrakamkikakanaka ngayuta milita vidhin / ste pii kry divyauadhiyogata puit // GRht_18.47 // aguagandhakadha ilay nga samuttrya / tre hemkirmilit syt oaena // GRht_18.48 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: piividhyantaramha abhrakam itydi // GRhtCM_18.47-48:1 // abhraka pratta mkika tpya kanaka hema ngayuta ngena ssakena yuta sahita vidhin kartavyopadeena etatsarva ste milita sat pii kry divyauadhiyogata puit pii kry iti // GRhtCM_18.47-48:2 // tre hemkim ha aitydi // GRhtCM_18.47-48:3 // prvokty piy aguagandhakadha krya puna aguailay ktv nga samuttrya ssakamapahya s nipann pi oaena tre rpye milit sat hemki sytkanakoddhraa bhavet tmrangdiu dhtuu hema sthitameva tata kiabdo yukta // GRhtCM_18.47-48:4 // ____________________________________________________ START GRht 18.49-50 gold> mkikanihata ulba ilay nihata ca ngatulyam / puita jambrarasai saindhavasahita pacetsthlym // GRht_18.49 // taccra ghtamadhukaakaasahita ca guptamym / tre trigua vyha hemkirbhaveddivy // GRht_18.50 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ngamraavidhnamha mkiketydi // GRhtCM_18.49-50:1 // mkikea nihata mrita yat ulva ilay manailay nga ca nihata mrita ubhaya tulya samabhga krya punar jambrarasai jambradrvai saindhavasahitam ubhaya puita bhvita satpacedvahnin pakva kuryt // GRhtCM_18.49-50:2 // kva sthly mdbhjane ityartha // GRhtCM_18.49-50:3 // ____________________________________________________ START GRht 18.51-52 gold> ulba balin nihata tka daradena nihatasamabhgam / ekktv puayetpacen mtrasenaiva // GRht_18.51 // tre vyha trigua mrjrkanibha bhavettacca / lipta rasena puita hemrdhena mtray tulyam // GRht_18.52 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: nge tre hemkimha ulvamitydi // GRhtCM_18.51-52:1 // balin gandhakena nihata sat samabhga tulya kuryt iti ea // GRhtCM_18.51-52:2 // ubhayamekktya samirya mtrasenaiva nrkrea puayet paced iti lokrtha // GRhtCM_18.51-52:3 // hemkervidhnamha tre itydi // GRhtCM_18.51-52:4 // prvokta cra ulbaja tkaja v tre trigua vyha vhita sat mrjrkasanibha otunetrbha tra bhavet // GRhtCM_18.51-52:5 // hemrdhena mtray trrdhabhgena parimena hemn tulyam anyndhika rasena payas // GRhtCM_18.51-52:6 // ____________________________________________________ START GRht 18.53-55 gold> lipta tadanu puita nga hi rasena pdayuktena / kharparakastha ktv krya vidhin dha tpyam // GRht_18.53 // nirgurasabhvitapuita ilay vartita lakam / tvanmditapuita nirutthabhva vrajedyvat // GRht_18.54 // tre tannirvyha yvatpta bhavedruciram / hemasamena ca milita mtrtulya bhavetkanakam // GRht_18.55 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: punarngavidhnamha liptamitydi // GRhtCM_18.53-55:1 // trigua yath syt tath pdayuktena rasena caturthasahitastena saha nga ssaka kharparakastha mdbhjanakhaasthita ktv vidhin rasajopadeena dha tpya vahniyuta sat nihata kuryditi vkyrtha // GRhtCM_18.53-55:2 // taccha nirgutydi // GRhtCM_18.53-55:3 // pakva ngacra laka rehavidhna yath syttath ilay vartita san nirgurasabhvitapuita pra bhvita gharmapuita pactpuita vahnipuita kuryt // GRhtCM_18.53-55:4 // punaryvannirutthabhva aratva vrajet tvanmditapuita marditapcita kuryd ityartha // GRhtCM_18.53-55:5 // taccha tre itydi // GRhtCM_18.53-55:6 // tannirutthangacra yvatpta ptavara tra bhavet tvadvra nirvyha kuryt // GRhtCM_18.53-55:7 // punarhemasamena kanakatulyena mtrtulya milita sat rucira manorama kanaka sarva bhavedityartha // GRhtCM_18.53-55:8 // ____________________________________________________ START GRht 18.56-63 gold> tpya cgulisaja cra ktv tadantare dattv / ulbasya guptam kry puitpyatha ca dhmt // GRht_18.56 // hemn milita vidhin mtrtulya bhavatyeva / tpyavidhnamha tpyamitydi // GRhtCM_18.56:1 // agulisaja tpya svaramkika cra ktv tadantare taccram antare madhye dattv ulbasya tmrasya guptam andham kry tatra nale ityabhiprya // GRhtCM_18.56:2 // s m puit dhmt kryeti vidhnam uktam // GRhtCM_18.56:3 // taccha hemnetydi // GRhtCM_18.56:4 // pakva yanmkikacra taddhemn ktv // GRhtCM_18.56:5 // ____________________________________________________ START GRht 18.57-63 pddijraste lihyt patri hemaknm // GRht_18.57 // krmaayogena tato vilipya vidhin nidhya tulydha / pacddhemn sahita dhmta modare samvartya // GRht_18.58 // yantra hay pakva pacamdvpya puapakvam / pddijraste pddin pdrdhasamnadin jro yo'sau sta tasmin hemakn patri kaluakanakn patri lihyt krmaayogena lepayeditygmilokt // GRhtCM_18.57-58:1 // taccha krmaetydi // GRhtCM_18.57-58:2 // tato rasalepnantara krmaayogena kunamkikaviam itydinoktena vilipya tulydha tulya yath syttath adhobhge nidhya modare dhmta kuryt // GRhtCM_18.57-58:3 // puna pacddhemn kanakena sahita vartya dhmta kuryt // GRhtCM_18.57-58:4 // ____________________________________________________ START GRht 18.59-63 vakymi clepavidhi kramati ca sto yath hi patreu / rajati yena vidhin samsata starjastu // GRht_18.59 // ktvlaktakavastra liptamanusnehamupari crena / avacrita tu ktv gandhakailay vidhnena // GRht_18.60 // tadupari ta ca dattv gandhakailcra ca stavare / pacdvarti kry ptre dhtvyase ca same // GRht_18.61 // dpa pratibodhya tatastaila dattv tata stokam / pka ymasyrdha svge ta tata kryam // GRht_18.62 // ghydatha stak lipt tatastena / krmaayogairliptv puit s hemni nirdhmt // GRht_18.63 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha yantramitydi // GRhtCM_18.59-63:1 // v yantra pacamd valmkamt gairika khaik saindhava iik ceti pacamda tay ktv hay sthly pakva kryam // GRhtCM_18.59-63:2 // atha puapakva gajapudin pcyamityartha // GRhtCM_18.59-63:3 // lepanavidhi vakymi yath patreu lepa krya punar yath patreu kramati svagun prakayati punaryena vidhin rajana rga dadti samsata sakepata vidhin vidhnata starja evavidho bhavet tamupya vakymti // GRhtCM_18.59-63:4 // atha lepakrmaa rajanavidhnamha ktvlaktakavastram itydi // GRhtCM_18.59-63:5 // prathama laktaka vastra alaktena rajita yadvastra tad laktaka anu pact sneha kaguydn taila lipta krya tattailaliptavastropari vakyamauadhn crena avacrana kuryt tailaliptavastra gandhakailay avacrita ktv tadupari dtavya darayati // GRhtCM_18.59-63:6 // punastadupari gandhakailcropari ta dattv punargandhakailcra stavare starjopari dattv pacttatkaranantara varti kry s vartir yase lohamaye same samabhmau ptre dhtv tatropari kry // GRhtCM_18.59-63:7 // vidhyantara darayati dpam itydi // GRhtCM_18.59-63:8 // tato varte ptropari karanantara dpa pratibodhya prajvlya tato vravra stokamalpa taila dattv yvadymasya praharasya ardha syttvatpka kuryt iti ea // GRhtCM_18.59-63:9 // tato'nantara tatpatita taila svgata krya age tailadravarpe arre yathsva svayameva ta yath syttath kryam // GRhtCM_18.59-63:10 // taccha ghyd itydi // GRhtCM_18.59-63:11 // atha takaranantaram // GRhtCM_18.59-63:12 // stak ca ghyt karmavit iti ea // GRhtCM_18.59-63:13 // tato'nantara s stak tena patrea lipt sat krmaayogair liptv hemni suvare nirdhmt kryeti // GRhtCM_18.59-63:14 // ____________________________________________________ START GRht 18.64-67 athav daradaillair gandhakamkkapakvamtangai / kakuhapravlasahitai piaica kagutaile // GRht_18.64 // madhye sto yukto mdita khalve tathyase vidhin / sasvedya vaanalik dolyantrea svedita tridinam // GRht_18.65 // etairliptv kai patra prvoktavidhnena / nga dattv prakaa stoka stoka krameaiva // GRht_18.66 // bhavati hi kanaka divyamaka devayogya ca / eva jritaste sakal khalu haik sarv // GRht_18.67 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhyantaramha athavetydi // GRhtCM_18.64-67:1 // darado higula il manohv la haritla tai gandhaka pratta mkika yatpakva sindrkta mtangaca tai // GRhtCM_18.64-67:2 // puna kakuhapravlasahitai kakuha viraga pravla vidruma tbhy sahitai // GRhtCM_18.64-67:3 // punaretai kagutaile jyotimattaile piai crktai madhye sto yukta krya ityagrimalokasabandht // GRhtCM_18.64-67:4 // taccha madhye itydi // GRhtCM_18.64-67:5 // prvoktairauadhai ktv madhye auadhnta sto yukta krya // GRhtCM_18.64-67:6 // punarmardayitv vaanalik riktodar prati savedya dinatraya dolyantrea svedita kurydityartha // GRhtCM_18.64-67:7 // taccha liptvetydi // GRhtCM_18.64-67:8 // etni sveditauadhni sayuktni tai kai kalavaai prvoktavidhnena stakvidhnena patra liptv puna prakaa yath syt tath stoka alpamalpa kramea nga dattv kanaka jyate ityagrimalokasabandha // GRhtCM_18.64-67:9 // eva kte sati aka akaya divya pravara devayogya dev indrdayastadyogya kanaka bhavati // GRhtCM_18.64-67:10 // yukto'yamartha // GRhtCM_18.64-67:11 // eva jritaste jritakarmakte rase khalu nicita sarv haik sarve dhtvdy sakal saprasav syurityartha // GRhtCM_18.64-67:12 // ____________________________________________________ START GRht 18.68 nirbja samajre pdaikenaiva oaena / ardhena pdayoga pdenaikena tulyakanaka ca // GRht_18.68 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vieamha nirbjamitydi // GRhtCM_18.68:1 // nirbja yath syttath samajra pdena turyena phala dadti tath ardhena jrena oaena phala dadti ca punastadardhena jrena tatpdayoga tatpdena ekena tatpdayoga phala dadtti sarvatra vcyam // GRhtCM_18.68:2 // tulyakanaka ca jra pra phala dadtti // GRhtCM_18.68:3 // ____________________________________________________ START GRht 18.69 trki vakye mtavaga tlakena tulyam / lambitamatha nirdhmta tmra trachavi vahati // GRht_18.69 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: hemkyanantara trki vakye aha kavi kathaymi mtavaga mrita vaga tlakena haritleneti // GRhtCM_18.69:1 // atha tmra tulya lambita vistra yath syt tath nirdhmta sat trachavi vahati rpyadyuti prpnottyartha // GRhtCM_18.69:2 // ____________________________________________________ START GRht 18.70 pacnnga deya prakamsu nirmala yvat / tvad dhmta vidhin sunirmala nistaraga tu // GRht_18.70 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha pacditydi // GRhtCM_18.70:1 // pacdvagatmrayognantara prakamsu yvat nirmala malavarjita syttvannga deya punaryvannirmalam ujjvala nistaraga ngormivarjita syt tvadvidhin dhmta kurydityartha // GRhtCM_18.70:2 // ____________________________________________________ START GRht 18.71-72 tlailsarjikbhi saindhavalavaena nayanahitasahitai / ekaika sahita v vedha dattv puna ulbe // GRht_18.71 // chagaa mhiatakra snuhkrea sarpi kramaa / saguadugdhamadhuvimirai kramao vedhe niekaca // GRht_18.72 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vieamha tletydi // GRhtCM_18.71-72:1 // tla haritla il manohv sarjik pratt tbhi saindhava ca tat lavaa ca tena nayanahitasahitai etai ktv ekaika pthaktvena v sahitam ekatvena puna ulve tmre vedha pratidadhyditi // GRhtCM_18.71-72:2 // travedhanieknyha chagaam itydi // GRhtCM_18.71-72:3 // chagaa vanotpanna mhia takra mahiy ida mhia snuhikrea sehuadugdhena saha puna sarpi ghtena saha guadugdhamadhubhir mirai milita ktv kramao vedhakarmai nieka krya // GRhtCM_18.71-72:4 // ____________________________________________________ START GRht 18.73 silver> kc brhm kuila tlaka samabhgayojita dhmtam / ulba viddhamanena tu trkirbhaveddivy // GRht_18.73 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: trkimha kctydi // GRhtCM_18.73:1 // kc svaramkika brhm somhv kuila ssa tlaka pratta etatsamayojita samamelita sat dhmta kuryt punaranena kcydigaena viddha ulba divy manoram trkirbhavet // GRhtCM_18.73:2 // ____________________________________________________ START GRht 18.74-75 eva trkirliptv viddh rasena sritena / tra karoti vimala lepa v pdajrdi // GRht_18.74 // iti mirktaviddha kramita tvatha mtktulyam / tradala bhavati chedanatananikaaica nirdoam // GRht_18.75 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: trkimha evamitydi // GRhtCM_18.74-75:1 // eva uktavidhnena sritena srakarmaktena liptv viddh sat trkirbhavet // GRhtCM_18.74-75:2 // punariya trki tra vimala malavarjita karoti v pdajrdi pdena jra yasmin diabdd ardhasamagrahaa krya tat lepamiti // GRhtCM_18.74-75:3 // vieamha ittydi // GRhtCM_18.74-75:4 // iti prvoktavidhnena mirkta milita viddha kramita mtktulya sama sat tradala rpyapatra bhavati tadrpyadala chedanatananikaai chedana khaana tana ghanaghta nikaa ilopari parkaa tairiti tpaica nirdoa tadbhavati // GRhtCM_18.74-75:5 // ____________________________________________________ START GRht 18.76 eva vedhavidhna stravidhijena karmakualena / jtv gurpadea kartavya karmanipuena // GRht_18.76 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: eva amun prakrea stravidhijena strasya vidhi jntti sa tena karmanipuena saskrapravena kualena kartr gurpadea gururuktalakao granthdau tasya upadea jtv vedhavidhna kartavyam ityartha // GRhtCM_18.76:1 // ____________________________________________________ START GRht 19.1 iti rasarjasya vidhau vedhavidhna prasagata proktam / adhun proktnapi vakymi rasyane yogn // GRht_19.1 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha bhakaavidhnamha ittydi // GRhtCM_19.1:1 // rasarjasya vidhau rasendrakarmavidhne vedhavidhna prasagata prastvata prokta na tu svaprajsamam // GRhtCM_19.1:2 // adhun proktnapi api abddanubhtnapi rasyane jarvydhinanavidhau yogn dravyasamudytkn vakymi kathaymtyartha // GRhtCM_19.1:3 // ____________________________________________________ START GRht 19.2-4 dau prta prta saindhavayukta ghta pibettridinam / tadanu kvtha tridina yujyt ketaktanujam // GRht_19.2 // vidhin svedyo deha kartavyo vrtikendrea / kvathita kaurohiy saodhanam anuprayujta // GRht_19.3 // tadanu ca uddhdrdhva lemnte recite sakalam / yvakapathya tridina ghtasahita tatprayujta // GRht_19.4 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: kyaodhanamha dvitydi // GRhtCM_19.2-4:1 // prathama prta prta pratye tridina saindhavamilita ghtam jya pibet // GRhtCM_19.2-4:2 // anyasayogamha tadanu ghtasaindhavnantara ketaktanuja kvtha ketaky tanu arra tasmjjta ketakmlasabhavam ityartha age'pyanukte vihita tu mla iti nyyt tridina prayujydityartha // GRhtCM_19.2-4:3 // vidhyantaram ha vidhinetydi // GRhtCM_19.2-4:4 // tato vidhin svedavidhnena deha arra vrtikendrea rasasapradyavid svedya svinna kartavya // GRhtCM_19.2-4:5 // anyatki kaurohiy tikty kvathita prasdhita samyak uddhikaraa anuprayujta svednantaram ityabhiprya // GRhtCM_19.2-4:6 // vidhyantaramha tad itydi // GRhtCM_19.2-4:7 // tadanu kaukarohisevannantara uddhd rdhva yath syt tath lemntarecite sati yath lemao'nta syttath recite sati tridinaparima yvakapathya ghtasahita prayujteti // GRhtCM_19.2-4:8 // ____________________________________________________ START GRht 19.5-7 punarapi ca pnayoga vakymi ca sakalabhuvanahitaktaye / ptv prathame yme coodakasamamida cram // GRht_19.5 // pathysaindhavadhtrmaricavacguaviagarajannm / uhpippalyor api cra tridina prayujta // GRht_19.6 // amun uddhaarra parihatasasargadoabal / ptv payas sahita yvakamamun bhavecchuddha // GRht_19.7 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhyantaramha punaraptydi // GRhtCM_19.5-7:1 // punarapti yvakapathyayognantara ca puna pnayoga vakymi kimartha sakalabhuvanahitaktaye samastasasrahitakaraya ida vakyama cra pathydya uodakasama taptajalena saha prathamayme prathamapraharnta ptv uddhaarro bhaved itygmilokasabandht // GRhtCM_19.5-7:2 // odhanya cramha pathyetydi // GRhtCM_19.5-7:3 // pathy hartak saindhava pratta dhtr malaka marcam aa vac ugragandh gua pratta viaga kmighna rajan haridr uhpippalyor apti uh ngara pippal mgadh s auadhn cra tridina prayujta // GRhtCM_19.5-7:4 // uajalasamamiti jeyam // GRhtCM_19.5-7:5 // amunetydi / amun vakyamavirecanena yvakdin uddhaarra san parihatasasargadoabal bhavati sasargea ye do arrbhyantarste sasargado te parihat jit yena sa parihatasasargadoa tena bal balayukta doanivttau guapravttir ityavayam // GRhtCM_19.5-7:6 // ki ktv parihatadoa amun payas uodakena yvaka alakta ptv uddho bhavedityartha // GRhtCM_19.5-7:7 // ____________________________________________________ START GRht 19.8 aktaketrkarae rasyana yo nara prayujta / tasya krmati na rasa sa rasa sarvgadoakdbhavati // GRht_19.8 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: saodhanasykarae doamha aktetydi // GRhtCM_19.8:1 // yo nara pumn aktaketrkarae dehe iti ea na kta akta ketrkaraa yasmin tasminsati rasyana jarvydhivinanauadha prayujta tasya puso raso na krmati svagunna prakayati tarhi ki sarvgadoakdbhavati bhucaradiu asvageu vikrakt syt // GRhtCM_19.8:2 // ____________________________________________________ START GRht 19.9 iti uddho jtabala lyodanayvakkhyamudgarasa / ketrktanijadeha kurvta rasyana vidhivat // GRht_19.9 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: rasyandhikratvam ha ittydi // GRhtCM_19.9:1 // prvoktavidhnena uddha san yo jtabalo bhavati sa ketrktanijadeha aketra ketra kriyata iti ketrkto nijadeha arra yena sa matimn rasyana vidhivatprakurvta // GRhtCM_19.9:2 // kai jtabala lyodana ca yvakkhya ca mudgca tai // GRhtCM_19.9:3 // ____________________________________________________ START GRht 19.10-11 suratarutailaghtamadhudhtrrasapaysi nirmathya / ptv viuddhakoho bhavati pumnantaritauddha // GRht_19.10 // msena kntimedhe dvbhy praamayati doanikara ca / msatritayena puna svdamaravapurmahtej // GRht_19.11 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidhyantaramha suratarvitydi // GRhtCM_19.10-11:1 // antaritauddha antarita uddha yasya sa graharogdivarjita ityartha etni auadhni nirmathya ptv viuddhakoho bhavati viuddha malavarjita koha udara kasyetyevavidho bhavati // GRhtCM_19.10-11:2 // tni kni suratarutailetydni suratarur devavka tattailapeaa tailamityartha ghta jya madhu kaudra dhtrrasa malaksalila payo dugdha etni sarvi nirmathya ekktyetyartha // GRhtCM_19.10-11:3 // etadauadhabhakaagua msakrameha msenetydi // GRhtCM_19.10-11:4 // asya auadhasya msena msapramena bhakat kntir bhavati medh ceti dvbhy dvimsbhy doanikara gadasamudya praamayati nti nayati punarmsatritayena trimsapramena svt svasmnyaarrt amaravapurdevaarro mahtej dptimn sydityartha // GRhtCM_19.10-11:5 // ____________________________________________________ START GRht 19.12 suradrutailamjya triphalrasasayuta ca samabhgam / pta tat sapthnnayanavikra ama nayati // GRht_19.12 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: yogntaramha suradrvitydi // GRhtCM_19.12:1 // suradrutaila devadrutaila jya ghta triphalrasasayuta triphaly rasena dravea sayuta sahita ca puna samabhga tulya tatpta sat saptht saptadinapramata nayanavikra netrasabhava roga ama nayati nti prpayati // GRhtCM_19.12:2 // ____________________________________________________ START GRht 19.13 suratarutaila saghta ptv lyodana ca sakram / jrhre bhuktv harati hi sakuhn pnasdca // GRht_19.13 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: yogntaramha suratarutailam itydi // GRhtCM_19.13:1 // devadrutaila saghta sjya etadubhaya ptv sakra lyodana bhuktv aikaudanam ityabhiprya punarjrhre pratidina dinntavradvaye veditavyam // GRhtCM_19.13:2 // ca puna sakuhn kuhai saha vartante evavidhn pnasdn rogn harati drkaroti // GRhtCM_19.13:3 // ____________________________________________________ START GRht 19.14 ghtasahita pittaktntailayukto vtasabhavn rogn / guasahito madhun v kaphajn hantyamaradrurasa // GRht_19.14 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: yogntaramha ghtasahita itydi // GRhtCM_19.14:1 // amaradruraso devadrujala ghtasahita jyamirita pittaktn rogn harati nayati // GRhtCM_19.14:2 // punastailayutastailena mirito devadrurasa vtasabhavn rogn hanti // GRhtCM_19.14:3 // punarguasahita v madhun kaudrea sahito devadrurasa vtasabhavn rogn hanti // GRhtCM_19.14:4 // punar guasahita v madhun kaudrea sahito devadrurasa kaphajn rogn hantti vkyrtha // GRhtCM_19.14:5 // ____________________________________________________ START GRht 19.15 varjitakjikaka payas lyodana ca yujta / dvicatuapalamna mtrdhamamadhyamajyeh // GRht_19.15 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: rasyane bhojybhojyamha varjitetydi // GRhtCM_19.15:1 // varjitakjikaka varjita kjika sauvra ka vstukdi ca yasmin tattath payas krea saha lyodana bhujta // GRhtCM_19.15:2 // puna lyodana kiyanmna dvicatuapalamnam // GRhtCM_19.15:3 // atra mtrdhamamadhyamajyeh dvicatuapalapram adhamamadhyamottamabaleu prayojyetyartha // GRhtCM_19.15:4 // ____________________________________________________ START GRht 19.16-19 tadanu ptanauddha stakam roam anyt / svedanamrcchotthpanaptanarodhca niyamaca // GRht_19.16 // abhrakasahita ptyo vidhin yvatsthiro bhavati / athav mkikasahita ptya sto vidhnena // GRht_19.17 // ityroa sta ketrkarae niyujyate prathamam / atha rasayogamha taditydi // GRhtCM_19.16-18ab:1 // tadanu pathyamtropayognantara ptanauddha ptanena uddha staka roam eva smnyam evnyt bhakayet // GRhtCM_19.16-18ab:2 // ca puna svedanamrchotthpanarodhca svedana ca mrch ca utthpana ca ptanni ca nirodhaceti dvandva ete yadyapi santi niyamaca yadyapyasti tathpyroa ptanena syd ityartha // GRhtCM_19.16-18ab:3 // prasagata ptanamha abhraketydi // GRhtCM_19.16-18ab:4 // sta abhrakasahita gaganamilita san ptya // GRhtCM_19.16-18ab:5 // kena vidhnena amarukayantrdin // GRhtCM_19.16-18ab:6 // punastvadyvatsthiro bhavati // GRhtCM_19.16-18ab:7 // athav vidhyantare sto mkikasahita ptyo vidhnena ayamapi yvatsthiro bhavati // GRhtCM_19.16-18ab:8 // rasyane stasya rodividhnamha ittydi // GRhtCM_19.16-18ab:9 // roa iti prvoktena ptanakarma rdhvdhastiryagbhavena sdhita roa sa prathama yath syttath rasyane jarvydhinane niyujyate iti // GRhtCM_19.16-18ab:10 // athav kalkayogena rasdisambhtena raso bhasma ktv // GRhtCM_19.17:1 // ____________________________________________________ START GRht 19.18-19 athav bhasma ca ktv baddho v kalkayogena // GRht_19.18 // mkikailjatulohacrapathykaviagaghtamadhubhi / sayukta rasamdau ketrkaraya yujta // GRht_19.19 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: dvividha bhasma rdhvaga talabhasma ca varabhedena avidha veta bhasma pta bhasma harita bhasma rakta bhasma ka bhasma karbura bhasma iti avidha tatktv ketrkarae niyujyate prathamam // GRhtCM_19.18cd-19:1 // rasayogamha mkiketydi // GRhtCM_19.18cd-19:2 // mkika tpya iljatu prasiddha lohacra mritamuasya raja pathy hartak ako vibhtaka viaga kmighna ghtam jya madhu kaudra etai samprayukta rasa ketrkaraya prayujteti vkyrtha // GRhtCM_19.18cd-19:3 // ____________________________________________________ START GRht 19.20 iti kalkktasta ghanakntamadhughtdisayuktam / bhuktvmarat gacchetketrkaraa pradhnamidam // GRht_19.20 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ityuktavidhnena kalkkta sta bhuktv amarat devatva gacchet // GRhtCM_19.20:1 // iti ki ghanakntamadhughtdisayukta ghano'bhraka knta lohajti madhu kaudra ghtam jya diabdt sit grhy etai sayukta sat kalkkta ida ca pradhna ketrkaraa ketr kriyate'neneti // GRhtCM_19.20:2 // ityroakriy // GRhtCM_19.20:3 // ____________________________________________________ START GRht 19.21 atha ka v pta v sayojya ghana ikhiprabha bahua / surabhkraniikta gatagiridoa rasyane yojyam // GRht_19.21 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha patrbhrakriy // GRhtCM_19.21:1 // ka ymavara ghana abhra pta ptavara ghana v bahuo naikavra ikhiprabha agniprabha sat surabhkraniikta secita krya punargatagiridoa yath syttath gat girij do mahdharasabhav do yasmt tadeva saodhayitv tat ghana rasyane jarvydhivinakarae yojyam // GRhtCM_19.21:2 // ____________________________________________________ START GRht 19.22 nicandrikamapi uddha viagatriphaljyamadhusamyuktam / pratidivasa palameka bhuktv krano vidhin // GRht_19.22 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: abhrakayogamha nicandrikamitydi // GRhtCM_19.22:1 // ghana nicandrikamapi uddha candrikrahitamapi nirdoa viagatriphaljyamadhurasamyukta kmighnahartakvibhtakmalakaghtakaudramilita pratidivasa pratidina ekapalaprama sarva bhuktv vidhin uddhaarravidhnena krano bhavet krea saha lyodanana samcaredityartha // GRhtCM_19.22:2 // ____________________________________________________ START GRht 19.23 trikaukaviagatriphalmkikailjatuyuta vyoma / kraudanam anyjjvati jantu ata varam // GRht_19.23 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha trikauketydi // GRhtCM_19.23:1 // vyoma abhraka trikaukaviagatriphalmkikailjatuyuta pippalmaricangarahartakvibhtakmalakakaudrailjatumilita anyd bhakayet // GRhtCM_19.23:2 // puna kraudana pathyamanyt // GRhtCM_19.23:3 // eva kte sati jantu ata jvati jantujanyuarria ityamara // GRhtCM_19.23:4 // iti patrbhrakaprakriy // GRhtCM_19.23:5 // ____________________________________________________ START GRht 19.24 ityevamdayo'nye kjikayuktca krtit bahua / patrbhrakaprayog varjy niryuktikste hi // GRht_19.24 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: abhrakasyottarottara darayannha ittydi // GRhtCM_19.24:1 // ityevamdaya iti prvokt yog dayo ye te anye kjikayuktca kjikenranlena yukt yogkt granthntare rasvatrdau bahua krtit kathit te patrbhrakayog niryuktik niryukte bhav ikpratyaynts te varjy sevane'yogy ityartha // GRhtCM_19.24:2 // ____________________________________________________ START GRht 19.25 ye patrbhrakayog rasyanrtha krtit vidhin / ajtadravyaguaistairupadio jarmtyu // GRht_19.25 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: avidhin patrbhrakayogo vikryetyata ha ya itydi // GRhtCM_19.25:1 // ye ajtadravyaguai ajt dravy abhrdin gu yais tair evavidhai pubhi vidhin smnyavidhnena patrbhrakayog rasyanrtha krtits tair eva jar mtyuca upadia jar plitya mtyur vydhi // GRhtCM_19.25:2 // ____________________________________________________ START GRht 19.26 aprptalokabhva ghano'sya jahargnimupaama nayati / agni vinpi nayati paribhto vividharogagaai // GRht_19.26 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: jarmtyorupadee hetumha aprptetydi aprptalokabhava yath syttath asya kartu ghana // GRhtCM_19.26:1 // jahargni vinpi pumn nayati na prpnoti // GRhtCM_19.26:2 // kibhta san vividharogagaai nnrogasamhai paribhto vijita san iti vkyrtha // GRhtCM_19.26:3 // khe sthitam api ghanapaalamadhye'pi abhre'bhrasattva sthita tadha abhrasatva ghanasra ghanapaale sthitamapi nijakrya svakyaktya tath na kurute vahniragni // GRhtCM_19.26:4 // khe drui sthita san nijakrya na kurute tu puna yath ghta payasi dugdhe sthita sat svkrya na kurute cgrahir iva dhanasthamiva madhye sthita krya kurute'tinista sat pthagbhta sat nijakrya kuruta iti bhva // GRhtCM_19.26:5 // ____________________________________________________ START GRht 19.27 abhrasya rasyanin bhakyamiha krtita para satvam / trividha gaganamabhakya kca kia ca pattraraja // GRht_19.27 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: bhakybhakyam abhramha abhrasyetydi // GRhtCM_19.27:1 // abhrakasatvamiha ketrkarae rasyanin jarvydhivinecchn param utka bhakya aanayogya krtitam // GRhtCM_19.27:2 // punastrividha triprakra gaganamabhra abhakya abhojyam // GRhtCM_19.27:3 // ki tat kca kcarpa kia malarpa pattraraja smnybhracra ceti trividhamityartha // GRhtCM_19.27:4 // ____________________________________________________ START GRht 19.28-33 dau ghanaloharajastriphalrasabhvanai ca nirgham / kurvtjanasada sthagitavastrea sryakarai // GRht_19.28 // ittha laka ktv vividhakntalohacrasamam / lohaghana ca tadeva bhgea ca sdhayed bahua // GRht_19.29 // triphalghtamadhumiritam amtam ida msasthita dhnye / astrakaorikasampuamadhyagata pjita mantrai // GRht_19.30 // msena tu taduddhtya jtv bala tatprayujta / knta vintha gagana gagana vin tath ca kntam // GRht_19.31 // sthaulya paala kca timirrbudakarandalni / hantyarsi bhagandaramehaplhdi plityam // GRht_19.32 // etatkurvanmatimn gorasamastupradhnam anyt / jgalamudgjyapaya lyodana brahmacaryea // GRht_19.33 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: adhun ghanasattvalohasdhanam ha dvitydi // GRhtCM_19.28-33:1 // dau prathama ghanaloharaja ghanamabhrasatva loharaja kntacra triphalrasabhvanai hartakvibhtakmalakadravapuanair nirgha sat ajanasada sauvrjanatulya kurvta kai ktv sryakarai kena sthagitavastrea cchditapaena vastrecchdya sryakarasannidhau dhryamityartha // GRhtCM_19.28-33:2 // itthamitydi // GRhtCM_19.28-33:3 // itthamamun prakrea lakam ajanasannibha yath syt tath ghanasatvaknta ktv punarlohaghana loha mudi ghana abhrasatva etadubhaya vividhakntalohacrasama vividh nnjtaya ayaskntabhed te cra tatsama ktv bhgea ca bahuo'nekavra sdhayedbhvayedityartha // GRhtCM_19.28-33:4 // taccha triphaletydi // GRhtCM_19.28-33:5 // tadbhgarjena bahuo bhvita ghanasatvaknta idam amta sudhsama na mtamamta tat triphalmadhughtamirita hartakvibhtakmalakaghtakaudramilita dhnye kasyacidannasynta msasthita kuryt msaikaparima tatra vidhtavyamiti vyakti // GRhtCM_19.28-33:6 // kiviia mantraica sampjitam // GRhtCM_19.28-33:7 // tath mantrastu / mandramlkulitlakyai kaplamlkitaekharya / divymbaryai ca digambarya nama ivyai ca nama ivya / itydibhi // GRhtCM_19.28-33:8 // taccha msenetydi // GRhtCM_19.28-33:9 // dhnynmsena msaikaparimenoddhtya bahirntv punarapi bala jtv prayujta bhoktre dadyt atha viea darayati knta vin abhrakasatvameva ktv prayujta ca punargagana vin knta kevala prvavidhnena sdhayitv prayujtetyartha // GRhtCM_19.28-33:10 // phalamha sthaulyam itydi // GRhtCM_19.28-33:11 // sthaulyamiti medoroga paalakcatimiri netrarog arbuda granthiviea karanda pratta lamaavidha etni hanti arsi gudajni bhagandaramehaplhdi bhagandara gudavraa meha prameha bjavikra plh plharoga ete rog diryasya tat hanti plitya jar ca nayattyartha // GRhtCM_19.28-33:12 // pathyam ha etaditydi // GRhtCM_19.28-33:13 // etannipannauadhabhakaa kurvan matimn purua gorasamastupradhna goraso godugdha mastu dadhimastu evapradhnamannamanyt bhujta // GRhtCM_19.28-33:14 // punarjgalamudgjyapayo'nyt jgalasyeda jgala svalpmbukhdea jgala mudga pratto'nnaviea jya ghta payo dugdha v salila yanmudgjyapaya taccnyt // GRhtCM_19.28-33:15 // ca puna lyodanamanyt // GRhtCM_19.28-33:16 // etatsarva brahmacaryea kartavyamityartha // GRhtCM_19.28-33:17 // iti satvbhrakriy // GRhtCM_19.28-33:18 // ____________________________________________________ START GRht 19.34 ghanasatvapdajra kntajro yattkasamajra / ketrkaraa parama prayujyate'pi punarroa // GRht_19.34 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha jrarasasydhikya darayannha ghanetydi // GRhtCM_19.34:1 // ghanasatva pdaprama jra yasmin sa // GRhtCM_19.34:2 // kntajra iti pdapramakntajra ityartha // GRhtCM_19.34:3 // punastka sama jra yasminnevavidho rasa // GRhtCM_19.34:4 // ketrkaraa pradhna sarvatretyartha / baddho ya khoat yto dhmto dhmta kaya vrajet / khoo bandha sa vijeya ghra sarvagadpaha / iti granthntare // GRhtCM_19.34:5 // ____________________________________________________ START GRht 19.35 ghanasatvakntasta mtahema atvarrasopetam / ghtamadhulha varnnihanti mtyu jar caiva // GRht_19.35 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ghanasatvam abhrasra knta cumbakottha sto rasa ekavadbhvo dvandvasamst tath mta hema pacatvampta kanaka ca etaccatuka atvarrasopeta atamldravabhvita punarghtamadhulha ghtamadhubhy lha svdita sat vardvaraparimt mtyuvydhi jar ca hanti nayattyartha // GRhtCM_19.35:1 // ____________________________________________________ START GRht 19.36 emeka yoga ketrkararthamdita ktv / savatsaramayana v nireyasasiddhaye yojyam // GRht_19.36 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vieamha emitydi // GRhtCM_19.36:1 // e prvoktn yogn madhye dita rambhata eka yoga ktv nireyaso moka tatsiddhaye nipattaye savatsara varaparima ayana amsaparyanta yojya bhoktu iti ea // GRhtCM_19.36:2 // mukti kaivalyanirvareyonireyasmtam ityamara // GRhtCM_19.36:3 // ____________________________________________________ START GRht 19.37-38 abhrakasasyakamkikarasakadaradavimalavajragirijatubhi / vaikrntakntatkair hakatrratmraica // GRht_19.37 // sayuktairvyastairv dvitricaturbhir yathlbham / jrahato rasendro rasyane asyate sadbhi // GRht_19.38 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: bahnnirdian vieamha abhraketydi // GRhtCM_19.37-38:1 // abhraka prasiddha sasyaka capala mkika tpya rasaka kharpara darada higula vimala sitamkika vajraka hraka girijatu iljatu etai // GRhtCM_19.37-38:2 // punar vaikrntetydi vaikrnta vajrabhmija raja knta lohajti tka sra etaica // GRhtCM_19.37-38:3 // hakatrratmrai ca haka hema tra rpya ra rjarti tmra ulba etaica etair uddiai abhrakditmrntai samastair ekatrktair vyastairv pthakktairv yathlbha lbhamanatikramya bhavatti yathlbha dvitricaturbhirv abhrdyairjrahato rasendro jrbhrdn hatiryasmin sa tathokta rasyane jarvydhivinane rasastramarmajai asyate abhrdaya praast ukt ityartha // GRhtCM_19.37-38:4 // yugmam // GRhtCM_19.37-38:5 // vajrdibhirhata sto hatastasamo'para / khalbaddhanm syddehalohavidhyaka / asya prabhvdvegena vyptirbhavati nicitam / iti granthntare // GRhtCM_19.37-38:6 // ____________________________________________________ START GRht 19.39 viangavagabaddho bhukto hi rasa karoti kuhdn / uparasabaddhe tu rase sphuanti bhukte tathgni // GRht_19.39 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: kutsitavidhna darayannha vietydi // GRhtCM_19.39:1 // viangavagabaddho rasa via saktukdika nga ssaka vaga trapu etairbaddho bandhanampta sa bhukta san hi nicita kuhdn kuhajvarakaydn // GRhtCM_19.39:2 // uparasabaddhe rase uparasair gandhdibhi aabhi baddho bandhanam panno yo'sau rasa tasmin bhukte sati bhokturagni hastapddni sphuanti // GRhtCM_19.39:3 // ____________________________________________________ START GRht 19.40-41 ghanasattvakntakcbhskaratkai ca crajrasya / stasya gujmtr makameka par mtr // GRht_19.40 // atavedhino dviguj tath sahasraikavedhino guj / ardh ca lakavedhina siddhrtha koivedhina stt // GRht_19.41 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: jrarasasya mtrm ha ghanetydi // GRhtCM_19.40-41:1 // etaicrajra prva cra kavalita pacjjra jraam panna tasya stasya guj mtr bhakaya guj yath / asarapair yavastveko gujaik tu yavaistribhi / iti // GRhtCM_19.40-41:2 // par any mtr anyajrastasya mtr mameka mako yath / gujbhirdaabhi prokto mako brahma pur / iti // GRhtCM_19.40-41:3 // etai kai ghanasattvakntakcbhskaratkai abhrakasattvacumbakatpyatmrasrair iti // GRhtCM_19.40-41:4 // atha vedhavieea parimamha atetydi // GRhtCM_19.40-41:5 // atavedhina stasya gujpram mtr jey tath tena prakrea sahasraikavedhina stasypi gujmnameva lakavedhina stt ardh raktik puna koivedhina stt siddhrtha sarapamn // GRhtCM_19.40-41:6 // atena vedho vidyate yasmin sa atavedh tasya atavedhina // GRhtCM_19.40-41:7 // eva sarvatra jeyam // GRhtCM_19.40-41:8 // ____________________________________________________ START GRht 19.42 hemaniyojitasta kntamai vividhaguikca / japahomadevatrcananirata pumniti dhrayet // GRht_19.42 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: japa aghordijapa homastaddaena havana devatrcana devatn gaeaviuraviivacan arcana eteu nirata sakta evavidhi pumn // GRhtCM_19.42:1 // iti ki hemaniyojitasta dhrayet hemn saha niyojito mirito ya sta ta kntamai kntacsau maica v kntamai kntasajako mai ca puna vividhaguik vividhca t guikceti // GRhtCM_19.42:2 // ____________________________________________________ START GRht 19.43-44 lestu piakodbhavabhojanam jya ca mudgamsarasai / yavagodhmnnni ca gokra mastu ca viet // GRht_19.43 // pne jalamakra madhuri yni kni astni / peya cturjtakarprmodamuditamukham // GRht_19.44 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha pathynha leritydi // GRhtCM_19.43-44:1 // le aikde piodbhavabhojana piakotpanna ca tadbhojana ceti // GRhtCM_19.43-44:2 // jya ghtam // GRhtCM_19.43-44:3 // kai saha mudgamsarasai saha mudg pratt atra viet msni bhojyni gokra ca bhojya punarmastu gorasasabhava viet bhojyam // GRhtCM_19.43-44:4 // pne akra jala miajala prayojya puna yni kni mini dravyi atrnuktatamni praastni rehni puna caturjtakakarprmodamuditamukha yath syt tath dravya peya ptavya caturjtaka tvakpatrailngakesara karpra ghanasra em modena parimalena mudita yanmukha vsitamukham ityartha // GRhtCM_19.43-44:5 // yuvaty jalpana krya yuvaty cgamardanam / tasy sparanamtrea dehe kramati staka / iti vieo granthntart // GRhtCM_19.43-44:6 // ____________________________________________________ START GRht 19.45 madyranlapna taila dadhi v rase neam / kautailenbhyaga vapui na kurydrasyane matimn // GRht_19.45 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: apathynyha madyetydi // GRhtCM_19.45:1 // madyranletydi madya sur ranla kjika tayo pna nea na praasta v taila dadhi na nea taila tilodbhava dadhi dugdhavikra etayorapi pna na praasta kautailena sarapatailena vapui abhyaga mardana na kuryt // GRhtCM_19.45:2 // matimn rasyane adhikarae ityartha // GRhtCM_19.45:3 // ____________________________________________________ START GRht 19.46 dagdham apakvam amadhuram ua kra na naamsa tu / paryuita phalamla bhakya naivtra nirdiam // GRht_19.46 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: dagdha dravya rasyane nea apakva ca nea amadhura kautiktakaymlalavaa ca nea ua vahnitaptamiti tu puna naamsa ninditamsa nea puna paryuita sadhnkta evavidha phalamla phala mla ca atra rasyane bhakya na nirdia kathita / kma karka caiva kaliga kravellakam / kusumbhik ca karko kadal kkamcik / kakrakametaddhi varjayedrasabhakaka / iti granthntare // GRhtCM_19.46:1 // ____________________________________________________ START GRht 19.47 atha laghana na krya ymdho bhojana naiva / ityapanya niiddha rasarje dhmat kryam // GRht_19.47 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: asmin rasyane laghana na krya punar ymdha praharamadhye bhojana na kryam ityartha // GRhtCM_19.47:1 // ____________________________________________________ START GRht 19.48 varjitacintkopa kurycca sukhmbun snnam / noccayed grahajvararkasabhtni mtdevca // GRht_19.48 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha varjitetydi // GRhtCM_19.48:1 // varjitacintkopa iti cint ca kopaceti cintkopau tau varjitau yena sa evavidha san sukhmbun sukhombun snna kuryt // GRhtCM_19.48:2 // graharkasabhtni noccayet grahadgrah picdaya jvaro rogarja rkas kravyd bhtni devayonaya etni noccayet svasthnnna clayet // GRhtCM_19.48:3 // punarmtdevca mtara saptamtara devyo dakiydaya t api noccayet // GRhtCM_19.48:4 // ____________________________________________________ START GRht 19.49 parame brahmai lna prantacitta samatvampanna / vsayan trivarga vijitya rasnandaparitpta // GRht_19.49 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: cintkopanirodhe hetum ha parame itydi // GRhtCM_19.49:1 // rasyanakart parame brahmai citsvarpe lna tanmayat prpto bhavet prantacittaca viayebhyo nivttaman bhavet samatvampanna svasute atrau ca nirvairo yath syt tath trivarga dharmrthakmarpa vijitya rasnandaparitpto bhavet harapariprita ityartha // GRhtCM_19.49:2 // ____________________________________________________ START GRht 19.50 yastyaktv stravidhi pravartate svecchay rase mha / tasya viruddhcrd ajramutpadyate nitarm // GRht_19.50 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vidherniyatatva darayannha ya itydi // GRhtCM_19.50:1 // ya pumn stravidhi tyaktv svecchay ucchkhalamanas rase ste pravartate sa mha jnanya tasya pusa viruddhcrt nitarmatiayena ajram utpadyate tadrasjramiti // GRhtCM_19.50:2 // ____________________________________________________ START GRht 19.51 sambhavathjre nidrlasya jvarastamo dha / nbhitalalamalpa jaatruciragabhagaca // GRht_19.51 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: rasjralakaamha sambhavattydi // GRhtCM_19.51:1 // iha rasyane ajra yad sambhavati utpadyate tad etni lakani syu // GRhtCM_19.51:2 // nidr atiayena nidr lasya aggaaithilya jvara prasiddha tamo mrch dha m punarnbhitale bastau alpamalpa la jaatsyasya aruci nirabhilpit bhago'gasya agamardana bhokturetni lakani rasjre syur ityartha // GRhtCM_19.51:3 // ____________________________________________________ START GRht 19.52 jtvetyevam ajram asya pracchdanya yogo'yam / kryo divasatritaya satyajya rasyana sudhiy // GRht_19.52 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ajre'pyupyamha jtvetydi // GRhtCM_19.52:1 // ityevam uktaprakrea nidrdilakaenjra jtv dhmat pus asyjrasya pracchdanya vinya rasyana satyajya divasatritaya yoga krya // GRhtCM_19.52:2 // ____________________________________________________ START GRht 19.53 karkomlarasa kayam atha sindhun pibettridinam / sauvarcalasahita v gojalasahita rasjre // GRht_19.53 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha karkotydi // GRhtCM_19.53:1 // karkomlarasa karko y vall tasy mlarasa tridina pibet vtha kaya katha sindhun saindhavena sahita pibet v tatkvtha gojalasahita gomtramilita rasjre pibet sauvarcalasahitamiti sauvarcalasya prativpa karkorase nikipya pibet tridina sarvatretyartha // GRhtCM_19.53:2 // ____________________________________________________ START GRht 19.54 pivtha mtulug pibati rasa uhisaindhava prta / kvathita gosalilena tu rakati samyak rasjram // GRht_19.54 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: anyaccha pivetydi // GRhtCM_19.54:1 // mtulugasyeya ja mtulug t piv tasy rasa uh saindhava ca ya pumn prta pibati tu puna kvathita tasy kaya gosalilena ya pibati rasjre ta purua rakati na vinayattyartha // GRhtCM_19.54:2 // ____________________________________________________ START GRht 19.55 kathamapi yaccjnt ngdikalakito raso bhukta / tannodanya ca pibet gojalakaukravalliiph // GRht_19.55 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: ngdiyuktarasabhuktopyam ha katham aptydi // GRhtCM_19.55:1 // ca puna yat yasmt ngdikalakito rasa ngavagasahito raso'jntkathamapi bhukta tannodanya tasya ngavagkitarasasya nodanya gojalakaukravalliiph gojala gomtra kautikt kravalliph kravalllaty iph ja etadauadha pibet tena ngavagdidoo vinayati // GRhtCM_19.55:2 // ____________________________________________________ START GRht 19.56 arapukhsuradlpaolabimbca kkamc ca / ekatam cedudit tmajre hi seveta // GRht_19.56 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha arapukhetydi // GRhtCM_19.56:1 // s auadhn madhye ekatam y udit kathit t kvathit t hi nicita ajre seveta tena ajra nayatti bhva // GRhtCM_19.56:2 // t k auadhya arapukh prasiddh suradl devadl paola pratta nma bimb gol kkamc prasiddh et ityartha // GRhtCM_19.56:3 // ____________________________________________________ START GRht 19.57 atyamlalavaakaukai rasasasrvo jaro bhavati / atimadhuraica vinayati jaharavahni satatabhuktaica // GRht_19.57 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: taccha atyamletydi // GRhtCM_19.57:1 // atyamla cukrdi atilavaa krdi atikauka nimbakauktydi etai rasasasrvo jaro jraakaro bhavati jaratti jara // GRhtCM_19.57:2 // punarapi madhurai ikurasdibhi satatabhuktai jaharavahni kohgni vinayati abhyrayo vinayattyabhiprya // GRhtCM_19.57:3 // ____________________________________________________ START GRht 19.58 ya punareva satata karoti mha samhram / tasya vinayatyagnirna khalu krmati raso bhaved vydhi // GRht_19.58 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: tadvieamha ya itydi // GRhtCM_19.58:1 // ya punar mho mrkho 'jrnantara atyamlalavaakaukhra satata nirantara karoti tasygni kohgnir vinayati rasaca na krmati svagunna prakayati // GRhtCM_19.58:2 // tarhi ki bhavedityha vydhirbhaved ityartha // GRhtCM_19.58:3 // ____________________________________________________ START GRht 19.59 yastu mahgnisahatvd rascchatasahasralakavedha / anay kriyay sidhyati sa yatndrasakriyyogt // GRht_19.59 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: rascchatasahasralakavedh bhavet sa yatnt anay prvoktakriyay sidhyati // GRhtCM_19.59:1 // ____________________________________________________ START GRht 19.60 atasahasralakavedh koir athrbudanirbuda vpi / pia bhujta rasa balisahita siddhido bhavati // GRht_19.60 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: athottaravidhnena lakaamha atetydi // GRhtCM_19.60:1 // atasahasralakavedh rasa // GRhtCM_19.60:2 // balisahita pia rasa bhujta balin gandhakena sahitam atdrabhya sahasralakakoyarbudn kramea daaguottara sakhy jtavy // GRhtCM_19.60:3 // eva kta san rasa siddhido yathoktaguakdbhavattyartha // GRhtCM_19.60:4 // ____________________________________________________ START GRht 19.61-64 krmati tato hi sto janayati putrca devagarbhbhn / stru ca nicalakmo bhavati valpalitanirmukta // GRht_19.61 // buddhirbala prabhva saha cyu vardhate rasyanina / prptasya divyabuddhi divyca gu pravardhante // GRht_19.62 // eva rasasasiddho dukhajarmaraavarjito guavn / khegamanena ca nitya sacarate sakalabhuvaneu // GRht_19.63 // dt bhuvanatritaye sra so'pha padmayoniriva / bhart viuriva sytsahart rudravadbhavati // GRht_19.64 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: prvavidhna praasayann ha krmattydi // GRhtCM_19.61-64:1 // tata prvavidhnata sta krmati svagun prakayati ste krmati sati devagarbhbhn putrn janayati devagarbhavat bh kntir ye te tn puna stru nicala sadsthy kmo ratyabhilo v madano yasya sa tathokta punar valpalitanirmukta valyaca palitni ca tair nirmukto vivarjita valicarma jarkta ityamara palita keavetatva evavidho bhavati pumn iti ea // GRhtCM_19.61-64:2 // puna ki sydityha buddhiritydi // GRhtCM_19.61-64:3 // rasyanina rasyana prptasya hi pusa buddhirvardhate bala ca vardhate kena saha yu jvitaklena saha punar divyabuddhi prptasya rasyanina divy prakaradgu medhdaya pravardhante prakanta ityartha // GRhtCM_19.61-64:4 // taccha evamitydi // GRhtCM_19.61-64:5 // evamamun prakrea rasasasiddha purua rasa prada sasiddha samyak siddho yasya v rasena sasiddha jarmaraavarjito bhavati vddhatvavydhirahita ityartha guavca bhavati gu medhdaya // GRhtCM_19.61-64:6 // puna khegamanena kagamanena nitya sakalabhuvaneu samastalokeu sacarate ityartha // GRhtCM_19.61-64:7 // dt bhuvanatritaye svargamtyuptle bhavati sarvdhika ityabhiprya // GRhtCM_19.61-64:8 // so'pi pumn iha bhuvanatritaye svargamtyuptle sra sarjako bhavati // GRhtCM_19.61-64:9 // ka iva padmayoniriva brahmeva // GRhtCM_19.61-64:10 // puna bhart planrtha trikasya viuriva ca bhavati // GRhtCM_19.61-64:11 // puna sahart rudravat bhavati sisthitivineu brahmdn trayva sydityartha // GRhtCM_19.61-64:12 // ____________________________________________________ START GRht 19.65-66 kntbhrasattvahematra crka samata sakhy / baddha stasama dhmta gola kta khoam // GRht_19.65 // bhye rasena lipta vadanagata astravraka rogn / hanti hi arrasasthn nmnmarasundar guik // GRht_19.66 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: amarasundarguikvidhna gucha kntetydi // GRhtCM_19.65-66:1 // knta cumbaka abhra yugmam // GRhtCM_19.65-66:2 // abhrakasattva pratta hema kanaka tra ca tat ekavadbhvo dvandvatvt punararka tmram e kntdn sakhy gaan samata samabhgato jey // GRhtCM_19.65-66:3 // puna stasama pradena tulyabhga dhmta kuryt andhamy iti ea // GRhtCM_19.65-66:4 // kikta sat bhye baddhagolopari rasena mraym uktadravea lipta sat dhmta kuryt // GRhtCM_19.65-66:5 // ittha kta khoa piistambha golkra bhavati // GRhtCM_19.65-66:6 // tat vadanagata mukhntasthita astravraka syt asmica vadana gate sati arre khagdn prahro na lagati // GRhtCM_19.65-66:7 // guir iya nmn abhidhnena amarasundarguik jey // GRhtCM_19.65-66:8 // iya arrasth mukhe anyasthale v sthit sat arrasthn rogn hanti vinayati // GRhtCM_19.65-66:9 // anuktamapi mna pacanikaprama jeyamityartha // GRhtCM_19.65-66:10 // ityamarasundar guik // GRhtCM_19.65-66:11 // hemn v rajatena vpi sahito dhmto vrajatyekatmako nivio guaca guik karoti drghojjval // GRhtCM_19.65-66:12 // cra tatpauvatprayti vihitagho na mucenmala nirgandho dravati katsa hi mato baddhbhidhno rasa / iti granthntare // GRhtCM_19.65-66:13 // ____________________________________________________ START GRht 19.67-72 ya prvokta sto lakdrdhva ca vedhate lohn / baddhe sraayogair mukhsthe ca jrayedratnam // GRht_19.67 // yukta samangai suralohyaskntatpyasattvaica / abhrakasattvasamet guik mtasajvan nma // GRht_19.68 // hemayut gulucchake mukue v kahastrakare v / mtyubhayaokarogaviaastrajarsatatadukhasaghtam // GRht_19.69 // yasyge nihiteya guik mtasajvan nma / so'surayakakinnarapjyatama siddhayogndrai // GRht_19.70 // praklya toyamadhye guik ghaikdvaya tata kiptv / tacceya vadanagat mtakasyotthpana kurute // GRht_19.71 // toya tadeva pibati svastha pathynvitastata purua / labhate divya sa vapurmtyujarvarjita sudham // GRht_19.72 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: mtasajvanguikvidhna gucha ya itydi // GRhtCM_19.67-72:1 // ya prvokta sto lakdrdhva koyarbuddi lohn rpydn vedhate tasminbaddhe ste mukhasthe prakamukhayantre sthpite sraayogai sraataildibhi ratna vajrdika jrayet // GRhtCM_19.67-72:2 // puna samangais tulyassakai sto yukta krya suralohyaskntatpyasattvaica yukta krya suraloha kanaka ayasknta kntaloha tpyasattva mkikasra etai abhrakasattvasamet sat mtasajvan nma guik bhavati punastatra mymiya hemayut kry // GRhtCM_19.67-72:3 // punar iya guik nitya yasya gulucchake nihit bhavati v mukue kire v kahastrakare kahastra ca karaca kahastrakara tasmin v age hastapddau tasya mtyubhayaokarogaastrajarsatatadukhasaghta nayati ityadhyhra // GRhtCM_19.67-72:4 // eteu sthneu yasyeya nihit sthpit bhavati sa asurayakakinnarapjyatama asur daity yak devayonaya kinnar turagavaktr te pjyatamo bhavati atiayena pjya pjyatama // GRhtCM_19.67-72:5 // siddhayogndrai pjyatama siddh devavie yogndr ngrjundaya tato'nantara mtajvan jalamadhye kiptv praklya ghaikdvaya vadanagat sat mtakasya puruasyotthpana prabodhana kurute ya pumn purua tadeva toya guikklana svaccha nirmala pibati kiviia pathynvito hitvahadravyabhakaayukta sa puruo divya vapu devaarra labhate kiviia divya puna mtyujarvarjita vydhiplityarahita puna sudha vajravad guikparima pkavidhna ca prvavad ityartha // GRhtCM_19.67-72:6 // iti mtajvanguik // GRhtCM_19.67-72:7 // ____________________________________________________ START GRht 19.73-74 kntaghanasattvakamala hema ca tra yath ktadvandvam / samajra bjavara vajrayuta vajri guik // GRht_19.73 // e mukhakuharagat kurute navangatulyabalam / tadvapurapi durbhedya mtyujarroganirmuktam // GRht_19.74 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: vajriguikvidhna gucha kntetydi // GRhtCM_19.73-74:1 // knta ca ghana ca anayo sattva kntaghanasattva kntasattva cumbakasattva ghanasattva abhrakasra kamala ceti kamala tmra ca punarhema svara tra ca rpya prvavat yath yena vidhnena ktadvandva kta ca tat dvandva ceti bjavara samajra krya kiviia bjavara vajrayuta hrakayutam iya guik nmato vajri punare vajriguik mukhakuharagat sat mukhntaprpt sat navangatulyabala navasakhyk ng hastinastaistulya tatsama yadbala tatkurute tadvapustasya mukhe guikdhrio vapu arra durbhedya dukhena bhettu akya punarmtyujarvydhibhir nirmuktam ityartha // GRhtCM_19.73-74:2 // iti vajri guik // GRhtCM_19.73-74:3 // ____________________________________________________ START GRht 19.75-76 dhmvalokitarase pacamahratnajrite srite / bjena gaganasattve mkikakntaprayuktena // GRht_19.75 // khecarasaj guik patati mukhe kiptamtrea / devsurasiddhagaai pjyatamo bhavati cendrdyai // GRht_19.76 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: khecarguikvidhna gucha dhmetydi // GRhtCM_19.75-76:1 // dhmvalokite dhmavedhini rase ste pacamahratnajrite pacasakhykair mahratnair vajrdibhi tath ca / vajra ca mauktika caiva mikya nlameva ca / marakata ca vijeya mahratnni pacadh / iti // GRhtCM_19.75-76:2 // punar mkikakntaprayuktena tpyacumbakamilitena bjena rase gaganasattve srite sati khecarasaj guik bhavati // GRhtCM_19.75-76:3 // tasmin guikrpe rase kiptamtrea mukhe patati sati indrdyai devsurasiddhagaaica pjyatamo bhavati indro maghav dyo ye te tai // GRhtCM_19.75-76:4 // dev amar asur daity siddh devavie te ye ga samh tai ktv atiayena pjyo bhavattyartha // GRhtCM_19.75-76:5 // iti khecarasajguik // GRhtCM_19.75-76:6 // ____________________________________________________ START GRht 19.77 rasavdo'nantaguo dravagolakakalkabhedena / kalita pradhnasiddhairyair daste jayanti nar // GRht_19.77 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: rasavdasynantatva scayannha rasetydi // GRhtCM_19.77:1 // rasavdo 'nantagua anant gu yasya sa tathokta // GRhtCM_19.77:2 // anant aparimit // GRhtCM_19.77:3 // kena ktv rasavdo'nanta dravagolakakalkn pratyekamanantatvt rasavdo'pyananta // GRhtCM_19.77:4 // kibhta pradhnasiddhai nityanthdibhi kalita racita // GRhtCM_19.77:5 // yairmahadbhi siddhai rasavdo daste nar jayanti sarvotkarea vartante // GRhtCM_19.77:6 // ____________________________________________________ START GRht 19.78-79 tuvaasambhavahaihayakulajanmajanitaguamahim / sa jayati rmadanaca kirtantho rascrya // GRht_19.78 // yasya svayamavatr rasavidy sakalamagaldhr / paramareyasahetu reya paramehina prvam // GRht_19.79 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: atha granthakrayitur vaavaranam ha tuvaetydi // GRhtCM_19.78-79:1 // rmadano madanbhidho rj jayati sarvotkarea vartate // GRhtCM_19.78-79:2 // kiviia kirtantha kirt bhillste svm // GRhtCM_19.78-79:3 // puna kiviia tuvaasabhavahaihayakulajanmajanitaguamahim tuvae candravae sabhava utpattiryasya tat evavidha yat haihayakula tatra kule janman udbhavena janito gun mahim yena sa tathokta // GRhtCM_19.78-79:4 // puna kiviio madana rascrya rasavidyjanaka ityartha // GRhtCM_19.78-79:5 // atha csya krayitur guavaranamha yasyetydi // GRhtCM_19.78-79:6 // yasya krayitu rmadanasajasya rasavidy svaya svarpatvenvatr prdurbht // GRhtCM_19.78-79:7 // kivii rasavidy sakalamagaldhr sakalni ca tni magalni uttamarpi temdhra rayo yasy s // GRhtCM_19.78-79:8 // e rasavidy arra ajarmaraa ajarmara kurute arra ca dharmrthakmamok mla ata sakalamagaldhreti yuktam // GRhtCM_19.78-79:9 // puna rasavidy reyase muktau parama utko hetu kraam // GRhtCM_19.78-79:10 // anayaiva rasavidyay paramehino brahmaa prva prathama reyo 'jarmaraarpa sajtam // GRhtCM_19.78-79:11 // ____________________________________________________ START GRht 19.80 tasmt kirtanpater bahumnam avpya rasakarmanirata / rasahdaykhya tantra viracitavn bhikugovinda // GRht_19.80 // ------------------ *Comm. Mugdhvabodhin: kart svanmamahattva scayannha tasmditydi // GRhtCM_19.80:1 // ida rasatantra stra viracitavn ktavniti bhva // GRhtCM_19.80:2 // kiviia ida tantra rasahdaykhya ki ktv tasmditydi // GRhtCM_19.80:3 //